Lesbók Morgunblaðsins - 03.06.1995, Blaðsíða 3

lesbok
1] [o) g] [g 0® 0 E s m [g H| (n| [g
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Forsídan
í tilefni hvítasunnu og Kirkjulistahátíðar 1995
sem hefst um þessa helgi, er á forsíðu Lesbókar
vefmynd, ofin altaristafla eftir norsku myndlistar-
konuna Else Marie Joakobsen. Hún sýndi verk sín
í Listasafni Akureyrar í mai, en opnar í dag í
Hallgrímskirkju sýningu á trúarlegum verkum
sem standa mun tii'18. þ.m. Þar eru ofín vegg-
teppi, aðallega altaristöflur og einnig grafíkmynd-
ir.
Verkið á forsíðunni er altaristafla sem Else
Marie hefur ofið fyrir Haugerud-kirkju í Osló.
Hún nefnir það „Frá myrkri til ljóss“. Hæð þess
er 9 metrar og að ofan er það einnig 9 metra breitt.
Mummi
frá Feðgum í Meðallandi er hátt í nírætt og er
ekki aðeins kunnur ferðagarpur sem fyrstur
manna ók bíl í Landmannalaugar, heldur hefur
hann staðið sem fyrirmynd hjá Kjarval og vinnu-
ferillinn spannar alla íslandssöguna, frá þvi að
sitja yfir kvíaám og róa á opnum báti til fískjar
til þess að aka bílum og loks að læra á tölvur.
Blaðamaður Lesbókar tók greinina saman.
Stefnumót
listar og trúar, heitir sýning sem hefst í Hafnar-
borg í Hafnarfirði í dag. Af því tilefni skrifar sr.
Gunnar Kristjánsson grein sem hann nefnir; „Gnýr
af himni - hið andlega í listinni - “ Trúarleg við-
fangsefni í list skilgreinir hann svo: „Sá sem glím-
ir við tilgang lífsins fæst við trúarleg viðfangs-
efni að skilningi guðfræðinngar, sömuleiðis sá sem
tekst á við þjáninguna...“
JAKOB THORARENSEN
Tvær heimsóknir
Hið fyrra kvöld, sem kom ég þar,
var kvöld í sólskinsljóma,
og léttur eimur ennþá var
um alla ganga og stofurnar
af angan brúðkaupsblóma.
Ég fann þar hjónin, heit og ör
við hæstu þránna flæði,
með blys í augum, bros á vör
og bjartan svip og glaðleg svör,
svo frjáls og fögur bæði.
Þar sýndist öllu í unað breytt,
hvert orð með fagnaðs hreimi.
En þögn var sveipað eitthvað eitt,
sem armlög höfðu sælast veitt
og mest var hnoss í heimi.-
Hið seinna kvöld, er kom ég þar,
ég knúði hurðir lengi.
A súg, en engri angan, bar.
Einn áratugur liðinn var,
og margt var breytt hjá mengi.
Ég leit þar flest í reglu og röð,
sá rós í hverjum glugga.
Þó héngu sumum hnipin blöð,
og húsið fannst mér drungastöð
í skúmi, þögn og skugga.
Og þar var kominn risi í rann,
sá rammi, hljóði, bleiki -
og sitt á hvoru hnénu hann
með hjónin sat og létt sér vann,
- hinn leiði hversdagsleiki.
Jakob Thorarensen, 1886-1972, var frá Fossi í Hrútafirði, lærði tré-
smíði og settist að í Reykjavík. Fyrsta Ijóðabók hans var Snæljós
(1914) en síðan komu frá honum margar kvæðabækur og smásagna-
söfn.
Þegar ég hætti
— reynslusaga
að var ekki um að villast.
Svipur vinar míns og líf-
læknis, dr. Magna, var
alvarlegur. Eg var lé-
magna eftir að hafa blás-
ið í tæki nokkurt sem
mældi lífsloftið sem ég
megnaði að draga að mér
með þar til gerðum lung-
um mínum.
„Loftið í lungunum hefur stórlega minnk-
að, Þórður."
Ég sat hnípinn í stólnum með hendur í
skauti eins og hver annar óknyttastrákur sem
hefur verið gripinn óvænt við iðju sína.
„Þú verður að hætta að reykja ef þú vilt
lifa mikið lengur."
Á leið minni heim fór ég að meta stöðu
mína. Magni hafði sett mig í óvæntan bobba.
Ég varð að meta að nýju líf mitt og gæði þess.
Stöðu minnar vegna sá ég litla ástæðu til
að þrauka. Ég er kennari og fátt tengir ís-
lenská stjórnmálamenn traustari böndum en
hatur þeirra á stétt minni. Það var sem sé
fljótgert að komast að þeirri niðurstöðu að
ekki gerði ég yfirvöldum þjóðarinnar mikinn
greiða með því að hætta að reykja og lifa
þar með lengur. Yfirstandandi kennaraverk-
fall æsti ekki upp mikla lífslöngun.
Á móti kom að ég hafði að ýmsu leyti
gaman af þessu lífi enn auk þess sem ég
vildi alls ekki gera ráðuneytum úti í bæ þann
greiða að geispa golunni.
Ég var sáttur við ákvörðun mína þegar
ég kom heim til mín og tilkynnti öllum þar
að ég væri hættur að reykja. Mér til hrelling-
ar sá ég að kötturinn virtist einna fegnastur
(fressinn. Virgill verður ákaflega svipljótur
við óbeinar reykingar sínar).
Þennan dag kvaddi ég með því að skella
í mig einum pakka af gómsætinu After eight
og leið þegar betur.
Um nóttina svaf ég sáralítký dreymdi
herfilega og vaknaði í svitabaði. Ég var alls
ekki óánægður með mig þennan morgun
þótt vansvefta væri og fannst jafnvel eitt-
hvað karlmannlegt við það að vinna á fýsnum
mínum þótt ég væri náttúrlega nær líkams-
dauða mínum en lífi.
Þetta ástand entist mér fram á miðjan dag
og hefði sennilega treinst lengur ef ég hefði
ekki orðið svo ólánsamur að komast í Dag-
blaðið og lesa leiðara þess þar sem höfundur
hans lýsti hugmyndum sínum um kennara
og hlutverk þeirra. Mig hefur sjaldan langað
svo mjög til að reykja sem eftir lestur um-
rædds leiðara. Ég ákvað að lesa aldrei að
eilífu Dagblaðið aftur. Leiðaraófétið bætti ég
mér upp með því að gleypa þijár plötur af
Síríus-súkkulaði (með hnetum og rúsínum)
og skolaði þeim niður með heilum potti af
nýmjólk. Á þessu stigi míns endurbætta lífs
kom æ betur í ljós að hvers kyns mótlæti
átti ákaflega illa við mig og leiddi ýmist til
ofsabræði af litlu tilefni eða geysisnöggs
ofáts, einkum leiftursóknar í kökubox og
súkkulaðipakka.
Næsta morgun skein sól í heiði en ég lá
í djúpum svitapolli og rifjaði upp martraðir
næturinnar. Þrátt fyrir það leið mér prýðilega
og fann að lífíð var að ýmsu leyti gott. Um
hádegið fór ég í sundlaugina í Laugardalnum
enda hafði ég heyrt því fleygt, og þótt frem-
ur viturlegt, að menn, sem hættu að reykja,
ættu að hreyfa sig úr stað eftir föngum.
Eftir 50 metra sundsprett (ég ákvað að
fara hægt af stað) fór ég í einn heitu pott-
anna til að láta þreytuna líða úr mér. Ég tók
eftir því, sem ég gekk niður í pottinn, að
hann var merktur með tölunni 40-42 og hélt
ég satt að segja að það hefði etthvað með
hitastigið í pottinum að gera — lengi vel. í
pottinum voru u.þ.b. 10 karlar. Þeir létu
dæluna ganga að sið karla sem sækja heita
potta — og umræðuefnið var vitaskuld —
nema hvað — kennaraverkfallið.
Fyrirfram hefði ég hreint ekki trúað því
að aðrir eins fjallgarðar fáfræði gæti rúmast
í einum heitum potti. Kennarar voru ekki
einungis illmenni — heldur ákaflega vel laun-
aðir þrjótar, forríkir misindismenn og ómagar
fátækrar og skuldugrar þjóðar. Steininn tók
úr þegar einn pott-ormurinn færði sig í miðj-
an pottinn, maður á mínum aldri í góðri stöðu,
kvæntur ágætum lækni hér í bæ, blés sig
út eins og hani og fullvissaði hina pottbúana
um að hann þægi hvenær sem væri laun
grunnskólakennara fyrir sín eigin smánar-
laun. Það leifði ekki af því að maðurinn
klökknaði.
'Ég fann hvernig syrti að í huga. mínum.
Sú skíma lífsgleði og bjartsýni, sem þrengt
hafði sér gegnum myrkur reykingabindindis-
ins, hvarf sem dögg fyrir sólu. Eg tók á rás
o£ forðaði mér úr pottinum með miklum
boðaföllum. Ég sá sem snöggvast töluna
40-42 um leið og ég stökk úr pottinum og í
sömu andrá skildist mér að talan ætti líklega
við andlegt atgjörvi pottbúa. Þessi pottur
væri sennilega sérstaklega hannaður fyrir
þá sem byggju við greindarvísitöluna 40-42.
Það sem eftir lifði þessa dags sá ég lítt
til sólar. Lífslöngunin hékk á hálmstrái. Ég
ákvað að bytja að reykja næsta dag og flýta
með þeim hætti fyrir hinu óumflýjanlega.
Ég kvaddi þennan dag með því að hesthúsa
konfektkassa - en drakk nú léttmjólk með.
Þriðji morgunn míns nýja og endurbætta
lífs var sýnu verstur. Ég hafði að vísu ekki
fengið martröð - sem á sér rætur í því að
ég hafði ekkert sofnað - en svefn er náttúr-
lega forsenda martraðar. í stað svefns hafði
ég hins vegar svitnað svo að mér fannst ég
vera að breytast í skreið. Ég fór á fætur og
fann þrátt fyrir allt að lífíð var einhvers virði
og mér fannst í rauninni ég vera að drýgja
nokkra dáð. Ég ákvað að fara í gjaldheimt-
una í Kópavogi og gera hreint fyrir mínum
dyrum. Á þann stað hef ég oft átt þung
spor en svo var þó ekki nú. Ég hafði borgað
allar mínar skuldir í desember, horft á skulda-
stöðuna kr. 0.00, og þegið hamingjuóskir
gjaldkera - enda um markverð tímamót að
ræða í lífi mínu og stöðu bæjarsjóðs Kópa-
vogs.
En viti menn. Fár veit hveiju fagna skal,
stendur þar, og svo var einnig nú. Gjaldker-
inn benti mér, þessum holdgervingi heiðar-
leikans, skuldlausum manninum, á að ég
skuldaði kr. 24.000.00 í dráttarvexti frá síð-
asta ári.
Ég hef stundum velt því fyrir mér í alvöru
hvort hugtakið borgari hafi ekki misskilist
herfílega af einhveijum kerfisþrælnum. Allir
vita að sá sem leikur er leikari, sá sem bak-
ar er bakari og sá sem kennir er kennnari.
Mér hefur sem sé dottið í hug að margt yfir-
valdið telji að borgari sé sá sem borgar.
Stundum finnst mér sem ég hafi vart öðru
hlutverki að gegna sem borgari.
Ég vil teljast góður borgari, jafnvel góð-
borgari, í Kópavogi og borgaði því upphæð-
ina sem mér var sagt að ég skuldaði. Á
meðan gnísti ég tönnum og lét einhver ljót
orð falla. Stillti mig þó að mestu þar til ég
komst út. Þar blótaði ég hátt og innilega og
reif í hurð míns jeppa. í næstu andrá stóð
ég með húninn í hendinni mölbrotinn og var
þó úr þykku plasti. Ég varð að fara inn um
skottið til að setjast undir stýri.
Öðru fólki græðist fé á því að hætta að
reykja. Nýr húnn og ísetning hans kostaði
mig kr. 4.700.00 og hafði ég því tapað á 3ja
daga bindindi alls kr. 3.850.00.
Um kvöldið sofnaði ég eins og barn og
svaf 12 tíma og hefur ekki langað í tóbak
síðan - bara í súkkulaði. Ég hef þyngst um
12 kíló og stefni að því að verða forætisráð-
herra til að megrast. Ég hef ekki snert Dag-
blaðið síðan, ekki komið í heitan pott og er
orðinn stórskuldugur við gjaldheimtu Kópa-
vogs.
En lífið er nokkurs virði.
ÞÓRÐUR HELGASON
LESBÓK MORGUNBIAÐSINS 3. JÚNÍ 1995 3