Lesbók Morgunblaðsins - 19.04.1997, Blaðsíða 11

Á FJÖLGAR
JÓNIR Á ÁRI
AMGÖNGUTÆKI, reiðhjól, strætisvagnar, en fáir einkabílar á götu í Peking. Að neðan: Þetta
amgöngutæki, burðarstóll yfirstéttarinnar, heyrir til fortíðinni. Yfirstéttin hefur snúið sér að bíl-
um eins og Mercedes Benz, en ferðamönnum býðst að láta flytja sig í burðarstólnum.
IREINARHÖFUNDURINN ásamt vfgalegum hers-
öfðingja. Hann er að vísu úr leir og er á verði við
Ming-grafhvelfingarnar.
vel að vera vel skóaður og í góðu formi. Við
klifið upp er óhjákvæmilegt að hugleiða
hvernig í ósköpunum menn gátu flutt þessa
risasteina upp á hæðir og fjallstinda. Ein-
mana úlfaldi stóð innan um fólksfjöldann.
Hægt var að setjast á bak og láta taka af
sér mynd fyrir lágt gjald. - Fyrir þá sem
vilja líkjast Marco Polo eða hvað?
Oftast er ferðin til Shisanling sameinuð
ferð að múrnum en grafirnar eru 50 km
norðvestur af Peking. Langskemmtilegust er
gangan að gröfunum eftir vegi með steinlíkn-
eskjum sem standa á verði og fögrum tijám
til beggja hliða. Tólf líkneskjanna eru af
dýrum og síðan taka við tólf styttur hershöfð-
ingja og ráðherra með virðulegan höfuðbún-
að. Þrettán af hinum sextán Ming keisurum
eru grafnir hér en aðeins ein gröf hefur ver-
ið grafin upp, Dingling. Var hún grafin upp
á árunum 1956-58. Dingling er gröf Wan
Li keisara (1573-1620). Gífurlegur fjöldi
dýrgripa var grafinn með keisaranum og
hafa sumir þeirra verið fluttir á söfn í Peking
og eftirlíkingum komið fyrir í þeirra stað.
Margar sögur tengjast þessum stað, m.a. er
sagt að þegar keisari Yong Le var grafinn
hafi sextán hjákonur hans verið kviksettar
með líki hans.
Við alla þá ferðamannastaði sem blaða-
maður heimsótti stóðu raðir af söluborðum
með margskonar minjagripum og ávöxtum,
fyrir utan drykki og aðrar veitingar. Fyrir
utan innganginn á einum þeirra bakaði kona
nokkur risapönnukökur, kryddaði, setti eitt-
hvað steikt inn í og vafði upp. Ef hún hefði
ekki sett græna steinselju inn i líka hefði
sennilega verið óhætt að fá sér eina.
Yonghegong - Lama muslerió
Eitt alfegursta musteri Pekingborgar og
kostar aðgangur 50 krónur. Reykelsi eru
brennd fyrir framan musterin sem eru alls
fimm í beinni röð og stendur hið minnsta
fremst en hið stærsta síðast. Hvert þeirra
geymir undraverð líkneski og er hvert must-
MATUR er mannsins megin og það er afrek út af fyrir sig að framleiða mat handa
öilum þessum mannfjölda. Auk þess er kínverskur matur geysilega fjölbreyttur og
góður. Efri myndin: Matreiðsla á veitingahúsi í Peking. Að neðan: Hin fræga Pekingönd
með öllu tilheyrandi.
erið öðru tilkomumeira. Níu ára gamall sonur
þeirrar kínversku fylgdist vandlega með því
sem fram fór. Brenndi síðan reykelsi, fleygði
smámynt að fótum líkneskis Búdda framtíð-
arinnar, lagði lófana saman og hreyfði hend-
urnar upp og niður eins og hann sá aðra
gera. Eftir á spurðum við hann hvers hann
hefði beðið Búdda. „Um reiðhjól!" svaraði
hann og brosti út að eyrum. Móðir hans er
nú samt ekki á að hann fái reiðhjól fyrr en
hann verður 12 ára. Til þess er umferðin of
geigvænleg.
I innsta musterinu stendur gylltur, 18
metra hár Maitreya Búdda. Gerður úr ilm-
andi sandalviði frá Tíbet. Þegar reykelsisilm-
inn leggur að vitum manns á þessum undra-
verða stað er líkt því að maður sé staddur í
öðrum heimi. í þessum draumagörðum er
yndislegt að reika en fyrir utan standa einar
20-30 rútur og hin helga kyrrð er í sífellu
rofin af kliðandi ferðamannastraum. Sann-
gjarnt gjald var að þeim ferðamannastöðum
sem blaðamaður heimsótti. Á flestum þeirra
gilti þó sú regla að útlendingar greiddu marg-
falt hærra verð en innfæddir. Fengu útlend-
ingarnir í staðinn fallegan aðgangsmiða sem
gaman er að varðveita sem minjagrip. Hvergi
varð blaðamaður var við betl.
Með því alskemmtilegasta sem hægt er
að taka sér fyrir hendur er að fara á sýningu
loftfimleikamanna. Þar voru líka töframenn,
eftirhermur og hvers kyns kúnstir hafðar i
frammi. 2000 ára hefð er fyrir þessum fim-
leikabrögðum í Kína. Frábært ráð til þess
að gleyma bæði stað og stund og öllum hvers-
dagslegum áhyggjum.
Pekingandar-veitingahús
Þar sem verðlag hótelsins var í samræmi
við það álit margra Asíubúa að Vestur-
landabúar séu gullfuglar sem beri að plokka
- sem sé svimandi hátt - snæddum við oft-
ast á litlum veitingastöðum hér og þar í
nágrenninu eða inni í bænum fyrir margfalt
lægra verð. (Dæmi: Einn bjór á hótelinu
kostaði 250 krónur, bjór í kjörbúðinni 32
krónur. Inni í bænum voru tvö kíló af ferskj-
um á sama verði og hálft kíló í nágrenni
hótelsins eða á um það bil 40 krónur.) Að
vísu var hreinlæti á ódýru stöðunum ekki
eins og best verður á kosið eða munnþurrkur
á hveiju strái þannig að þeir sem geta ekki
án slíks verið verða að sitja heima.
Blaðamaður hélt sig við hina gullvægu
reglu að drekka aldrei ósoðið vatn og borða
aldrei hrátt grænmeti og kenndi sér einskis
meins. Grænt te eða jasmin te eru ágætis-
drykkir, kínverskur bjór á heimsmælikvarða
og kínverskur matur meðal hins besta sem
hægt er að bjóða nokkrum manni. Sjálfsagt
er að venja sig við að nota pijóna - allur
matur er brytjaður niður í litla bita hvort sem
er - og að sötra súpu eða gefa frá sér rop-
hljóð þykir sjálfsagt og merki þess að manni
líki maturinn. Að kvöldi eru veitingastaðir
víða skreyttir „jólaljósum“ og setur það
skemmtilegan svip á borgina. Minnisstæð er
máltíð á „Pekingöndinni". Nokkur veitinga-
hús bera þetta nafn en við fundum þessa
„önd“ í aðeins tíu mínútna fjarlægð frá hótel-
inu. Er ekki að orðlengja það en fyrir fyrir-
fram ákveðna upphæð fengum við ótal for-
rétti - meðal annars ljúffenga skjaldböku-
súpu - og að lokum kom öndin sjálf. Skart-
aði höfuð hennar á stærðar fati fullu af and-
arsteik. Veija gestir bitunum inn í þunnar
pönnukökur með sósu. Gómsætari rétt er
vart hægt að hugsa sér. Varast þarf þó að
borða of mikið af forréttunum því þá reynist
lítið rúm fýrir öndina! Hrísgijón eru aðalfæð-
an í Suður- og Mið-Kína en núðlur og brauð-
snúðar (sem kjöt er sett inn í) í hinu kaldara
norðri. Dæmi um vaxandi þjónustu við neyt-
endur á þessum áratug er að nútímaverk-
smiðja í Guandong (áður Canton) framleiðir
hálfa milljón hrísgijóna-hraðsuðupotta á ári
með tækjum frá Bandaríkjunum.
Lífsafkoma
Unga kínverska konan fær um 26.000
krónur í laun á mánuði - ef fyrirtækið geng-
ur vel fær hún bónus, á síðasta ári var bónus-
inn 8.000 krónur. Vinnutími er frá kl. 8 til
6.30 en hádegishlé frá 12 til 2 eða 3 eftir
árstíma. Húsaleiga er 5.000 krónur á mán-
uði og fyrir rafmagn og gas borgar hún 200
krónur. Matur kostar allt að 2.000 krónum
á mánuði. Kvaðst hún geta keypt allan mat
í borg sinni - ævinlega ferska ávexti og
grænmeti, kjúklinga, fisk og kjöt. Barneign-
arfrí er 6 mánuðir á fullum launum. Kvaðst
hún fara á eftirlaun 60 ára en erfiðisvinnu-
menn 50-55 ára og fá 90% af launum. Margt
eftirlaunafólk má sjá á gönguferðum í lysti-
görðum, margir iðka þar líka líkamsæfingar
eða stíga dans.
Margt fagurra listmuna er á boðstólum -
en svipaðir hlutir eru á misjöfnu verði og
borgar sig að kanna verð á hinum ýmsu stöð-
um. Ekki er til siðs að prútta um verð nema
þá á útimörkuðum. Þar sem leiðin er löng
til og frá Kína fyrir flesta er skynsamlegt
að halda sig við litla og létta hluti - silki-
klúta, boli úr silki eða bómull (silkið er ódýr-
ara en bolirnir), matarpijóna, lítil Búddalík-
neski, lakkvöru eða skarpgripi. Þá fást silki-
efni, handunnir dúkar af öllum stærðum og
gerðum og þannig mætti lengi telja. Kínveij-
ar eru hrifnir af bolum með enskum áletrun-
um og þykir skrítið þegar ferðamenn vilja
þá sem eru með kínversku letri. Sumir sækj-
ast eftir veggspjöldum með Maó, aðrir kaupa
lófastórar bækur sem kosta nánast ekkert
en alþýða manna sést lesa hér og þar. Fjalla
þær um allt milli himins og jarðar, gjarnan
gamlar þjóðsagnir.
Á flugvellinum i Peking
Meðan beðið var eftir brottför vélar JAL
til Tókýó virti blaðamaður fyrir sér fólkið.
Bergmál var mikið. Gjallandi kínverskan,
glumdi í sífellu og tróðu þeir útlendingar sem
höðfu eyrnatappa til umráða þeim alsælir í
eyrun. Tvær litlar stúlkur skoppuðu til og
frá. Önnur þeirra kínversk í hvítum blúndu-
kjól, hin með ljósar Línu Langsokk fléttur í
bol og stuttbuxum. Voru báðar dálítið feimn-
ar. Gengu í einhvers konar hringi, vógu salt
á stólbökum og dauðlangaði greinilega að
finna upp á einhveiju sniðugu. Þegar blaða-
maður gekk að útgöngudyrunum sá hann
hvar sú kínverska rétti ijóshærðu stúlkunni
bleika ferskju. Brostu báðar út að eyrum.
Með þessa mynd í huga sér sveif höfundur
burt á vængjum risafuglsins í átt til enn eins
framandi lands.
Framhald siðar.
Höfundurinn býr í Ástralíu.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 19. APRÍL 1997 1 1