Lesbók Morgunblaðsins - 11.01.1992, Blaðsíða 4

t
Húnaver og Bólstaðarhlíð kl. 10 að morgni: Heil hátíð í fastasvefni.
Um morgunninn voru þýzku strákarnir
að hita sér kartöflumús og ég hugsaði með
mér: það verða ekki margar krónurnar, sem
þessir túristar skilja eftir. Svo leggja þeir
undir sig sæluhúsin og þó ég væri í þetta
sinn með leyfísbréf frá Ferðafélagi íslands
varðandi gistingu, þá fer maður varla að
vísa fólki út, ef fullt er. I þetta sinn var
hinsvegar rými fyrir okkur öll og enginn
varð neins var yfir nóttina eins og sagt þar
sem réimleika er von.
Að morgni komu aðvífandi íslenzkir strák-
ar á jeppa og höfðu bersýnilega ekið á stein
og stórskemmt bílinn. Þeir voru með hagla-
byssu, höfðu verið að huga að gæs og kváð-
ust hafa séð fárveika kind þarna í heiðinni;
hún gæti enga björg sér veitt. Þið hefðuð
átt að stytta þjáningar hennar og draga um
barkann á henni, sagði ég ósjálfrátt með
orðalagi frá löngu liðnum tíma, sem hér var
viðhaft þegar mæðiveikin geisaði. „Draga
um barkann á henni“ átu þeir eftir og litu
hver á annan í spurn. En kveiktu svo á per-
unni og héldu af stað tii að veita ánni nábjar-
girnar. Hvort þeir notuðu hnífínn eða byss-
una veit ég ekki.
Önnur ær var hinsvegar á beit við sælu-
húsið og lét það ekki raska stóískri ró sinni
þó gengið væri fast uppað henni. Lambið
var mjög órólegt yfir þessu nábýli, en móðir-
in leit aðeins stöku sinnum á mannfólkið
með fyrirlitningarsvip, mórauð í tveimur
reifunum, vitandi að öll heimsins gæði eru
eftirsókn efti vindi - nema það eitt að fylla
munn sinn og maga.
II
Vatnsskarð í morgunsárið - og það er
verzlunarmannahelgi, sunnudagsmorgunn.
Umferðin er ekki vöknuð, en stóðmerar eru
vaknaðar með tindilfætt afkvæmi sín, ugg-
Iaust öll undan margsinnis verðlaunuðum
graðhestum og ætternið skjalfest í marga
liði. Af öllu ungviði finnst mér folöld feg-
urst. Mér sýnist grasgefið á Vatnsskarðinu,
úrvals hagar fyrir hross. En það er annars
dapurlegt að sjá hvernig hestamenn fara
sumstaðar með landið. Hrossagirðingar eru
víða svo nagaðar niður í rót, að næsta stig
er moldin. Þarna er jarðvegurinn berskjald-
aður fyrir hverskonar eyðingu.
Nem staðar á brekkubrúninni fyrir ofan
Bólstaðarhlíð. Svartárdalurinn liggur í suð-
austur og bæimir standa „í hyggindalegum
Hvítámes seint í ágúst. Hér er einn af þessum
töfrandi stöðum á hálendinu með andstæður
gróðurs og jökuls, vin í eyðimörk. Leiðin ligg-
ur að sæluhúsi Ferðafélagsins, sem þarna
hefur staðið í 60 ár við vallgróna rúst af bæ,
Fáein minnisstæð atriði
úr ferðum, innanlands og
utan, á síðasta ári.
sem sagan segir að hafi verið byggður hér
þegar svartidauði geisaði eftir 1402.
Skammt frá húsinu liðast Tjarnáin á milli
grænna bakka, svo tekur við vott gróður-
lendið, brokflóar allar götur út að vatni. Að
austan rennur Fúlakvísl kolgrá og staum-
þung framhjá Hrefnubúðinni og dreifir sér
í kvíslum út í vatnið. Þar fljóta nokkrir jak-
ar, sem brotnað hafa úr skriðjöklinum.
Kvöldskugginn færist yfir Skriðufellið og
skriðjöklana sinn hvorum megin, og nú er
beinlínis hægt að hlusta á þögnina.
Við sæluhúsið hafa þýzkir strákar stigið
af fjallahjólunum sínum; skærrauð hallast
þau upp að grasi grónum veggnum. Við
sögðum þeim af draugnum, sem er lands-
frægur og á að hafa verið í tengslum við
bæjarrústina; vissara væri að sofa ekki í
rúminu, þar sem einn þeirra hafði búið um
sig. Hann hló að íslenzkum hindurvitnum;
þið lesið of mikið af sögum, sagði hann. En
Kvöldskugginn leggst yfir Hvítárnes, sæluhúsið og rústina af bænum sem þarna
var byggður á 15. öld.
„Melgrasskúfurinn harði“ á Haukadalsheiðinni. Fjær sést óafhjúpaður minnis-
varði um Greip Sigurðsson í Haukadal, en Jarlhettur í baksýn.
til vonar og vara færði hann sig í annað rúm.
Öræfin njóta sín bezt án mannvirkja. Samt
finnst mér að eitthvað vantaði þarna í Tjarn-
árheiðina, ef sæluhúsið væri farið. Kannski
er það byggingarlagið, veggir úr torfí og svo
fallegar vindskeiðar á báðum göflum. Aðal-
atriðið er, að húsið fer vel á sínum stað og
er alveg í sátt við landið, betur en önnur
sæluhús Ferðafélagsins. Þarna ríkir alveg
sérstakur andi; það hefur mér fundizt frá
því ég gisti þar fyrst, þá fjallmaður á af-
rétti Biskupstungna. Þá var komið í myrkri
í áfangastað, hestarnir heftir handan við
Tjarnána, fjallskrínur bornar inn og upp-
hófst mikið teiti með söng, hangiketsáti og
brennivínsdrykkju. Og klukkan sex morgun-
inn eftir bankaði alvaran á dyr - ófrávíkjan-
lega. Kaffi hitað á prímus og nú fannst mér
einmitt þetta skemmtilega tæki vanta -
vegna hljóðsins. Um nóttina gekk ég út
undir vegg eins og bænda var siður. Sólin
var að koma upp yfir Baldheiðinni og lyfti
allri þessari fegurð í æðra veldi; mófuglar
komnir á kreik og álftir einhversstaðar í fjar-
lægð að fagna morgunsólinni með kvaki.
Það var næstum því sársaukafullt að fara
inn aftur til að sofa.
röðum“ eins og Hannes Pétursson orðar það
í ljóði. En það er annað, sem alls ekki stend-
ur í röðum, heldur ríkir þar kaos, óreiða,
að því er bezt verður séð: Tjaldborgin, sem
risið hefur á túninu í Bólstaðarhlíð vegna
samkomu á verzlunarmannahátíð.
Húnaver, Húnaver, hljómaði í útvarpsaug-
lýsingunum; nú fara allir í Húnaver. Ög svo
uphófst þrasið að nýju um það, hvort þetta
væri menningarviðburður og rétt eins og
aðrir konsertar - eða hvort popphljómsveitum
bæri að gjalda keisaranum það sem keisar-
ans er. Mig minnir að menningarfulltrúinn
okkar í London, sem gert hefur garðinn
frægan, stæði einhverntíma að spilverki á
útihátíð við Húnaver, og var þá harður á
því að þetta væri alvarlegur menningarvið-
burður. Samt var þá ekki búið að uppgötva
listrænan áslátt á höfuð, maga og læri.
Höfuðáslátturinn bara iðkaður með gamla
laginu: Mönnum gefið áann svo glumdi í -
og áslátturinn á Iæri og maga fór fram blíð-
lega inni í tjöldum. Það er gamla sagan;
ekkert er nýtt undir sólinni.
Undarlegt að aka framhjá Húnaveri og
sjá öll þessi kynstur af bílum og tjöldum,
en hvergi lifandi inann að sjá. Heil útihátíð