Lesbók Morgunblaðsins - 22.04.1989, Blaðsíða 13
Framandi, heillandi lönd:
Skyggnst inn um
„hlið Aftíku“
- Kaíró
Egyptaland er engu líkt — græn gróðurræma meðfram „hjarta
landsins", NIL, annars samfelld eyðimörk — 2% í byggð, 97%
eyðimörk, 1% vatnasvæði! Hvernig getur þetta mikla eyðimerkur-
land búið yfir 75% af fornminjum heimsins? Svarið er NÍL, sem
allt andar í kringum — fom heimsmynd og trúarbrögð — ný
menning og framfarir — líf og gróður — byggð og samgöngur.
Og upp úr sandinum rísa 5000 ára pýramídar til himins, svo
mikilúðlegir að auðvelt er að trúa að hér hafi yfirnáttúruleg öfl
verið að verki! Til að skynja hjartslátt þessa einstæða lands —
göngum við fyrst inn um „hlið Aíríku“ — inn í höfuðborg heillar
heimsálfú KAÍRÓ, þar sem mætast ótrúlegar andstæður — ríki-
dæmis og fátæktar — trúarbragða og lífsstíls. Og síðar upp með
Níl — inn í efra Egyptaland.
Úlfaldahirðir á bæn fyrir framan Giza-pýramídana í Kaíró.
í andliti hins unga, brosandi Egypta má lesa drætti margra kyn-
þátta; hins kristna Kofta, með arabablóði, bedúína og negra.
Við fljúgum inn í Kaíró í
myrkri. Á . kvikmyndatjaldi er
gömul, bandarísk kvikmynd.
Tungl og stjörnur á svörtum næt-
urhimni heilia augað meira. I flug-
stjórnarklefa er jarðsamband við
hvert land, sem flogið er yfir;
Ungverjaland kallar, Búlgaría,
Grikkland, Tyrkland og nú heyrist
í Egyptum og um leið blikka ótal
ljós á móti okkur. Við erum kom-
in inn yfir árósa Nílar„Deltuna“
, þéttbýlasta svæði Egyptalands,
þar sem árstraumar Nílar og
skurðir (ná 25.000 km lengd!)
breiða úr sér eins og blævængur
yfir fijósamt landssvæðið við Mið-
jarðarhaf. Egyptaland skiptist í —
hið neðra — „Deltuna" og Kaíró
(hina pólitísku efnahagsmiðstöð)
— og hið efra — Nílardalinn og
eyðimörkina (landsbyggðina).
Egyptaland, áður kornforðabúr
heimsins, er nú tæplega sjálfu sér
nógj;. Ibúar eru líka um 52 milljón-
ir — aðeins 6 milljónir fyrir 100
árum!
„Móðir heimsins" eins og
Afríkubúar kalla Kaíró — menn-
ingarmiðstöð Arabaheimsins, með
14 milljónir íbúa — er í anda eins
og hún byijaði — tjaldborg í miðri
eyðimörk og markaðstorg. Arabar
þekktu best eyðimerkur — sam-
göngur. Hafið var þeim framandi.
Hershöfðingi kalífans í Mekka,
sendur árið 641 til að leggja
Egyptaland undir múhameðsveld-
ið, hreifst af Alexandríu við Mið-
jarðarhaf, sem höfuðborg. En
kalífinn sagði: „Haf má ekki vera
á milli mín og hersveita múha-
meðs.“ Og dúfa byggði sér hreið-
ur á tjaldhimni hershöfðingjans í
Kaíró — óbrigðult tákn! Fyrsta
moskan var reist á tjaldstæðinu
og „borg tjaldsins“ KAÍRÓ —
höfuðborg hins nýja ríkis múham-
meðs — byggðist upp í kring.
Gengið um götur Kaíró
Við skulum ganga saman út í
„tjaIdborgina“, þar sem 1.000
turnar „mínarettur“ úr mosku-
hvelfingum rísa nú til himins.
Heitt og þurrt loft liggur yfir lif-
andi hringiðu arabaheimsins, þar
sem hver og einn lætur sig náung-
ann einhveiju skipta — jafnvel þó
að í stórborg sé. Það er tekíð eft-
ir ljóshærðu, bláeygu fólki innan
um 14 milljónir araba. Vel klædd-
ur maður ávarpar mig á götu-
horni og spyr: „Hvernig er veðrið
í Evrópu núna? Ég er að fara
þangað og veit ekkert hvernig ég
á að klæða mig.“ Egyptar gera
oft lítinn greinarmun á Evrópu-
þjóðum, líkt og við segjum: „Já,
þessi er frá Afríku — látum okkur
litlu skipta frá hvaða þjóðlandi .Ég
leysi úr spurningum mannsins og
við skiljum vinir.
Fyrsta sem gestsaugað sér í
Kaíró er hin óskipulega bílaum-
ferð, sem ekki virðist lúta neinu
lögmáli. Gangbrautir yfir hrað-
brautir sjást ekki. „Þetta er allt
fólksflóttanum frá Gaza-svæðinu
að kenna. í stríðinu við ísraela
yfirfylltist borgin á skömmum
tíma,“ segja Egyptar. Hvers
vegna er svona lítið um árekstra-
?„Sannur múhameðstrúarmaður
verður sjálfur að bera tjón af
árekstrum — guð mun refsa hon-
um, ef hann kennir öðrum um.“
Já, sinn er siður í landi hveiju!
Og ég reyni að sæta lagi og elta
þá innfæddu yfir götuna.
1 hinum vestræna borgarhluta
er — Midan el Tahrir — eða
„frelsistorgið" miðkjarninn. Þar
er egypska þjóðminjasafnið, Hil-
Miðnæturtöfrar pýramídana -
enda sækja ungir elskendur
mikið hingað.