Lesbók Morgunblaðsins - 30.06.1990, Blaðsíða 5

HUGRÚN
GUÐMUNDSDÓTTIR
Elísabet drottning hefúr ekki í hyggju að víkja úr hásæti fyrir syni sínum. Þegar opinberar skyldur kalla ekki að, leikur
prinsinn póló og yndi hans er að veiða, ekki sízt norður í Vopnatirði.
Líf
Flöktandi barnssál
í myrkrinu
reynir að nálgast mig
varfærin
leitar eftir bólfestu í líkama
mínum.
Biður um líf.
með sín feikilegu auðæfi og fjörutíu þjöna.
En það getur vel verið, að hann hafi á
ferðum sínum um landið þvert og endi-
langt, þegar hann hefur rætt lengi og ítar-
lega við atvinnulaust fólk og fulltrúa þjóðar-
brota, aflað sér meiri vitneskju um hið
brezka samfélag en frú Thatcher kærir sig
um.
Þeim mun minna sem maður veit, þeim
mun meira heldur maður, sagði Macchia-
velli. Ætli Karl hafi lesið „Furstann"?
Það er deginum ljósara, eins og málið
horfir við, að það er ekki hægt að hafa
gáfaðan og vel menntaðan þjóðhöfðingja,
þar sem er þingbundin konungsstjórn. Ein-
hvern, sem hugsar og jafnvel veit sitt af
hverju. Og skiptir sér af hlutum. Það getur
valdið vandræðum.
Sjálfur telur Karl konungsveldið fullkom-
lega lýðræðislega stofnun.
— Þann dag, sem fólk vill ekki hafa okk-
ur lengur, losar það sig við okkur.
Nánasti fyrirrennari hans, Davíð, afa-
bróðir, „Prince Charming", fór til Wales,
sá eymdina þar og sagði þá hin fleygu orð:
— Eitthvað verður að gera.
Þessi ummæli þóttu ærið djörf í þá daga.
En Karl gengur miklu lengra. Með áber-
andi umhyggju sinni fyrir þeim, sem miður
mega sín í þjóðfélaginu, virðist hann stund-
um vera beinlínis í andstöðu við hina hörku-
legu stefnu frú Thatchers að láta sam-
keppni ráða á sem flestum sviðum.
Það er litið svo á, að meðlimir konungs-
fjölskyldunnar megi ekki ræða um stjórn-
mál á opinberum vettvangi. En nú eiga
menn von á pólitískum meiningum, um leið
og prinsinn af Wales opnar munninn. Eða
fer á milli staða. Karl fer með lest. Það
gerir forsætisráðherrann aldrei. Brezku
járnbrautirnar eru ríkisreknar, og „hættan
á einkavæðingu vofir yfir þeim“ eins og
öllum öðrum ríkisfyrirtækjum, svo að notuð
sé skilgreining Verkamannaflokksins. Þegar
ríkisarfinn tekur lest, er litið á það sem
pólitíska viðleitni — til varnar hinum opin-
bera geira. En í raun og veru getur vel
verið, að hann kunni bara vel við sig í lest.
Margt af því, sem hann segir, gæti reynd-
ar verið skrifað af frú Thatcher. Hann trúir
vafalaust á markaðsöflin. En innra með
honum eru önnur öfl einnig að verki.
Og það er sagt, að forsætisráðherrann
forðist hann.
í hinu íhaldssama blaði, Daily Telegraph,
gefur Peregrine Worsthorne hógværlega í
skyn, að prinsinn geri sér ekki grein fyrir
því, hvað átt sé við með „virku markaðs-
kerfi“. En það gerir hann örugglega, þótt
svo virðist sem hann sé ekki alls kostar
sáttur við, hvernig það fér með fólk.
Einn hinna eitilhörðustu í brezka íhalds-
flokknum, Norman Tebbit, hefur sagt, að
prinsinn af Wales „gangi of langt“ í afskipt-
um sínum, og svo bætti hann við, að það
gerði hann sennilega, af því að hann væri
leiður og vonsvikinn, „vegna þess að hann
hefði eiginlega ekkert starf“. Ef Karl gerð-
ist talsmaður sósíalískra lausna, „þá myndi
það fara að verða alvarlegt", sagði Tebbit.
Verkamannaflokkurinn í stjórnarand-
stöðu er auðvitað alltaf að leita að lurk til
að lemja ríkisstjórnina með í hausinn. Og
sjái menn bara, hversu gott áhald þeir hafa
fundið nú! Sjálfan hinn konunglega veldis-
sprota. Ríkisarfanum er lýst af hrifningu
sem einlægum og skilningsríkum sósíalista
í herför gegn hinum harða kapítalisma frú
Thatchers.
Og það er dálítið undarlegt, þegar fyrr-
verandi... leiðtogi . Verkamannaflokksins,
Michael Foot, sem sannarlega er enginn
konungssinni, ræðst fram og ver prinsinn
af Wales með fögrum orðum og allt að því
skáldlegum gegn hægri manninum Tebbit.
Skyldi prinsinn fínna hlutverk handa
sjálfum sér, verkefni, sem nokkurn veginn
getur fullnægt samvizkusömum og skyldu-
ræknum manni, sem orðinn er fertugur?
Varla. Kannski ber hann bara höfðinu við
steininn — konunglegur Don Quijote.
Eina augljósa hlutverk hans er að vera
tákn og skraut, inna af hendi verkefni við
hátíðleg tækifæri. Hann er ekki ánægður
með það. Tímaskekkja vill hann ekki vera.
En hvað á hann þá að vera?
Hann er hreint og beint of miklum hæfi-
leikum búinn fyrir það líf, sem undarleg
örlög hafa fært honum. Ef hann hefði verið
léttlyndur slóði eins og báðir næstu fyrir-
rennarar hans, hefði hann orðið vinsælli.
Þegar konungborið fólk á í hlut, þá ann
almenningur dyggðinni, en kýs fremur
ódyggðina. En ákafi Karls og viðkvæmni
vekur ugg.
Það er grunnt á beiskjunni. Hann er sagð-
ur raunamæddur á köflum. Honum finnst
auðmýkjandi að vera stöðugt undir eftirliti
bæði frá Buckingham höll og Downing
Street 10, og þaðan fær hann lexíur eins
og átta ára krakki. Og fjölmiðlar skýra ekki
í alvöru frá því, sem hann er að leitast við
að koma til leiðar, heldur halda sig einvörð-
ungu við hégóma og léttúð. Þegar prinsinn
af Wales ræðir af eldmóði, viti og þekkingu
um umhverfismengun, láta blöðin sér nægja
að hafa það í fyrirsögnum, að hann hafi
bannað konu sinni að nota úðunarbrúsa.
— Eiginlega þarf ég ekki að .gera nokk-
urn skapaðan hlut, sagði hann eitt sinn í
útvarpsviðtali og virtist miður sín.
Ef ég gerði ekki neitt, þá yrðu engin
vandræði, segir hann. Af hveiju á maður
að leggja sig fram? Þegar maður síðan er
bara misskilinn og gert gys að manni.
Og sunnudagsblöðin halda áfram að klifa
á einkalífi hans, hjónabandi og ferðum, þeg-
ar hann fer einn til eyðieyja. Eða þegar
hann heldur til Ítalíu, þar sem hann á að
vera alvarlega ástfanginn af einhverri greif-
ynju, sem ýmist heitir Gucci eða Pucci.
Fyrir skömmu var ljómi yfir Karli og
Díönu hans, hinni fögru.
Brúðkaupið fyrir sjö árum. Hann var 33
ára, en hún nýorðin tvítug, heillandi, ómót-
stæðileg og sakleysið skein úr augum henn-
Með Juan Carlos, Spánarkonungi, sem
er ábyrgur nútímamaður eins og Karl
og þykir hafa farið vel með konungstign
sína.
Karl prins með sonum sínum, WiIIiam
og Harry. Hjónabandið og fjölskyldulíf-
ið hefur ekki alltaf verið dans á rósum.
sínar fullar af blómum. St. Páls kirkjan,
hvelfingarnar, hljómlistin, feiti konungurinn
af Tonga á sérsmíðuðum stól og drottning-
armóðirin með fjaðraskúfa.
Og svo kom William. Og síðan Harry.
Allt eins og það gat bezt verið, þangað
til Tina nokkur Brown, sem ekki er góð
kona, skrifaði greinina í bandaríska tímarit-
ið Vanity Fair fyrir tveim árum eða svo.
Hún staðhæfði, að Karl og Díana ættu ekk-
ert sameiginlegt. Díana sé tóm í kollinum
og allt of ung og ómenntuð fyrir hann, sem
sé háskólamenntaður og hvað eina, og hún
hlusti bara á poppmúsík, meðan hann njóti
sígildrar tónlistar. Tina Brown sagði einnig,
að hún sinnti börnunum ekki mikið og að
hið eina, sem hún hefði verulegan áhuga
á, væri eigið útlit. Að kaupa föt. Hún væri
með kaupsýki.
Þannig varð unga prinsessan að nýrri
Jackie Onassis.
Þetta gekk svo langt, að þau hjónin komu
frám í sjónvarpi til að sýna, hve vel færi á
með þeim. Díana var eins og skógarsóley í
golu, hún bar höfuðið hátt, augun safírblá
og augnhvítan svo undarlega snjóhvít. Karl
sat eins og vanalega og sneri hring á fingri
sér og strauk vísifingri hálfvandræðalega
niður með nefinu á sér.
Díana, prinsessa af Wales, hefur orðið
helzta fjölmiðlastjarna níunda áratugarins.
Hún hefur endurvakið hugtakið „glamour“
(töfraljómi), og hún hefur bæði lotið tízkunni
og stjórnað henni. Eftir að hún fór að vefja
perlufestum þétt um háls sér, hefur verð á
perlum hækkað um heim allan.
Hún sækist eftir sams konar glysi og
skrauti og hofróður og tildurrófur hafa löng-
um gert. Og hún hefur bara orðið enn dáð-
ari og vinsælli, eftir að geislabaugur hennar
hallaðist svolítið á ská. Geislabaugar fara
miklu betur þannig.
Ef Karl hefðr haft ákafa löngun til að
sýna sig og vekja hrifningu, væri hann von-
svikinn núna. Kona hans skyggir á hann,
og honum ofbýður, segir hann sjálfur, æs-
ingurinn í kringutmþau sem „poppstjömur".
En korni hann eihsamáll, þá drífur ekki að
hinn mikla mannfiölda. þá verður enginn
sjúklegur grátur, engin yfirlið af æsingi,
ekki þessi æðislega stjörnudyrkun. Hún
beinist bara að Díönu.
Og þarna stendur hann svo undarlega
einmana og óþægilega alvarlegur.
Sv. Ásg. þýddi úr „Mánádsjournalen".
Höfundur er tveggja barna móðir í
Reykjavík.
MARÍA
FRIÐJÓNSDÓTTIR
Vorið
Ég stari út um gluggann
ég sé ekki neitt
nema gangandi ljósastaura
og regnblautar gangbrautir.
Ljósin á staurunum gráta
þau gráta eftir birtu
en birtan er ekki til
hún kemur á morgun.
Ég horfi og stari.
í þokunni ríkir friður.
Augu mín gráta
þau bíða eftir vorinu.
Höfundur er í söngnámi.
SIGRÚN
GUÐMUNDSDÓTTIR
Morgunn
Þú vaknar
gengur út að glugga
hyggst bjóða Esjunni
góðan daginn
en Esjan er ekki til viðtals
hulin þokumóðu.
Þú færð þér morgunkaffi
fjandsamlegur svipur færist
yfir kaffibollann
sem muldrar eingöngu ónot
sem þér finnst þú ekki
eiga skilið.
Þú ferð í vinnuna
fínnur hvernig dagsbirtan
hafnar þér með viðmóti sínu.
Og hann
Hann hafnar þér
Þú ert auðvitað fegin
að vera laus úr þessu sambandi
Hvað hann gat verið óáreiðanlegur
og orð hans marklaus.
en
þú saknar hans samt...
Höfundur er píanókennari.
LE5BÓK MORGUNBLAÐSINS 30. JLJNÍ 1990 5