Lesbók Morgunblaðsins - 22.04.1989, Blaðsíða 8

- listhópurinn sem spratt upp
í umrótinu eftir stríðið
Fjörutíu árum seinna“ — var heiti á sýningu sem
haldin var í De Nieuwe Kerk te Amsterdam.
Hún var opnuð þegar nákvæmlega fjörutíu ár
voru liðin frá stofnun Cobra-hópsins, sem tíma-
sett er þann 8. nóv. 1948. Sýningin kom úr
úr einkasafni Karel P. van Stuijvenberg,
kaupsýslumanns sem búsettur er í Venezu-
ela. Það voru rúm 250 málverk, höggmynd-
ir og steinþrykk eftir alla þá listamenn er
við sögu Cobra komu.
í byijun þessa árs var svo önnur Cobra-
sýning á ferðinni í Lenbaehhaus í Miinchen
undir heitinu „Cobra — Evrópsk hreyfing“.
Verkin komu frá Hövikodden í Noregi (Son-
ia Henies og Niels Onstads Stiftelser), 120
málverk, teikningar og skúlptúrar.
Báðum nefndum sýningum fylgdu vand-
aðar bækur þar sem framhaldslíf grúppunn-
ar er nokkum veginn tryggt í náinni framtíð.
Þessar bækur em samt taisvert ólíkar, enda
áherzlur á mismunandi stöðum. Það virðist
fara eftir löndum hvemig hugsað er og
saga túlkuð. Þannig bar mest á hollenzka
þrístiminu Karel Appel, Constant og Cor-
neille í Amsterdam, en í Munchen vom
Danir meira áberandi, Asger Jom í brenni-
depli ásamt Carl Henning Pedersen og Egil
Jacobsen.
Þess má og geta, að það var málverk að
finna eftir Svavar Guðnason á þessum sýn-
ingum, bæði í Amsterdam og Múnchen.
Nafnið Cobra er myndað úr þremur höf-
uðborgarheitum: Copenhagen, Brússel og
Amsterdam. það vora danskir, belgískir og
hollenzkir listamenn sem að stofnun stóðu,
Asger Jorn: „Góða skepnan Falbo".
en áður en yfir lauk vom fleiri þjóða lista-
menn komnir til sögu, þannig að með réttu
mátti tala um evrópska hreyfingu.
HÓPARNIR ÞRÍR í COBRA
Cobra varð til úr efniviði þriggja lista-
mannahópa: Það var Host, danski tilrauna-
stefnuhópurinn, belgíska grúppan Surréal-
istes Révolutionnaires, og Experimentele
Groep í Hollandi. Fulltrúar þessara hópa
vom staddir á alþjóðlegri framúrstefnu-
myndlistarráðstefnu í París ’48, þar sem
eitt helzta ágreiningsefni var, hvort súrreal-
ismi og kommúnismi ættu samleið. Óftjóar,
fræðilegar umræður og hreint kjaftæði
leiddi til þess að Belgarnir Dotremont og
Noiret, Daninn Asger Jorn og Hollending-
arnir Appel, Constant og Comeille, þjöppuðu
sér saman og skrifuðu undir sameiginlega
yfirlýsingu þar sem þeir hvöttu til sameigin-
legra átaka. „Orsökin var ljós.“ Dagsetning
undirskriftar er nefndur stofndagur Cobra.
Það leystist strax úr læðingi heilmikið
framtak, sýningar, útgáfustarfsemi, funda-
höld, ferðalög og heimsóknir landa á milli,
Belgíu, Hollands, Þýzkalands, Danmerkur
og Svíþjóðar. Hollendingarnir sýndu með
Hest í Kaupmannahöfn og vom yfir sig
hrifnir af því hversu villtir málarar Danim-
ir vom. Þó vom þetta erfiðir tímar eftir
heimsstyijöldina; listamennirnir vom nánast
auralausir — marxískar lífsskoðanir vom
þrándur í götu, þeir vom andvígir því að
selja málverk sin. Aðbúnaður var svo slæm-
ur, að árið 1951 urðu Jom og Dotremont
að leggjast inn á heilsuhæli í Silkeborg
vegna berkla og skyrbjúgs.
Starfsemi Cobra náði hámarki árið 1949.
Þá kom fjöldi meðlima saman í Bregnerod
á Norður-Sjálandi í sumarafdrepi Jorns til
sameiginlegs skrafs og ráðagerða um
framtíð grúppunnar. Það var hugur í mönn-
um og konum og sköpunargleði. Bústaður-
inn var myndskreyttur hátt og lágt. Sameig-
inlega sköpuðu listamenirnir afar rafmagn-
að, listrænt andrúmsloft. í hollenzkum skýr-
ingartexta er þetta þó orðfært: „Það var
sennilega einungis Asger Jom, helzti and-
legi hvetjari hreyfingarinnar, sem gerði sér
ljóst hversu djúpt hugmyndir þeirra áttu
rætur í fortíðinni, í rómantík. Hugmyndin
um þetta nafnleysi, að vinna saman sem
heild stafaði af marxískum þjóðfélagsskoð-
unum þeirra," skrifar Vilhelmína Stokvis,
listfræðingur. En þegar virkilega á reyndi,
sátu eiginhagsmunir í fyrirrúmi.
Endaði Með Slagsmalum
í nóvember ’49 stóð hin stóra Cobrasýn-
ing yfir í Stedelijk Museum, Amsterdam.
Stærsta og mikilvægasta sýning grúppunn-
ar; kostaði safnstjórann, Willem Sandberg,
næstum stöðuna. Sýningin olli algem
Með Cobra-listhópnum
áttu sér stað þau undur
og stórmerki, að
Norðurlandalistamenn
voru leiðandi afl og
komust í sviðsljósið —
9g þar á meðal var
íslendingurinn Svavar
Guðnason, þótt ekki sé
hann meðal þeirra, sem
oftast eru nefndir úr
Cobra-hópnum. Þessi
hreyfmg stóð stutt,
aðeins í þrjú ár, en þykir
merk engu að síður. Hér
er fjallað um tvær
sýningar á Cobra-list úti
í Evrópu í tilefni þess að
40 ár eru liðin frá
stofnun hreyfingarinnar.
Eftir EINAR
GUÐMUNDSSON
Svavar Guðnason: „Dans selastúlknanna".