Tíminn - 15.03.1967, Blaðsíða 6

TÍMINN
MIÐVIKUDAGUR 15. marz 1967
UNDIRSTAÐAN
REISN
mm
VINNUL
Nú eru liðin fjögur ár síðan
við komum hér saman síðast á
Flokksþing Framsóknarmanna,
skömmu fyrir kosningarnar 1963.
Síðan hefur margt á dagana drifið
og verður drepið á fæst af því
í þeim inngangsorðum að starfi
íþessa flokksþings sem ég mun
flytja. En þó mun ég nefna nokk-
ur höfuðatriði og minnast síðan
á ýms af þeim verkefnum sem
framundan blasa við.
Alþingiskosningarnar 1963 urðu
mikill sigur fyrir Framsóknar-
flokkinn. Fylgi flokksins óx um
10% og er það óvenjulegur vöxt-
ur hér á landi. Jafnframt vann
flokkurinn tvö ný þingsæti. En
ríkisstjórninni tókst að hanga á
naumum meirihluta í báðum deild
um Alþingis, en munaði þó mjóu,
t.d. í Vesturlandskjördæmi að
stjórnarflokkarnir misstu þing-
mann og þar með meirihlutann og
stjórnin yrði að hætta.
Ríkisstjórnin þarf því ekki að
kvarta yfir því, að henni hafi ekki
gefizt tóm til að sýna stefnu sína
rækilega í verkinu, og þá hafa
vinnuskilyrðin ekki verið bágbor-
in, því segja má að allt þetta sjö
ára tímabil hafi verið óvenjuleg
uppgripaár og viðskiptakjör ís-
lenzku þjóðarinnar við önnur lönd
líklega aldrei hagstæðari en ein-
mitt þetta tímabil.
Það leikur ekki á tveim tungum
að ef þessu hvorutveggja hefði
ekki verið til að dreifa, hefði ríkis
stjórnin orðið að leggja upp laup-
ana fyrir löngu, vegna ráðleysis
og stjórnleysis. Er þetta hrein-
lega viðurkennt af mörgum stuðn-
ingsmönnum rikisstjórnarinnar,
sem upp á síðkastið hafa lýst því
með sterkum orðum, að hinar
miklu verðhækkanir erlendis og
óvenjulegur afli, séu undirstaða
þess að atvinnuvegirnir hafi ekki
stöðvast alveg fyrir löngu.
Allt öðru vísi en
lofað var
Það er ömurleg mynd, sem nú
blasir við eftir sjö ára viðreisn.
Það átþi þó að verða öðruvísi,
þegar af stað var farið og ekki
vantaði yfirlætið. Það var sagt
að pjóðin yrði að leggja á sig
byrgðar til þess að lækka skuld-
irnar við útlönd og létta skulda-
baggann. Nú er niðurstaðan sú, að
skuldir við útlönd að frádregnum
innstæðum og að frádregnum hin-
um margumtalaða gjaldeyrisvara-
sjóði eru miklu hærri en þær voru
árið 1960, og lán til stutts tíma
meiri en nokkru sinni.
Það átti að verða stöðugt verð-
lag, eftir fyrstu hækkunarbylgj-
una :.960, og því var lýst yfir með
miklu yfirlæti, að bær ráðstafanir,
sem gerðar voru, væru allt öðru
vísi en þær sem áður höfðu tíðk-
ast hér á landi, því nú væri inn-
leitt kerfi, sem hefði f sér fólgna
varanlega lausn á verðbólguvanda
máiinu En niðurstaðan hefur orð-
ið stórfelldari óðaverðbólga en
við höfum nokkurn tíma átt við
að giíma. Þannig hefur verðbólgu-
vöxturinn hér verið að minnsta
kostj þrisvar sinnum meiri en f
helz'u viðskiptalöndum okkar, og
hefur þetta lamað íslenzkt at-
vinnulíf og sært stórum sárum.
ej’ðilagt margan lífvænlegan rekst
ur og valdið sóun í fjárfesting-
unni, sem dregur alvarlegan dilk
á eftir sér.
Það átti að innleiða algert frelsi,
en það hafa verið lagðir á harka-
legri fjötrar í ýmsum greinum en
menn hafa áður þekkt. Nægir
í því sanibandi að nefna lánsfjár-
höftin alræmdu og framkvæmd
þeirra. Bann við því að hefja
skólabyggingar, þótt menn standi
með féð í höndunum, og svo mætti
lengi telja.
í ''eyndinni hefur það, sem átti
að verða algjört frelsi, orðið að
stjórnleysi og óskapnaði.
Það átti að afnema uppbótar-
kerfið með öllu, bæði útflutnijgs
uppbætur og niðurgreiðslur, sem
hvoru tveggja eru þættir í sama
kerfinu, en niðurstaðan hefur jrð
ið sú, að nú hefur verið innleitt
á ný stórfellt og flókið uppbótar-
kerfi til þess að fleyta atvinnu-
vegunum um stundarsakir — fram
yfir kosningar og fer miklu meira
en milljarður af ríkistekjunum í
þetta, eins og nú er komið.
Því var lýst yfir að afnema
ætti skatta á venjulegum launa-
tekjum, en efndirnar orðið þp—
að skattar eru þyngri en nokkia
sinni fyrr og margbreytilegri og
fleiri tegundir nýrra skatta hafa
verið innleiddir á síðustu árum
en nokkur dæmi eru til áður. —
Hefur skattheimtuglínia þessarar
ríkisstjórnar við íbúa landsins orð
ið sannkölluð fjölbragðaglíma af
stjómarinnar hendi. Mikið á ann
an tug skatta hafa verið innleiddir.
En aðalstefnuyfirlýsing ríkis-
stjómarinnar snerti sjálft atvinnu
lífið og kjarna efnahagslífsins og
í því sambandi var sagt m.a.:
„Það hefur verið augljóst ein-
kenni allra þeirra efnahagsráð-
stafana sem gripið hefur verið til
árlega undanfarið, að þær hafa
verið gerðar til bráðabirgða, enda
ekki staðizt nema stuttan tíma
í senn“.
Síðar segir svo:
„Af þessum sökum er það megin
tilgangur þeirrar stefnubreytingar
sem ríkisstjórnin leggur til, að
fra mlei$slustörfum og viðskipta-
lífi landsmanna sé skapaður
traustari, varanlegri og heilbrigð-
ari grundvöllur en atvinnuveg-
irnir hafa átt við að búa undan-
farin ár“.
Og i yfirlýsingunni er svo enn
til viðbótar lögð áherzla á, að
um gangandi fram að þessu, þrátt
fyrir óðaverðbólgu og ofboðslegar
álögur í hinum fjölbreytilegustu
myndum. Þessi tæknibylting í
síldveiðunum, sem hafin var áður
en núverandi ríkisstjórn tók til
starfa, hefur gert útvegsmönnum
kleift að koma sér upp mjög góð-
um fiskiskipaflota til síldveiða,
sem hefur farið stækakndi undan
farin ár. Fer því þó fjarri, að sú
aukning síldveiðiflotans, sem orð-
ið hefur hafi komið til fyrir for-
ystu eða tilverknað stjórnarvald-
anna, heldur þvert á móti. Það
hefur sem sé látlaust verið gert
erfiðara og erfiðara að eignast
staðar annars staðar blasa við öm-
urlegar afleiðingar stjórnarstefn-
unnar.
Ástand atvinnuveganna
Togaraflotinn hefur gengið óð-
fluga saman á þessum árum og
ríkisstjórnin hvorki hreyft legg
né lið til þess að vinna gegn því.
Á sama tíma sem aðrar þjóðir
byggja nýtízku togaraflota, hverfa
gömiu togararnir, einn af öðrum
úr landi og engir nýir koma í
staðinn og hefur svo gengið ár
eftir ár. Hinir nýju togarar ann-
arra þjóða eru farnir að moka
Eysteinn Jónsson, formaður Framsóknarflokksins.
Fyrri hluti ræðu Eysteins Jónssonar við setningu 14.
flokksþings Framsóknarflokksins í gærkvöldi
rikisstj iynin teldi það höfuðverk-
efni sitt að koma atvinnulífi þjóð-
arinnar á traustan og heilbrigðan
grundvöll.
Hvernig hefur svo þetta tekizt?
Hver hefur orðið þróun atvinnu-
lífsins þessi sjö ár við óvenju-
lega hagstæð skilyrði? Hvernig
er ástatt í dag?
Vegna nýrrar tækni í síldveið-
um sem sjómenn og útvegsmenn
hafa tekið i sína þjónustu af mikl
um dugnaði, hafa síldveiðar aldrei
verið meiri en þessi ár. Það 6-
hemjumagn óg verðmæti, sem
mokað hefur verið á land af síld-
inni, hefur haldið þjóðarbúskapn-
nýtizku síldveiðiskip, með allskon-
ar nýium, skilyrðum um fjárfram-
lög fyrirfram og öðru af líku tagi.
Sama er að segja um uppbygg-
ingu síldariðnaðarins, sem hefur
orðið veruleg, að þar hefur ekki
að neinu leyti komið til forusta
ríkisstjórnarinnar. En síldveið-
arnar eru eini þáttur þjóðarbúskap
arins. sem hefur getað staðið af
sér lömunaráhrif stjórnarstefn-
unnar Þar hafa uppgripin verið
svo stórfelld, að óðaverðbólgan,
álögurnar og lánsfjárhöftin hafa
ekki fram að þessu náð að lama
þá atvinnugrein, þótt röðin sé að
koma að henni nú. Nálega alis
fiski inn á markaðina og verða
hættulegri keppinautai með hverj
um deginum sem líður. En það
er til marks um reisn ríkisstjórn-
arinnar í þessu efni sem fleirum,
að sjávarútvegsmálaráðherra hef-
ur að eigin sögn verið að leita
fyrir sér um að leigja erlendan
togara til reynslu fyrir íslend-
inga.
Þorskveiðiflotinn, sem hefur
verið og hlýtur að verða, ef vel
á að fara, ein« þýðingarmesti þátt
,ur þjóðarbúskapnum, gengur
|saman ár frá ári. Ofan á algjört
| tómiæti um nokkra forustu til þess
lað bæta úr í þessu efni, hefur
ríkisstjórnin bætt því við að velta
halla á rekstri togaranna að
nokkru leyti yfir á bátaútvea-
inn, í stað þess að láta þjóðar-
búið 1 heild, taka á sig byrði.
Frystiiðnaðinn er að reka í
algjört strand, en hann hefur um
langa hríð verið þýðingarmpsti
einstaki þátturinn í þjóðarbúskapn
um. Eru þar að verki áhrif stjórn
arstefnunnar og stjórnarfarsins á
rekstur bátanna og sjálfra frysti-
húsanna.
Ekki tekur betra við ef athugað
er hvernig ástatt er varðandi iðn-
aðinn í landinu og áhrif stjórnar-
1 stefnunnar á hann. Fjöldi fyrir-
tækja hefur orðið að hætta störf-
um og mikill þorri þeirra, sem
enn starfa, eiga við stórkostlega
erfiðleika að etja, sem eiga rætur
sínar að rekja til þeirrar stefnu
sem fylgt hefur verið undanfarin
ár, óðaverðbólgunnar, reksturs-
lánaskortsins, álagaflóðsins og
þess algera forustuleysis og skorts
á samstarfi um lífsnauðsynlegar
nýjar framkvæmdir til endurbóta,
sem einkennir stjórnarstefnuna.
Landbúnaðurinn er í úlfa-
kreppu vegna óðaverðbólgu og
beinna ráðstafana ríkisstiórnarinn
ar m.a. í vaxta- og lánamálum,
sem hækkað hafa reksturskostnað-
inn og hafa bændasamtökin orðið
iað grípa til neyðarráðstafana út
af þessum vanda.
Neyðarráðstafanir
til bráðabirgða
Þýðingarmestu útflutningsgrein
unum er nú haldið gangandi um
stundarsakir með þeim ráðstöfun-
um, sem sjálf stjórnarvöldin hafa
kallað neyðarráðstafanir til bráða
birgða, en það eru uppbætur í alls
konar myndum, sem greiddar eru
án bess að tekna hafi verið aflað
þannig til þeirra, að þær geti stað-
izt til frambúðar. Ofan á þetta bæt
is svo það, og tekur þá steininn
úr, að dagkaupið í algengri vinnu
hefur nálega ekkert hækkað að
kaupmætti frá 1959.
AUt eru þetta svo furðulegar
niðurstöður að hroll setur að
mönnum, en þetta eru staðreyndir,
sem ekki verður komizt hjó að
horfa framan í. Duga þar engin
undanbrögð þeirra seku. Lákúru
legar tilraunir til þess að fela
þetta um stundarsakir, eins og
er beitt og kallað stöðvunar-
stefna, eru ekkert annað en sjón
hverfingar bugaðra manna, sem
brestur kjark til þess að segja
þjóðinni satt um það hveraig þess
um málum er komið undir þeirra
stjórn.
Nú mætti spyrja með fulliun
rétti, hvað orðið hefur ai öllum
þeim miklu fjármunum, sem inn
í þjóðarbúið hafa komið á þess-
um árum? Það er sannarlega
tímabær spuming, enda mun henn
ar verða spurt víða í vor. En
hverjir eiga að svara henni aðrir
en ráðsmennirnir á þjóðarbúinu
þessi uppgripaár?
Ráðsmennirnir eiga að gera
þjóðinni grein fyrir þvi, hvað hef-
ur orðið af hinum auknu þjóðar-
tekjum, vegna uppgripanna á síld
veiðunum og hins hagstæða verð-
lags út á við.
Ég mun ekki taka af þeim ómak
ið og svara þeirri spurningu, en
hitt dylst okkur eksi, að þeir, sem