Lesbók Morgunblaðsins - 12.08.1995, Blaðsíða 3

IMK*
® 11E ® [0] 01) E 0 m [U □ [n] g]
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
greind
er tengd tölvum og dæmi um tæki sem styðst
við gervigreind er skáktölvan. Magnús S. Magn-
ússon, forstöðumaður Rannsóknarstofnu um
mannlegt atferli við Háskóla íslands og áður
prófessor við Sorbonne-háskólann, hefur unnið
mikið við að þróa gervigreindarkerfi. Hann segir
frá þeim og stöðu Háskóla íslands í viðtali við
Ágústínu Jónsdóttur.
Hörm-
ungar
og hugarfar, er heiti á grein eftir
þijá nemendur Menntaskólans við
Sund, sem unnu hana í samráði við
tvo af kennurum skólans. þar er rak-
ið hve víðtæk áhrif náttúruhamfarir
geta haft og bent á samhengi milli
kólnunar og uppskerubrests í Evrópu
af völdum Skaftárelda og Frönsku
byltingarinnar skömmu síðar.
Vörður
og varðaðar leiðir, er heiti á grein eftir Jón R.
Hjálmarsson. Sumar vörður eru með elstu mann-
virkjum á þslandi og hafa mörgum bjargað. Elzt-
ur fjallvega er Kjalvegur; hann var farinn milli
Norður- og Suðurlands skömmu eftir landnám.
Sérstaka stöðu meðal varða hafa síðan beinakerl-
ingar, þar sem menn skildu gjarnan eftir sig
mergjaðar vísur.
SIGURÐUR BREIÐFJÖRÐ
Sumarið
Vetrar þrumur flýja frá, fagnar guma sægur. Allir fuma á fót að sjá fyrsta sumardægur. Verður fríð hin forna jörð, fótum prýðist rörum, brjóst um skríður hennar hjörð, hrósar biíðum kjörum.
Storma læti þagna, því' þiðnar strætið bera. Heyrast vætur hólum í, hlunkar nætur frera. Allt er kátt um heimsins hring, heiil er brátt að runnin. 0, hvað máttug umbreyting er í náttúrunni.
Sínar storðir sólin hlý sæium skorðar rósum, þar sem forðum skakin ský, skulfu á norðurljósum. Mörg eru gæði minnst hér töld af mar og svæði ríka, hún, sem bæði ár og öld eyðir og fæðir líka.
Skeiða fara auðar ár, eyðist skara iitur. Greiðir rara hauður hár heiðandvara þytur. Eins og fúnu urtirnar, sem aftur túnin prýða, holdsins lúnu leifarnar, lífgar hún á síðan.
Sunna háa höfin á hvítum stráir dreglum. Veröld má sinn vænieik sjá í vatna bláum speglum. Meðan þráum heims við hót og harma sáum dalinn, við erum strá á veikri rót vetrar stjái kaiin.
Bárur naumast stumra úr stað, hjá strandar krauma fótum. Fiskar laumast fróni að fram í strauma mótum. Skeiðið löilum skammfetað, ske oft spjöll á ferðum, síðan föilum foldu að og fis með öllu verðum.
Dýr af störum næring ná, í nægtum rörum baða. Úti á fjörum fuglar smá í feitum þörum vaða. En vér skulum aftur stá upp til skaptra gæða, þá moldir taptar okkar á anda kraftar hæða.
Sólin vöngum hlúir hlý, hrindir þröngum dvaia. Hlíðum iöngum einatt í ymur söngur smala.
Sigurður Breiðfjörð, 1798-1846, frá Rafgirðingum við Hvammsfjörð, var helzta rímna- skáld (slendinga á 19. öld og naut mikillar alþýðuhylli. Hann lærði beykisiðn í Kaup- mannahöfn og vann við tunnusmíði í Vestmannaeyjum og víðar. Til Grænlands fór hann og skrifaði bók um landið. Síðustu ár sín bjó hann í Reykjavík við bág kjör og andaðist í örbirgð.
B
B
Hvar skal
húsið?
Til er saga af tóbaksmanni
sem svo var nýtinn, að
hann reykti annan enda
vindilsins, en tuggði
hinn, og tók loks öskuna
í nefið. Þessi ráðdeildar-
maður kemur í hug þeg-
ar gengið er um gamla
bæinn í Reykjavík. Þar blasir við gjörnýting
af svipuðu tagi. Gömlum timburhúsum er
umturnað til annarra nota en þeim bezt
hæfa, og fast upp að þeim er síðan klastrað
tröllháum steinbáknum af alls óskyldri stíl-
tegund, unz þessi bæjarhluti er orðinn að
þvílíkum óskapnaði, að hvað æpir á annað
í skelfingu.
Gamlibær var á sínum tíma snotur og
vinalegur, eðlilega vaxinn og sjálfum sér
samkvæmur. En sú tíð er löngu íiðin. íbúð-
arhúsum var breytt í sölubúðir og skrifstof-
ur, knæpur og læknastofur, iðnaðarverk-
stæði og eitthvað allt annað en þeim hent-
aði í öndverðu. Hús sem frá upphafi höfðu
verið ætluð til opinberra nota, voru látin
springa utan af starfsemi sinni fremur en
hún yrði flutt í annað húsnæði og rýmra,
þegar allt stóð á beini. Þar sem eðlileg þró-
un gömlu Reykjavíkur hafði látið eftir smug-
ur og hollar eyður, var troðið niður húsum
í stað þess að færa út byggðarmörkin eftir
þörfum í tæka tíð, áður en allt var komið
í óefni sakir þrengsla.
Sögufrægasta hús bæjarins, aðsetur
gamla menntaskólans og Alþingis á sínum
tíma, var ofnýtt svo harkalega að það biður
þess ekki bætur. Og þegar loks varð ekki
hjá því komizt að sinna sívaxandi húsnæðis-
þörf skólans, var smíðaður steinkassi í sama
gamla hverfinu sem allra næst þessu virðu-
lega timburhúsi, svo hægt væri að níðast á
því áfram, fremur en reisa nýtt skólahús
nógu stórt á nýjum stað, og eftirláta gamla
húsinu verkefni við hæfi.
Og eyðilegging Gamlabæjar heldur áfram
linnulaust. Nú tjóar lítt um að fást, að ekki
tókst að forða veslings Tjörninni frá þeim
ófögnuði sem þar getur að líta. Og nýjustu
ofnýtingar-mistökin blasa við þar sem verið
er að koma fyrir dómhúsi á smáreit inn á
milli Arnarhváls, Þjóðleikhúss og Lands-
bókasafns. Tilgangurinn með því staðarvali
virðist einna helzt vera sá að neyða starfs-
fólk og gesti þeirra stofnana, sem fyrir eru
á svæðinu, til að kaupa sig inn á bílastæði
í vanhugsaðri bílageymsluhöll, sem illa
gengur að reka.
Að frátöldu ráðhúshneykslinu er staðar-
val Þjóðleikhússins að líkindum sorglegasta
skipulagsslysið í Reykjavíkurbæ til þessa.
Það hús og Landsbókasafn fara langt með
að drepa hvort annað með svo æpandi sund-
urleitum stíl sem verða má. Þrengslin á
þessum stað hafa ýmsum þótt ærin, þó
ekki bætist þar nýtt stórhýsi í troðninginn.
Broslegustu rökin sem heyrzt hafa fyrir
því, að þarna skuli þetta dómhús reist, eru
þau, að sjálf þrengslin geri Reykjavík borg-
arlegri, því aðaleinkenni borga séu þrengsli.
Það á sem sé að troða upp á Reykvíkinga
þeirri bölvun, sem einna verst þrúgar fólk
í stórborg, til þess að þeim megi skiljast,
að þeir sæti því að búa í borg. Það var ljóst
orðið, að allur þorri Reykvíkinga var andvíg-
ur þessu staðarvali. Enda mátti dómhús
þetta standa nokkurn veginn hvar sem var
og hefði sómt sér vel á Rjúpnahæðinni.
Reyndar var háskalegt að halda á loft and-
stöðu bæjarbúa, því hingað til hefur andvíg-
ur meirihluti í slíkum málum verið kallaður
almennt fylgi (svo sem í ráðhúsmálinu og
hundamálinu um árið). Trúlega hafa ýmsir
hikað við að skrifa undir mótmæli af þeim
sökum.
Ekki var fyrr farið að bollaleggja smíði
tónlistarhúss en upp komu ráðagerðir um
að þröngva því niður einhvers staðar í
Gamlabæ. Ekki vegna þess að þar blasi við
tilvalinn staður til þeirra nota. Það er nú
öðru nær. En samkvæmt þeirri hugsjón að
eyðileggja gömlu Reykjavík var fyrst alls
farið að leita þar að einhverri skák, þar sem
þessi langþráða menningarstöð gæti olnbog-
að sig niður.
Kannski þykir flestum sem héðan af
megi einu gilda um örlög Gamlabæjar; þar
hafí smekkleysan hrósað svo algerum sigri,
að varla sé miklu að spilla, þótt hún láti
kné fylgja kviði. Þó eru þeir enn til, sem
vona í lengstu lög að aðrar og skynsam-
legri hugmyndir, sem fram hafa komið um
stað fyrir svo mikilvæga stofnun sem tón-
listarhús, nái fram að ganga.
HELGIHÁLFDANARSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 12. ÁGÚST 1995 3