Lesbók Morgunblaðsins - 01.02.1992, Side 5

Hearken to my words
(or, as the New English Bible has it: Give me a hearing)
By the Prince of Wales
IACCEFTKD Ihr imiUlian lo br
Palron o( the 1huma\ Cramwr
Sch«ol\ l’n/r Kimplr lirtauvr I
id about »hat mav Ioom-Iv br
our hrntacr Soror may
vay it iv an rxaeerralrd (oiurrn and.
as I havr divrovrrrd only loo
. *í you artually tíand up and
about Ihr importam r ol our hrii-
«*r and thr Irvvonv to br Iraml írom
' - you arr ai onrr accuved
ol havinc a quaint oovlal(ia (or a pn-
lurcsqur. irrelrvant pavl It has
(orrrd roe lo rrflrrt on why Ihrre iv
*uch a firrre obtesuon about brin*
The (ear o( beinf ronvid-
ihioned vrrmv Ij be vo all
powrriul thal thr morr rtrmal valurv
and prmciplrv Mhich run like a
thread through tho wholr taprstry o(
human existrnce are abandoned
tbe lalve avvuroption that they
revtrkt progrevs Well. I 'm not alraid
ol brin* ronvidrred old-lavhioned.
whirh iv why I am slandin* herr at
this Irrtern wcaring a double-
brrasted suit and turn-ups to roy
trsusers. readv to dnlaim thr lact
that I belirvr Ihr Prayrr Book is a
glorious part olrvery I nel'vh-sprak-
r's hrritagr and, as such, ou|ht tobe
grade I listed cdifitr'
Do you maii that wundrrlut pas-
agr ol Alan Bennrtt in Thr Old
Country? — ''l imaginr." hr wrotr.
"that whrn it comes to thr nrst
prayer book thry won't wrilc He.
meaning II un with a capilal h. God
wiU be written in the lower case to
’ iy lorkin* leelin* ol inferior-
ity his worshippers mutht Ircf"
I would havr likrd lo br*in with a
ingin* phrasr Irnm thr Kin*
amrs's vrrsion of thc Biblc. ílrar-
krntoroy wordv'
Bul tbr Nrw Imlisb Riblr trans-
itrs thr phrasr m Irss coinmandin*
lerms: "Givr mr a hrarín*."
_... vœ morr huinblr but ú
also sounds Irss portH. and whal wr
havr toask oursrlvrs. il srrms tnme.
wbrthrr. bv makin* thr words less
purtic. voo reallv domakr thrm mnrr
drmocTatu Isn't Ihrrr sonw-thin*
ralher patrumsin* abnut thr whole
Possiblv thcre a’c more proplr
todav who rrad less wrll thao proplr
the past. althuueh I doubt U Most
Oplr thrn cnuldn't rrad al aU. But
ipposin* i« wrrr trur. whorvrr
drcidrd that tor peoplr sko aren t
at readinc thr brsl things
to rrad arr thnsr unttrn bv proplr
who arrn't vrn *ood at wríting?
Poetrv is lor etrry bodv . rvrq il it 's
onlv a frw phrasrs Hut banalitv ts lor
' i*fat br accrssibir tor all.
bulsoisadesrrt
Thr Book ot Common Praver has
brenthr spintualrrsourcr ol l.nglisb
and T.nclish sprakin* peoplr for lnur
.rnturirs It is a book trt praver lor
:he whnlr communitv. drvisrd and
•unposed so that it imjrht satislv
nrrvonr. Cranmrr. likr thr transla-
:ors o( tbe Kin* Jamrs's Biblr.
luokrd to thr past as wrll as thr prr
•enl »hen be set about this task at a
lime ol retnrmatHin and chacsr. hr
irunpilnl his Pravrr Book in a spint
ut rrconciliation. Tn some nt his nm
Irmporaries it sremrd too mnsrrva
thr. lo nthrrs lon radical but it Sa»
sim ivrd changes in Churc h and Stalr
that would hav <?—• >• .- liturgv
less srusiitve lo thr protound human
need tnnonlinuilv and permanrncr.
Ibe lar.euaq* Cranmrr emplovrd m
Ihr Prairr Ronk was quitr drlibcr-'
aleh "romtanace.bulloralllimr".
,\nd so it has survivrd bv passmg
intu common sprrth. Uords and
pbrasrs Irom this liturcv havr
brtomr part o( thr hmta*r ot thr
I nclish languagr b> continuous rril
rration through irntunes. in publk
wurship and prívatr drvotion. In
Church of En*land dav srhools pupils
used to learn by hrart thr grrat Col-
Ircts Irum Ihr Prayrr Book. a practice
much drspisrd bv educationalists
todav Rut that learnin* bv hrart.
to*rthrr with rrgular Church srr-
vicrs whrrr the Pravrr Rwok was thr
onlv rítr. had a grnume fnflucncr on
thr minds and imaginations of ordi-
nary mm and women Though thrir
own speech could not command thr
cadrncrs and rfavthms of Cranmrr's
pravrrs. brcausc Ihrv urcr iamiliar
wtlh thrm thev rrmrmbrrrd them'
At homr. abroad. inhospitals. iui bat-
tlefirlds. in solitudr. in socim m
trouble and in prosprritv. tbrsr
words wrrr rrmrmbcrrd and gave
comlort and hope in Ihe grrat tnves
ol innumrrable human livrs.
Thr Book of Common Pravrr
reminds us ol huir.an Irailtv amon*
Ihr sundrv and mamlold changrs oi
thr wortd". and a! tnr samr timr ol
the consoUticm nt "thr means of
gracr and thr hopc- ol glory ".
Al Ihi* poinl it is pertiaps worth
trcalluig whal Grorgr Orwell pointrd
out in IH84. "that tbr brst way ol
grltmg nd nl history and thought is
to rrt rid oí Ihr lanrnare .J historv
and idcas " So br invrnted 'New-
sprak" lor his nightmarr communist
uorld Considrrthr (ollowing — "VVr
do not prrsumr to «omr to this thy
tablr. <) mercilul Lord. trusting m our
ow n ríghteousness. bui in thv mani-
fokiandcrratmrTties'' (aimpare the
courtrsv of Cranmer's Unguaer with
thr i rjssm-ss nl thr Altemative Ser-
vicr Book. vvhich sprnds much time
tellin* Ihe Dritv »hat br must
alrrailt know: "Lord Jrsus Chnst.
oplv son <*l Ihr lathrr Lord God.
lamb ol God. vou takr awav thr sin
ul thr worid havr mrrcv on us. Vou
arr seatrd at thr richt hand ol thr
lathrr. mrne our praver and
tona
It saddens mr. as oo d-nibt it sad-
drns all ul vou. that wr gathrr to
praisr Cranmrr's great work at a
limr whrn it has bera battrrrd and
detormrd in thr unbkelr causr oí
makmg it easirr lo uodrrstand. Wr
srrm lo havr forgottra that for sol-
rmn ociasions we oeed rxceptiooal
-nd \otemn Unguagr: somrthing
whirh transcends uur evervdav
speech. VVe commrnd :he "brautv of
holiness". vet we lorgcl ihe holinrss
oí beaiitv. II wr rncouragr Ihe use of
rvean. tnte. ordinarv ianguage we
encourage a mean. tnle jnd ordinan
view nl thr vxorld wr inhatnt
II Lnglish is spoken 10 Heaven (as
the spread nf Cnglish as a wortd Un-
guage makrs more likelv each year)
God undoubtedh employs Cranmer
as his sprnh-wríter. The angels ol
the lessc-r mmistnrs probablv usr the
lancuagr of thr Nrw Lnclish BiWr
and thr Altrrnativr Seríitt Book tor
inlernal memos.
Thr editors ol the Revised Stan-
dard vrrsion and tbe New English
BiWr had good rrason for maaf of the
c hanges they made to the King
'rij| “ ' focd roanv
ade just to
iunr in the belirl kal the
rest ol us » ouidn t get the pout if the
»ord cd God was a hit over mir beads
Rul tbe word of God is tuppaud to be
j bit nver our heads Elrvatedbwhat
God is. Aod lor meddlmg wth the
Pravrr Book tberr isn't evcn the
wbnUríy rxcuse. Tbe idra
'Ourt ts thtagi ofnuracuhus irrtíu * mnchbm but *ot af miracutous u-ruing'
greai thoughts withm our reach by
chancm* the words But thr words
arr the tboughts Admittrdlv the
Kin* Jamrs's V er» mn nt tbe R.h'.e
"Why takr vr thnucht lor
raiment?"
But words arrn't just drcoration.
Tbev are the structure itsell. as Ihe
Revised Standard Vrrsion inadvrr-
tently proves. bv asking us:
" And why are you anvious about
We can havr a pravrr book that
talks like that if wr want lo — a
pravrr book that talks hke us on a
bad dav. But » hat w ill it sav to us on a
rro/ly bad day? W'herr is thr comfort
in a phrase loo banal lo br remrm-
brred* How can «r be Iiltrd up by a
sentrncr nhich itsrll nreds liltin*.
onastretchrr?
"And il the salt have lost bis
savour." savs 1 he king Jamrs's Ver-
that our Un*ua*> ha\ bnomr
unpovrnshed. so s'aippv and so lim-
it"d — that nc hav. arrivrd ai su>h -
dismal uastrUnd ot banalilv. clHhr
and casual obsrrmt v
II leads me to « ondrr. lor instancr.
bo« llamlrt «ould drlivrr his great
"To be or not to be" snliloquv in Ihe
Unguacr of tndav — "To br or not to
br. that is the question. uhrthrr ' is
noblrr in thr mmd .. " no. »r can'*
havrallthat incomprrbrnsiblr. high-
flo» n stufl VVhat about this?
"W’eH. franklv. the problem as I
see it at this moment m time is
nhrther I should just lir dotCn unu< r
all this hasslr and Irl thrm walk ovrr
mr. or whrthrr I should just ggv V’..
I grt thrmc«\3w. and do m> srH in I
situation. and quitr hoorstlv I m su
stuflrd up to hne with tbe wholr
thrir thought in thr most precise
v iv id and mrmorabtr Unguagr.
OI coursr thrrr havr brrn ho
(bk rxcrptkms to tbis rulr. «
prople bavr brrn couragrous rnough
to withstand thr accusations of bring
old-lashionrd and rractHNvarv But
the Mtuation prrsists At onr of tbr
countrv 's k-aduig puWu schools. lor
instance. I gathrr that George Elkk'i
klktdlrmarch was rrcentlv rejrctrd
(rom this vrar's lisl ol A4r»et Eng-
lish srt books brcausr U wa\ th.
to br loo long and dðficult
Brfore I am accusrd oI brmg unfair
lo trachers. let me hastrn to add that
I do not rnvv tbe task that teacbers
have. particularly ia inner-city
scbools It must frrqumtlv appear a
Ihankir ss task and I know Ihjt thrrr
arr manv who havr bren trvi
uphold \tandards amid thr grnrral
sprc-ad ol mrdiCKntv TI*ry nrrcTour
sv mpathv and support in an rxhaust-
mg task English trachrrs mrsnjbtv
hasr to trach thrir paptls whal is
rrlrvant. bol surrlv thry shnnld not
trach onlv what is rrlrvant Thrre i\
also a nred. throuch trrat litrraturr.
lo gne Iheir pupik — ip A N. VVhitr
hrad's phrasr — "thr habitual vtsjoo
olgreatnrss".
Wr do. iií imusr. hav to rrtognis
that wr nrrd rvrr hi*hi r standards
vsurvur in thr mndrrnciin
world Our rcanomn mv
rrquirrs claritv in rxprr-
nd prrcTsinn in inramng Tli
ol vsork drmands hich stai
•*l accuracy ui coiunmnu jIki
drpkn and traesmit lacts. to
inlormatton. to prrsu.
lo srll goods Maov ol vou
«ith cumpule^jind kc
■nstructions. vmr wishrs wiU
■Ir-rf Snilo w«hrjr^.' ^
Or as Thr Rrvjwd standard \ rrunn
so much Irss mrmnrablv puts it 'II
salt has lost its tastr hou shall its
saltmrsv br rrstorrd' '
Is it rnturlv an accidrnt that thr
defactng o( Cranmer’s Pravrr Book
has tuimided with a calamitous
detlme in litrracv and thr qualitv ol
fjvglish? Wr havr rrtrctrd qualitv m
evpresvion. lust as wr havr rrjrcted
qualiti in the bmldings ut uhich we
work and rducatr I ortunatrlv. raaov
niorr proplr havr brgun to appreu-
ate thr rstent oi thr proWem wr lacr
and havr sem thr tundammUl nrrd
lor qualitv. (or a rrspect lor tradition
lor humilitc brlorr thr idras and
practkrs ol our torrbears wbuh
servrd thrm so wrll. and for whuh
wr havr vet to find ansthing like an
efiectiv r rrplac rrornt
It ts a rrnurkablr lact that in thrsr
isUnds wr havr producrd thr world's
mosl suctrsslul Unguagr That Un-
guagr has also srrvrd a\ thr mrdium
for somr ol thr grratrst literature m
thr uortd. mcludrag that ol pmbablv
thr grratrst plavwnght uho rver
lived. Vet a greal roant
look in dismav jt «hat
to that Unguacr m thr ven pUce
wbrre it rsokrd. Looking at thr wav
Enclish is usrd in our popular nrws-
paprrs. our radin aod trlrv
» put thratrrs. thrv uondrr whj
stupid rorss that l can lr!l vou I vr
jusl got a good mind to takr thr quH k
wav oot. That's thr hottmn linr Thr
onlv problrm is. uhat happrns it I
tind lhat whrn l've bumped mtself
off thrrr's somr kind ol a. sou knovs.
all Ihat mv stical stufl about whm vuu
dir. vou might hnd vou're stdl —
knciw what I mran?"
In thr Ust Iwo decadrs we tvasr
nttnrssrd a situaliun wbrrr our rdu-
calioo has no longer brrn crntrrd on
thr idra that thr i nglish Unguair is
an rnormouslv pirtusus |r*ac> lo br
handrd on carrlullv \>r havr srrn
tbr abandonmrnt ol k-arnmc thr
immac aod tbr parts ol
borm* and irrrlrvant
Lranuag poetrv bv beart has brm
jbandnoed. tocrthrr wuh thr idra ot
t.ngbsb as somrtbmg rralk to br
lcamt. by rfiort and apptic jtion bv
long and careful laailiantv with
tbose wbo had shown bow to dothr
InrvitaWv thrrr nas liren c
vrrsv aboul tbr standards ol i nglish
traihin* in schools anl aboul rhil-
drrn « lin*uislK abihtv. This roncrru
is not nrw CnmpUints that
proplr cannnt wnlr crammalnallv.
sprll acxuralrlv. or rxprrss
liack into Ihr last crntury. But tbrrr
is now. I think. a growmg consri
on whal nrc-ds to br lau*ht and
hrartrning to witnrss thr wide-
sprrad rrrognition of this in th
national cumrulum tor English. It
i-mphasisrs tbr importancr of spell-
mg. Iislraing. rradin* and wnting. II
ircognisrs Ihr lact taat cnmp>
in En*bsh is a Lry to soccess m all
otber sobjrrts u> tbr cumculuc
a prrrrquisitr tor adult Idr
ln Ibr words ol Saki: "You
exprct a bos to br drpravrd until br
has brrn t o a cnod m hóol'"
So todav 's prirr is nul mrrely
ode to antKjuitv It i« a drmonsl
tHvn ol pndr m ourhmtacr It rrrog-
msrs thr contnbution whic h that her-
itage makrs lo uur daik Irtr and lo
asvunn* thr achiesrmrnt ol ______
dards ol quahlv that wdl srrve our
own children «rll m Ihr li
Thosr standards arr inqmrtant be-
Dr Johnson once remarked
know ut no goud pravrrs but thoi
thr Book crt Common l*raver " Ours
is tbr a*e crt miraiulous wntut*
c hmr\ but not ot miraculous wntuvg
Our banabtirs are r.o improv
no thr past: merrh an insnll tc
a vourcr irt tncrtusHw m tbr prrsrnl
In thr i asr ol our < hrnshed rrlt*ious
wntmzs. wr sbnuld Iravr weM akutr.
esprciallv whrn it is brttrr tban well
whrn it is crrat Othrrwi*r wr W-avr
uursrhrs opm to tkr tmrbir Jcma
l.«non<r Irvrllrd bv tbat truemaj'
ol Ihr banal. Samurl Goldw
' Vou'vr iropnnrd it worsr "
Perrqrnw Uorsthumr s r.i!u
irtllaj
Daily Telegraph með ræðu prinsins.
og Nýju ensku biblíuþý-ðingarinnar höfðu
ýmsar ástæður fyrir sumum breytingunum
á King James gerðinni. En Qölmargar fleiri
breytingar voru gerðar, með það markmið
að slæva reisn málsins í þeirri trú, að fólk
myndi ekki skynja orð Guðs, þau væru
um of upphafín. En orð Guðs eiga að vera
talsvert upphafín. Guð er upphafínn. Um
Bænabókina og útþynningu hennar er
ekki einu sinni nein fræðimannleg afsökun
borin fram. Hugmyndin er að koma stór-
brotinni hugsun til okkar, með því að
breyta um orð. En orðin eru hugsanimar.
Vissuleg er spuming King James gerðar-
innar: „Hví emð þér áhyggjufullir vegna
klæðnaðar?“
En orð em ekki aðeins klæðnaður. Þau
em sjálf uppistaðan. Endurskoðaða útgáf-
an bendir okkur óvart á þetta með því að
spyija: „Hvers vegna hafíð þið áhyggjur
af fatnaði ykkar.“ Ef við viljum getum við
kosið okkur bænabók sem er orðuð þann-
ig. Bók sem er jafn hversdagsleg og við
sjálf á mánudagsmorgni. En hvað hefur
slík bók að segja okkur, þegar óhamingjan
knýr dyra? Hver er huggunin í setningu
sem er of lágkúruleg til að festast í minni?
Hvemig getur setning sem er lágkúran
sjálf, lyft hugum okkar yfír erfíðleikana?
„Og ef saltið dofnar, með hveiju á þá
að salta það?“ segir gerð King James. í
endurskoðuðu útgáfunni er setningin síður
minnisstæð: „Ef saltið hefur tapað bragði
sínu, hvemig á að gera það aftur salt?“
Er það algjör tilviljun að skemmdarverk
era unnin á Bænabók Cranmers á sama
tíma og hrikaleg afturför verður í læsi og
vönduðu málfari? Við höfum hafnað vand-
aðri framsetningu og málfari, eins og við
höfum hafnað reisn og glæsileika þeirra
bygginga þar sem við störfum og fræðum
og menntum. Til allrar hamingju verður
alltaf fleira og fleira fólk til þess að skynja
vandann sem steéijar að og átta sig á
grandvallamauðsyn vandaðs málfars og
virðingar fyrir erfðavenjum og arfhelgi og
era auðmjúk gagnvart hugmyndum og
athöfnum forfeðra okkar, sem dugði þeim
svo vel og því að enn höfum við ekkert
fundið sem betur mætti duga.
Það er merkileg staðreynd að á þessum
eyjum höfum við mótað vinsælasta tungu-
mál veraldar. Sumar þær bókmenntir sem
glæstastar teljast í heimi hér hafa einnig
verið ritaðar á enska tungu og hér er tal-
ið það leikritaskáld, ssem er líklega merk-
ast allra. Fjöldi fólks nú á dögum fylgist
óttaslegið með þeirri breytingu sem er að
verða á tungumálinu, einmitt þar sem
málið varð til. Þegar athuguð er notkun
málsins í vinsælum blöðum, hljóðvarps og
sjónvarpsþáttum, jafnvel í skólum og leik-
húsum, þá spyr fólk, hvað hefur gerst?
Hvað hefur gerst í landi okkar og samfé-
lagi, sem orsakar jafn hrikalega orðfæð,
ónákvæmni og subbuhátt í meðferð tung-
unnar, að við eram nú stödd í ömurlegu
eyðilandi lágkúra, klisju og kláms.
Ég spyr t.d. hvemig hin fleygu orð
Hamlets yrðu sögð á máli nútímans: „Að
vera, eða ekki vera, þama er efínn, hvort
betur sæmi að þreyja þolinmóður í grimmu
éli af örvum ógæfiinnar, eða vopn grípa
móti bölsins brimi og knýja það til kyrrð-
ar.“ (Þýðing Helga Hálfdanarsonar.)
___Nei, við getum ekki haft það svona,
þetta er óskiljanlegt og háfleygt raus.
Hvað um þetta:
„/ raun og veru þá er málið, eins
og ég sé það, persónulega nú á þessari
stundu, hvort ég ætti bara að láta mig
hafa þetta, allt þetta rugl meina ég,
og leyfa þeim bara að troða á mér, eða
hvort ég á að segja ókey, égfatta hvað
þið meinið, og kála mér. Eg á við, það
er alveg á hreinu að vinningslíkumar
eru engar í mínum aðstæðum, og ef
ég á að segja eins og er, þá er þetta
svoleiðis vonlaust kjaftæði allt saman,
að ég verð bara að segja, að ég er alvar-
lega að pæla í að drulla mér bara. Það
er aðalmálið. Eina vandamálið er, hvað
skeður ef ég sæi svo, þegar ég er bú-
inn að kála mér, að það væri svona
einhvemveginn, þú veist, þetta anda-
kjaftæði og svoleiðis, að þegar þú
drepst þá verðurðu kannski svona, þú
veist hvað ég meina, skilurðu?“
Síðustu tvo áratugi höfum við orðið vitni
að því, að fræðslukerfið hefur horfíð frá
þeirri grandvallarhugmynd, að tungan sé
ákaflega dýrmæt arfleifð sem verður að
koma til skila með nákvæmni og virðingu.
Við höfum séð hvemig reglur málfræðinn-
ar og formgerð málkerfísins hafa verið
afrækt sem leiðinleg og óþörf fyrirbrigði.
Aflagt hefur verið að kenna ljóð utanað
og um leið hefur sú skoðun vikið, að það
þurfí að læra ensku með fyrirhöfn og ein-
beitingu, með langvarandi og nánum kynn-
um af þeim sem hafa öðmm fremur sýnt
snilli sina í að klæða hugsun sína í orð,
sem eru í senn nákvæm, lifandi og minnis-
verð.
Áuðvitað hafa til allrar hamingju hafa
verið heiðarlegar undantekningar frá þess-
ari reglu, þar sem fólk hefur verið nægi-
lega hugrakkt til þess að standast allar
ásakanir um að vera íhaldsamt og gamal-
dags. En þetta ástand er viðloðandi. Ég
hef fréttir af því að í einum af kunnustu
einkaskólum Englands, hafí „Middlem-
arch“ Georges Eliots verið hafnað sem
skyldutexta af lista enskra bókmennta við
lokapróf, vegna þess að sagan þótti of
löng og erfíð.
Áður en ég er ásakaður um að vera
ósanngjam í garð kennara, vil ég flýta
mér að lýsa því yfír, að ég öfunda kenn-
ara ekki af störfum sínum, síst miðbæjar-
skólum stórborganna. Það hlýtur oft að
virðast vanþakklátt að kenna og ég veit
um marga sem hafa reynt að halda uppi
einhveijum gæðakröfum innan um síaukna
meðalmennsku og lágkúra. Þeir, sem þessu
sinna, þarfnast aðstoðar okkar og stuðn-
ings í starfí, sem er vægast sagt slítandi.
Enskir kennarar verða óhjákvæmilega að
kenna það sem er tímabært hveiju sinni,
en vissulega ættu þeir ekki aðeins að kenna
það sem er tímabært. Það er full nauðsyn
á því að nemendur öðlist gegnum bók-
menntaarfleifðir, það sem A.N. Whithead
nefndi — „innsýn og skilning á því besta“.
Við verðum að skilja að við hljótum að
auka kröfurnar ef við eigum að standast
nútíma samkeppni í heimi þar sem stöðugt
eru gerðar auknar kröfur. Á sviði efna-
hagsmála og atvinnumála aukast kröfum-
ar um skýrleika, nákvæmni og skýrar skil-
greiningar.
Allar starfsgreinar kreQast nú á dögum
aukinnar nákvæmni, fjölmiðlun krefst mik-
illar einbeitingar og þekkingar við að dreifa
staðreyndum og afla staðreynda og vinna
upplýsingar, þó ekki væri til annars en
að kaupa og selja vörar og þjónustu. Marg-
ir ykkar þekkið heima tölvanna og vitið
að ef tölvan er ekki rétt mötuð, verður
framhaldið rngl. Uppiýsing fyrir fólk og
nemendur er af sama toga, ef okkur mis-
heppnast að koma skilaboðum _til hvers
annars skapast ringulreið og glundroði og
við týnum áttunum.
Það hefur ekki hjá því farið að deilur
hafi risið um þær kröfur sem gerðar eru
til kennslu í enskum skólum og um kunn-
áttu enskra bama í móðurmálinu. Þessi
umræða er ekki ný af nálinni. Umkvartan-
ir um að ensk börn kunni ekki að staf-
setja og rita rétta texta málfræðilega, lesa
óhindrað og tjá sig skýrt era ekki nýjar.
Þetta hefur verið deilu- og hitamál frá því
á síðustu öld. Ég held þó að nú sé vax-
andi kröfur á því sem verði að kenna,
grandvallaratriðum sem allt frekara nám
byggir á. Það er uppörvandi að sjá hversu
mikið tillit er tekið til þessara viðhorfa í
nýju móðurmálsnámsskránni. Þar er lögð
áhersla á réttritun, hlustun, lestur og
skrift. Viðurkennt.er að kunnátta í móður-
málinu sé lykillinn að farsælu námi í öðram
námsgreinum og skilyrði þess, að menn
geti orðið hlutgengir þegnar í samfélaginu
þegar fullorðinsaldri er náð.
Samkvæmt orðum Sakis: „Það er ekki
hægt að slá því föstu að unglingurinn sé
gjörspilltur, fyrr en eftir að hann hefur
fengið tækifæri til að sækja góðan skóla.“
Verðlaunin sem veitt era í dag eru ekki
aðeins lofgerð til fortíðarinnar. Þau era
yfírlýsing um það hversu stolt við eram
af fortíðinni. Þau viðurkenna þann þátt
sem þessi arfleifð hefur á daglegt líf okk-
ar. Einnig hljótum við að tryggja að arfur
þeirra gildiskrafa muni auðga líf bama
okkar nú og til framtíðar. Þessar kröfur
era þýðingarmiklar vegna þess að þær
víkka meðvitund okkar, og dýpka og víkka
reynslu okkar af lífinu sjálfu öllu öðru
fremur.
Dr. Johnson sagði eitt sinn: „Ég þekki
ekki til neinna góðra bæna utan þeirra sem
er að finna í Bænabók Cranmers.“ Okkar
tímar era tímar vélvæddrar rittækni, tækni
sem líkja má við kraftaverk, en minna fer
fyrir höfundum, sem kenna má til krafta-
verka í snilld sinni. Lágkúra okkar er eng-
in framför frá fortíðinni, fremur móðgun
við fortíðina og uppspretta ringulreiðar í
nútíð okkar. Við ættum að láta þau dáðu
trúarrit óhreyfð, ekki síst þau sem stór-
fenglegust era. Ef ekki, þá getur hrinið á
okkur hin hrikalega ásökun Samuel
Goldwyns: „Það hefur versnað við endur-
bótina“. Siglaugur Brynleifsson þýddi.
GEIR G.
GUNNLAUGSSON
Bóndinn
Ég heyrði af fjallinu hófadyn
og horfði í aftanroðann,
er feigðin tók minn forna vin
og flutti yfir hinsta boðann.
Hver fyllir nú hóndans fallna skarð
sem fyrstur allra til sóknar varð.
Hann ruddi vegi og byggði brýr
var bóndi sem elskaði menn og
dýr.
Hann klæddi þiljur á byrðingsbönd
og bjó til hrífur og orf í hönd.
Hann orti vísur og kvæði kvað
var kristinn maður sem ias og bað.
En nú er hann horfmn að heiman
frá sér,
hulinn moldu hans Hkami er.
En umhverfíð merki um manndóm
hans ber
meðan hann lifði og starfaði hér.
Moldin sem huldi hann er
móðurmold,
moid sem áður var Iifandi hold.
Á leiði hans vaxa viðir og bióm
við fáum öll þennan sama dóm.
Bænin
Hún sat við gluggann, baðogbeið.
Bænin er syrgjandans eina leið.
Huggun og hjálpin blíða.
Dimmunni létti, dagur rann
úr dauðans greipum bjargaðist
hann
sem hjartað heitast þráði.
Og síðan hún alltaf bænir bað
um blessun Guðs á helgum stað
og gjafír Guðs hún þáði.
Höfundur er bóndi í Lundi í Fossvogi.
GARÐAR BRAGI
Ljósberi
Ljóð er
og verður
heimspeki
hugsun í orðum
bæn og hatur
grátur og gleði
ástar og visku
tilfínningabái.
Ljóð eru orð
og orð eru orð
og orð eru lyklar
að sáiinni.
Höfundur er ungur Reykvikingur.
LESBÓK MORGUNIBLAÐSINS 1« FEBRÚAR 1992 5