Lesbók Morgunblaðsins - 28.09.1991, Blaðsíða 3
T-ggBjTg
'II ® H @ S! 0 S E B [H g] [U @ ©
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvstj.: Haraldur Sveinsson. Ritstjór-
ar: Matthías Johannessen, Styrmir Gunn-
arsson. Ritstjórnarfulltr.: Gísli Sigurðs-
son. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 691100.
Forsíðan
Eftirtvo daga, mánudaginn 30.sept. verður óperan
Töfraflautan eftir Mozart frumflutt í íslenzku
Óperunni. Þennan dag eru einmitt uppá dag liðin
200 ár frá fyrsta flutningi Töfraflautunnar.
Forsíðumyndin er af þessu tilefni og á henni eru
söngkonurnar Signý Sæmundsdóttir, Elín Ósk
Óskarsdóttir og Alina Dubik í hlutverkum sínum
sem fyrsta, önnur og þriðja dama.
Ljósmynd Lesbók/Þorkell.
Skagen
heitir nyrsti oddi Danmerkur og þaðan hafa menn
löngum stundað sjóinn. En á meðal sjómanna sett-
ust þar að á síðustu öld nokkrir ágætir málarar,
sem nefndir hafa verið Skagen-málaramir og eru
í miklum metum. Nú hefur Asgeir Hvítaskáld ver-
ið á ferðinni á Skagen og segir frá þessum málur-
um og umhverfinu, sem þeir máluðu.
IMútíminn
ætti að kunna að metatónlist Jóns Leifs, því hún
vísaði til framtíðarinnar, gagnstætt verkum
íslenzkra tónskálda á sama tíma, sem höfðu vísun
til fortíðarinnar, segir Atli Heimir tónskáld í síðari
hluta greinar um Jón Leifs, þar sem hann m.a.ber
þá saman, Pál ísólfsson óg Jón, sem hann segir
hafa eldað grátt silfur, tónlistinni til ógagns.
Ferðablaðið
verður hér eftir ekki í Lesbókinni, heldur á öðrum
stað í Morgunblaðinu. í þessu síðasta Ferðablaði
Lesbókar er hugað að ferðum allar götur austur
í Himalayafjöll og sagt frá Hótel Óðali á Akur-
eyri, nýju og bráðfallegu hóteli nálægt gömlu
Akureyri.
ÖRN ARNARSON
Amma kvað
Ekki gráta, unginn minn,
amma kveður við drenginn sinn.
GuIIinhærðan glókoll þinn
geymdu í faðmi mínum,
elsku litli Ijúfurinn,
líkur afa sínum.
Afi þinn á Barði bjó,
bændaprýði, ríkur nóg.
Við mér ungri heimur hló;
ég hrasaði fyrr en varði.
Ætli ég muni ekki þó
árið mitt á Barði?
Man ég víst, hve hlýtt hann hló,
hversu augað geislum sló
og hve brosið bað og dró,
blendin svör og fyndin.
Ég lézt ei vita, en vissi þó,
að vofði yfir mér syndin.
Dýrt varð mér það eina ár.
Afi þinn er löngu nár.
ÖII mín bros og öll mín tár
eru þaðan runnin,
gleðin ljúf og sorgin sár
af sama toga spunnin.
Elsku litli Ijúfur minn,
leiki við þig heimurinn.
Ástin.gefi þér ylinn sinn,
þótt einhver fyrir það lfði.
Vertu eins og afi þinn
allra bænda prýði.
Örn Arnarson hét raunar Magnús Stefánsson, en orti undir
þessu skáldanafni. Hann fæddist í Kverkártungu á Langanes-
ströndum 1884 og lézt í Hafnarfirði 1942. Þar átti hann lengst
af heima eftir 1919, stundaði verzlunarstörf og ýmsa erfiðis-
vinnu. Ljóðabók hans, lllgresi, kom út 1924.
AF GLÆPUM
Eins og allir vita er sú tíð
löngu liðin að íslending-
ar þurfi að burðast með
samvisku — og þar með
samviskukvalir — og er
það vel. Allt slíkt hefur
ákveðið vikublað tekið
að sér svo úr hefur orðið
eins konar hópsamviska, sem blaðamenn
þessa umrædda blaðs hafa hannað fyrir
aila þjóðarsálina sem heild. Þessa samvisku
verður síðan að endurnýja vikulega og með
nýjum dæmum og má það vekja furðu
hversu greiðlega gengur jafnan að finna
ný dæmi um ógeðslegt athæfi þessarar þjóð-
ar.
Ég tek það skýrt fram að ég fylgist
grannt með afhjúpunum þessa blaðs enda
ekki ónýtt fyrir láglaunaskrilinn að lesa um
glæpi ráðamanna þjóðarinnar og helstu
auðjöfra. Það er líka alveg augljóst að stór-
lega dregur úr sálarangist alþýðunnar, þeg-
ar henni verður eitthvað á sem oft vill
verða, er hún sér að hún kemst í glæpa-
hneigð aldrei með tærnar þar sem forrétt-
indastéttin og fína fólkið hefur hælana.
Fyrir nokkrum vikum keypti ég mér viku-
blaðið sem um er rætt og mér til allmikillar
gleði sá ég að líklega yrði ég ekki fyrir
vonbrigðum. Yftr mestalla forsíðuna glennti
sig vikuskandallinn: „Björn Tryggvason
aðstoðarbankastjóri Seðlbanka íslands lét
Seðlabankann kaupa heilan dal þar sem
hann hafði verið í sveit.“ Fyrirsögninni
fylgdi síðan mynd af krimmanum sem raun-
ar var alveg sérstaklega lítið glæpamanns-
legu.r miðað við svo hroðalegt athæfi.
Almáttugur, hugsaði ég með mér, er þess-
um árans mönnum bara ekkert heilagt? Svo
hóf ég lesturinn, þess reiðubúinn að stökka
upp á nef mér, gnísta síðan tönnum og
froðufella loks af bræði vegna þeirrar mann-
vonsku sem rúmast gæti í einum aðstoðar-
bankastjóra sem þó hefði verið í sveit sem
drengur en það vita allir heilvita menn að
slík sveitardvöl er alltaf mjög mannvonsku-
letjandi. Gallinn var bara sá að reiðin lét á
sér standa; ég fann bara ekki neinn almenni-
legan glæp. Inntak fréttarinnar var að að
Seðlabankinn hefði keypt mestalla jörðina
Holt á Síðu, látið girða og hygðist nú stofna
til skógræktar á svæðinu og láta starfs-
mönnum bankans í té.
Fátt veit ég hryllilegara en það að borga
170 krónur fyrir það eitt að fá að lesa um
óhæfuverk ráðamanna þjóðarinnar og sitja
síðan sallarólegur yfir lestrinum eins og
ekkert hafi í skorist. Ég fór að velta því
fyrir mér hvort ég væri orðinn ónæmur fyr-
ir afbrotum eftir rúmlega fjögurra áratuga
dvöl í lastabælinu meðal misindismanna.
Samt gafst ég ekki upp; mér fannst sem
ég yrði að réttlæta sóunina enda eru 170
krónur talsveit fé. Það hlaut bara að vera
eitthvað athugavert við þennan Björn
Tryggvason og seðlabankan hans. Og vita-
skuld skaut ýmsum spurningum upp í hug-
ann.
Var það t.d. eðlilegt að drengurinn Björn
Tryggvason færi í sveit? Auðvitað gat hann
verið heima hjá sér og liðsinnt foreldrum
sínum, farið í sendiferðir, sópað gólfin, reytt
arfann úr kartöflubeðinu og hellt úr rusla-
fötunni. Samt sem áður getur sveitadvöl
vart talist til glæpa.
Þá vaknar sú spurning hvort eðlilegt geti
talist að drengur sem hefur notið sveitar-
dvalar verði bankastjóri. Þetta er vitaskuld
svo djúpvitur spuming að ég kann ekkert
annað svar við henni en það að mér þykir
augljóst að manni, sem hefur verið í sveit
á Síðunni, hljóti að leiðast alveg óskaplega
lokuðum inni í seðlabanka, og það er náttúr-
lega ekki gott — en varla glæpur.
Og fleiri spurningar blasa við ef maður
setur sig í rannsóknarstellingar. Er það t.d.
réttlætanlegt að hefja skógrækt að Holti á
Síðu? Blaðamaðurinn hafði talað við bónd-
ann á Hunkubökkum í sömu sveit og hafði
hann þungar áhyggjur af holdafari fjárins
síns eftir girðingaræði seðlabankastjóra.
Slíkt er auðvitað skiljanlegt í ljósi þess að
enn þykir það allmikill fegurðarauki á sauðfé
að hafa stóra ístru, lafandi bijóst og læra-
poka feiknarlega. Má raunar fullyrða að það
sé nóg álag á blessaðar skepnurnar að eiga
heima á bæ sem ber svo skrýtið nafn sem
Hunkubakkar þótt ekki bætist við hungur-
verkir og garnagaul. En satt að segja hélt
ég í fávísi rninni að almennt væri enn stefnt
að fækkun sauðfjár í lan^inu og aukin skóg-
rækt teldist til þjóðþrifamála — en líklega
á það ekki við um Síðuna.
Sumum kann að finnast sem starfsmönn-
um Seðlabankans sé fjaridans nær að rækta
svolítið fleiri seðla en tré en mér skilst að
einhver hængur sé á því ráði.
Og enn hrönnuðustu spurningarnar upp.
í máli blaðamannsins kom það skýrt fram
að Siggeir bóndi að Holti á Síðu hefði nú
brugðið búi og flust til Reykjavíkur. Og því
má spyrja: Er það eðlilegt að aldraður bóndi
austan úr Síðu setjist að í Reykjavík að
loknu lífsstarfi? Kannski ekki. Allir vita að
Reykjavík er ekki hentugur staður fyrir
gamalt fólk. I Reykjavík þykir það einmitt
mikil kurteisi að beija gamalt fólk og ræna.
Raunar er nokkur spurning orðin hvort ekki
eigi að banna öldruðu fólki að setjast að á
mölinni — og líklega börnum líka ef út í
það er farið. Sennilega fer best um Siggeir
bónda heima á Síðunni þar sem enn er til
fólk sem ekki telur það skyldu sína að ráð-
ast að gömlu fólki. En hvað um það; varla
er það þó enn glæpur að fólk taki sig upp
og setjist þar að sem því sýnist.
Eins og lesendur þess Rabbs sjá í hendi
sér gerði ég ítrekaðar tilraunir til að fá ein-
hver óhæfuverk fyrir mínar 170 krónur.
Og viti menn; engum er alls varnað. Allt í
einu sá ég glæpinn!
Fram kom í greininni að bóndinn Siggeir
hefði selt mestalla óðalsjörð sína fyrir 4,2
milljónir króna og nú fór ég skyndilega að
sjá óvætti í hveiju horni. Hvað skyldu þá
allar jarðir á Suðurlandi kosta, allt Suður-
landsundirlendið?
Reikningsdæmið var heldur ískyggilegt.
Mér telst til að allt Suðausturundirlendið
sé hreint ekki miklu meira virði en blaðra
sú sem hefur verið tyllt upp á hitaveitutank-
ana á Öskjuhlíð og menn kalla „Perlu“ henni
til háðungar. Arkítekt þeirrar byggingar
gæti án efa keypt alla Síðuna fyrir það fé
sem hann þá.fyrir teikningarnar og verk-
fræðingurinn alla Vestur-Skaftafellssýslu
fyrir sína þóknun. Þetta er glæpur!
Og þannig lauk við’ureign minni við
skandalagreinina að allir máttu vel við una.
Blaðið seldi sig og ég fann glæp sem mér
finnst alveg 170 króna virði og hélt mér
gangandi næstu vikur þar til næsta hneyksli
reið yfir — en það er nú önnur saga
ÞÓRÐUR HELGASON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 28. SEPTEMBER 1991
3