Alþýðublaðið - 18.02.1982, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 18. febrúar 1982 7
tsak Bjarnason fyrsti Magnús Jóhannesson Sigurjón Gunnarsson Sveinn Auöunsson Daviö Kristjánsson 1919 Simon Kristjánsson 1920 ólafur Jónsson 1921
formaður 1913—1914 1915 1916—1918
Björn Jóhannesson
1922, 1923 Og 1932
Eyjólfur Stefánsson
1924 og 1925
Gisli Kristjánsson 1926
Magnús Kjartansson
1927—1929 1933—1934
Þorvaidur Arnason 1930
Þorsteinn Björnsson
1931
Þóröur Þorðarson 1935,
1936 og 1938
Ekki er vitað upp á dag hvenær
verkamannafélagið Hlif var
stofnað, þar eð fyrsta gerðabók
félagsins er nú glötuö. Hins vegar
er vitað að stofnfundur félagsins
var haldinn seint i janúar eða
snemma i febrúar 1907.
Stofnfundur Illifar var haldinn i
Góðtemplarahúsinu i Hafnarfirði
og voru frumkvöðlarnir að stofn-
un Hlifar þeir, Jóhann Tómasson,
Jón Þórðarson og Gunnlaugur
Hildibrandsson. Talið er að um 40
verkamenn — karlar og konur —
hafi gengið i félagið á stofnfund-
inum og var fyrsti formaður kjör-
inn, ísak Bjarnason á Óseyri.
Fljótlega varð félagatalan þó
mun hærri eöa yfir 270.
Hlif fékk strax i upphafi góðar
viötökur hjá alþýðu Hafnarfjarð-
ar. Sýndi hlutfallslega há fé-
lagatala strax i upphafi að þörfin
fyrir verkalýðsfélag var orðin
brýn og augljós. Hins vegar var
þessi félagsstofnun ekki jafnvel
séð i herbúðum atvinnurekenda,
sem höfðu á þeim tima engan
skilning á gildi samtaka hinna
vinnandi handa og litu á allt slikt
óhýrum augum, og sýndu félag-
inu og félagsmönnum fjandskap
og hina mestu andúð.
Atvinnurekendur
láta dólgslega
Leið ekki á löngu uns atvinnu-
rekendur i Hafnarfirði létu ekki
standa við orðin tóm i andstöðu
sinni gagnvart hinu nýstofnaða
félagi verkafólks. Einn útgerðar-
maðurinn i bænum harðbannaði
skipstjórum, sinum, að ráða
nokkurn mann i skipsrúm, sem
væri i félaginu. Eftir öðrum at-
vinnurekenda var það haft, að
heldur hefði hann viljað fá Svarta
dauða yfir bæinn, heldur en þenn-
an ófögnuð.
I fundargerðarbók Dagsbrúnar
13. mars 1907 er skýrt frá vexti og
viögangi Hlifar. Þar er og greint
frá þvi, að samtök séu i aðsigi
meðal atvinnurekenda þar gegn
félaginu, og hafi þeir I heitingum
aö fá verkafólk frá Noregi.
12 1/2 aurar
átímann fyrir kvenfólk
Tvennt var það einkum, sem
forvigismenn Hlifar töldu brýna
nauösyn aö fá betrumbætt þegar i
staö. Annað var kaupgjaldsmál-
in, hitt var vinnutiminn. Kaup-
gjald var um þessar mundir mjög
lágt. Kaup karlmanna frá 18 aur-
um til 25 aura á timann, en kven-
mannskaupið 12 1/2 eyrir.
Vinnutiminn var ótakmarkaöur
og sama kaup greitt hvenær sól-
arhringsins sem unnið var. Þessu
vildi Hlif breyta m.a. með hærri
launum fyrir eftirvinnu og nætur-
vinnu.
Auglýsti félagið kauptaxta sinn
vorið 1907 og mætti hann vægari
mótspyrnu af hálfu atvinnurek-
enda, en við hefði mátt búast, þar
eð um allmikla kauphækkun var
aö ræöa. En atvinnurekendur
voru ósamtaka, útgerðin krafðist
mikils starfsliðs og var hin
„frjálsa samkeppni” látin ráða
um það, hverjum tækist best að
tryggja sér vinnuaflið. Aö visu
ýfðust sumir atvinnurekendur
allmjög fyrst, er taxtinn kom
fram, en sú mótspyrna hjaðnaöi
fljótt, og var kauptaxti þessi i
gildi um fimm ára skeiö.
Fyrsti sigurinn
Hér hafði þvi unnist verulegur
sigur og munaði um þá kaup-
hækkun sem þarna hafðist i gegn.
Hitt var ekki siðra, að með þessu
hafði unnist áfangasigur i barátt-
unni. Með setningu kauptaxtans
átti verkafólkið i fyrsta skipti hlut
að þvi að ákveöa hvað það skyldi
bera út býtum fyrir vinnu sina.
Aöur höfðu atvinnurekendur
ákveðið kaupið algjörlega eftir
eigin geðþótta.
Af þessum fróöleiksmolum frá
fyrsta starfsári Hlifar má sjá, að
hafnfirskt og islenskt verkafólk
almennt, á frumherjum verka-
lýösbaráttunnar mikið að þakka.
Baráttan var oft erfið, en góðir
sigrar höföust i gegn engu að siö-
ur. 1 dag er öldin önnur og samtök
verkalýðsins fyrir löngu fengið
stjórnkerfislega viöurkenningu
— Byggt á úrdrætti
úr Hlifarsögu, sem
Gils Guðmundsson skráði.
Núverandi stjórn Hllfar Aftari röð frá vinstri: Eðvald Marelsson, Ólafur Jóhannesson, Guðbergur
Þorsteinsson, Stefán Björgvinsson Fremri röð: Sigurður T. Sigurðsson, Hallgrimur Pétursson, Hörður
Sigursteinsson.
Helgi Sigurðsson 1937 og Hermann Guðmunds- ólafur Jónsson Hallgrimur Pétursson
1939 son 1940—1951 og 1952—1953 frá 1977
1954—1977
ATVINNUREKENDUR VILDU FREMUR SVARTA DAUÐA
YFIR BÆINN EN SAMTÖK VERKAFÓLKS