Tíminn - 10.06.1967, Blaðsíða 3

LAUGARDAGUR 10. júní 1967
3
s
\
TIIVIINN_
Maðurinn í baráttusætinu
Morgunblaðið er að flagga
því sem síðbúinni bombu, að
í baráttusæti B listans í Reykja
^ík sé sérstakur fulltrúi Ey-
steins Jómssonar. Ekki trúi ég
öðru en launþegar séu Ey-
steini Jónssyni þakklátir fyrir
þann áhuga á þeirra málum
að „heimta", eins og Moggi
segir, í baráttusætið sérstak-
lega forsvarsmenn þeirra. Það
fer stundum svo hjá því blaði,
að þeir eru seinheppnir með
reykbomibur sínar, sem svo
gjarnan springa framan í þá
sjálfa. — En launþegar vita
mætavel að þeir eiga trúan
málsvara þar sem Kristján
Thorlacius er, 'þess vegna er
Mogga illa við að hafa hann
í baráttusæti.
Starf Kristjáns að málum
opinberra starfsmanna er orð-
ið býsna langt. Fyrst kynnt-
ust samtökin honum sann-
gjörnum og réttsýnum ráðu-
neytismanni, sem hafði með
launamál þeirra að gera og
síðar gerðist hann ötull mál-
svari launamanna sem formað-
ur BSRB.
Það má gjarnan ryifja upp
samstarfið við Kris-tján, þegar
árið 1958, að konur í Starfs-
miannafél-agi ríkisstofnan-a
tóku sér fyrir hendur að gera
sérstaka rannsókn á launamál-
um kvenna í ríkiSþjónustu.
Svo sem þær hafði gru-nað kom
í Ijós að lægstu launaþre-pin
voru mestmegnis skipuð kon-
u-m. Eysteinn Jónsson, sem þá
v-ar fjármálaráðherra brást vel
við þeirri málaleitun, að láta
rannsaka málið og lagfæra eit
ir föngum innan ramma þá
gildandi launalaga. Starfið fól
hann Kristjáni Thorlacius á-
samt f-ulltrúium frá BSRB. Þá
kynntist ég því fyrst hve
Kristján vann af mikilli kost-
gæfni og sanngirni að hverju
máli. Hann gerði sér far um
að rannsaka til hlítar hverja
kröfu af s-takri n-a-tni o-g lagði
jafnan gott til rnála. Árangur
þessa samslarfs varð svo sá,
að milli 20 og 30 konur fengu
leiðréttingu laun-a sinna um
einn til þrjá launafl-okka.
Þeir eðliskos-tir Kristjáns, að
gera sér ítarlega grei-n fyrir
málum og vinna að þeim með
markvissri festu hafa eflaust
orðið þess valdandi að hann
valdist til forustu í BSRB, þeg
ar mest á rfeyndi. En þeár,
sem unnið hafa hjá því opin-
bera vita fullvel að mjög mik-
ið hefur áunnist undanfarin
ár þó djarftæk verðbólga hafi
jaif-nan fylgt hverri kjara-bót.
Og hvar væru opinberir starfs-
menn nú á vegi staddir hefðá
forustan ekki verið jafn ötul
og hún hefur verið og kröf-
unu-m fylgt fast eftir.
En enn þarf að halda vel
á málum launiþeganna. Þeir
þurfa vissulega á því að halda
að eiga talsmann á .Alþingi,
sem hefur þekkin-gu á kjör-
um þeirra og djörfung og
stefnufestu til að halda þeim
þar fram. Gerum sigur B list-
ans glæsilegan á sunnudaginn.
Kristján Thorlacius
Tryggjum Kristjáni Thorlacius
sætá á Alþingi.
Valborg Bentsdóttir.
Eftirmáli.
Sigurðar þáttur Ingimundar
sonar.
Þegar grein mín var komin
í prentun barst mér, af tilvilj-
un, Alþýðubl-aðið í hendur, þar
sem Sigurður Ingimundarson
er að ryfja upp formenns-ku-
störf sín í BSRB. Satt er það
að Sigurði var ekki mikið á-
MINNING
Magnús Guðmundsson
Þernunesi
f. 6. des. 1892 — d. 3. júní 1967.
í dag, laugardaginn 10. júní, er
til moldar borinn á Kolfreyju-
stað, Magnús Guðmundsson frá
Þernunesi.
Hann var fæddur að Krossi í
Fellum hinn 6. desember 1892.
Foreldrar hans voru Guðmund-
ur Einarsson, ættaður af Héraði
og Jólhanna Björnsdóttir frá Selja
teigstojáleigu í Reyðarfirði.
Magnús ólst upp með móð-ur
sinni, en foreldrar h-ans bjuggu
ekki saman. Móðir hans var áður
gift Magnúsi Jónssyni frá Kol-
múla, en missti han-n eftir
skamma sambúð. Þau hjónin áttu
einn son, Jón, sem látinn er fyr-
ir n-okkrum árum. Hafði Jólhanna
nú fyrir tveim börnum að sjá, og
var það enginn leiku-r einstæðri
konu á þeim tímum. Þar við bætt-
ist, að Jóihanna va-r mjög heilsu-
tæp um langt skeið.
í Fáskrúðsfirði bj-uggu tvær
systur Jóhönnu, önnur í Hvammi,
en hin í Víkurgerði. Á þessum
heimilum átti Jóhanna athvarf
næ-stu árin með syni sína. Að
Hva-mmi ror hún með Magnds
misseri-sga-mlan til Þórðar systur
sinnar og Odd-s manns hennar.
Magnús ólst upp í Hvammi og
Viíku-rgerði til 12 ára aldurs hjá
móður sinni og frændfólki. lék
sér með frændsystkinum og
tók þátt 1 störfum heimilanna
ítrax og þroski leyfði. Er hann
var 12 ára gamall fluttist hann
frá móður sinni og frændfólki að
Hafranesi við Reyðarfjörð og tók
þá að vinna fyrir sér sjálfur. Þar
átti hann heima fram undir tví-
tugsaldur. Á Hafranesi dvaldi
Magnús hjá hjónunu-m Guðrúnu
Hálfdánsdóttur og Einari Friðriks
syni, er höfðu nýlega hafið bú-
skap, er hann kom þangað. Tví-
býli var þá á Hafranesi sem og
lengi síðan og bæði heimil-inu
mannmörg. Þarna lifði Magnús
sín æskuór og fyrstu fullorðinsór
og æ síðun var hann bundinn
staðnum og vinafólki sí-n-u þaðan |
traustum tryggðaiböndum. Hann
rifjaði oft upp hugstæðar minn-
ingar frá veru sinni á Hafranesi,
ekki sízt nú síðustu misserin.
Störf á íslenzku sveitarheimili
eru margvísleg og ætið næg. Á
Hafranesi voru stundaðir sjóróðr-
ar jafnhliða landibúskapnum.
Magnús vann þau störf, er til
féllu, en eink-um mun hann hafa
stundað sjóinn. Hugur hans
hneigðist líka snemma til sjó-
mennsku, enda stundaði hann
sjó mikinn hluta ævinna-r.
Um og eftir aldamótin var enn
legið í veri í Seley á vorin og
fyrri hluta sumars. Ýmsir bændur
í Reyðarfirði gerðu út báta frá
Seley, þeirra á meðal Hafra-nes-
bændur. Magnús reri þaðan
nokkrar vertíðir sem unglingur
með þeim Hafranesmönnum. Var
stöð í Seley og lffið þar, en hafa
skal einnig í huga, að þessd lága,
vin-alega éyja brosti ekki alltaf
við vermönnum sínum í sólskini
og ládauðum sjó. Úthafið við
kletta hennar skiptir um svip í
s-kyndingu, og þá þurft-u sjóme-nn
irnir að hafa krafta í kögglum
og bei-ta lagi í lendingu.
Seleyjarárin hafa eflaust reynzt
Magnúsi góður sjómennskuskóli.
Þegar Magnús var um tvítugt
fluttist hann frá Hafranesi að
Fossi í Fáskrúðsfirði. Þar hafði
móðir hans þá reist bú fynir i
nokkru ásamt sunnlenzkum |
manni, Jóni Jónssyini, er áður
hafði verið á Kolmúla. Þau höfðu
verið í húsmennsku í Víkurgerði
í nokkur ár, áður en þau hóf-u
búskap á Fo-s-si. Foss var lít.ið býli
ó milli Eyjar og Fögrueyrar í
Fáskrúðsfirði og hefir r.ú verið
lengi í eyði. Magnús gerðist nú
fyrirvinna hei-milisins og reynd-
ist móður sinni o-g Jóni sérstaklega
gaman að heyra hann segja frá vel. Jon var ekkjumaður og átti tvö
d-völ si-nni í Seley.
Nokkur ævintýraljómi stendur
uppkomin börn á lífi, dóttur, er
fyrst bjó á Kolmúla og son, er
óneitanlega i hugum okkar Illugi hér. Þau Jóhanna og Jón
yngri manna um hina fornu ver- ólu upp dótturdóttur Jóns, Odd-
gegnt sem formanni, en þ-að
sem komst í framkvæmd var
mest fyrir drengilega aðstoð
ráðuneytismannsins Kristjáns
Thorlacius, það vitu-m við,
sem með þessum mönnum
un-num. Ég man vcl, þó Sig-
urður mun-i ill-a, starf okkar
þriggja að launa-málum kvenna
og man hve sá, sem var full-
trúi ráðuneytisins sýndi miklu
meiri skilning á að leysa vanda
mál 1-áglaunaðra stúlkna en
Sigurður formaður. — Drengi
leg aðstoð Kristjáns á þeim ár-
um, sem Sigurð-ur var form-að
ur launar hann nú með því að
bera óhróður á Kristján í
blaðaviðtali.
En undirstrika má það, að
ólíkt meira hefur áunnist til
handa opinberu-m úa-rfsmönn
um undir ötulli foru-stu Kristj-
áns, en með syfjulegum vinn-u-
brögðum Sigurðar. Segir það
ekki einhverja sögu. Ríkisvald-
ið réttir opin-berum starfs-
mönnum ekki kjarabæturnar.
Það verður að tala fyrir þeim,
rökstyðja þær og vinn-a af
dugnaði.
Á þes-sum tveim mönnum er
nú augljóslega enn meiri mun
ur en margft1 höfðu ætlað.
Dugn-aðarmaður vissu allir að
Kristján var meiri, en nú veit
ég, og reyndar fleiri, að hann
er drengskaparmaður miklu
meiri. Og hvort er nú þetra
að eiga á þingi mann, sem
vinnur af dugnaði og dreng-
skap að hverju móli eða mann
sem vegur lúalega aftan að
fyrrverandi samstarfsmanni
sínum og hjálparmanni. Væri
ekki athugandi að hafa skipti
á þessum mönnum á þingi?
V.B.
nýju, og ryndist Magnús henni
sem góður bróðir. Á Fossi stund-
aði Magnús aðallega sjó, og um
tfma var Hlugi Jónsson þar með
honuim.
Um ánamótin 1918 og 1919
andaðist Jón, sem þá var orðinn
allfullorðinn. Fluttist Magnús þá
að HÐvammi með móður sína
og gerði út þaðan í fél-agi við
fraendur sína þar í nokkur ár.
Árið 1922 fluttuist þau mæðgin
að Vík. Þar bjuggu þa-u út f
fyrir sig. Átti Magnús nú orðið
vélbát og stundaði sjóinn af
kappi og gerði út í félagi við
bóndann í Vík, Friðbjöm Þor-
steinsson. Hann var góður sjómað
ur, aflasæll og þaulkunnugur öll-
um smábátamiðum á stóru svæði.
Þau mæðgin bjuggu í Vík í 19
ár, og var heimili þeirra rómað
fyrir einstaka gestrisni. Þá -ar
Magnús og mjög greiðvikinn við
ferðamenn, er þurftu flutning á
sjó, o-g fór hann margar slíkar
ferðir með menn, er leið áttu
miUi Páskrúðsifjaxðar og Stöðvar-
fj-arð-ar. Sjálfsagt hefir þar sjald-
an eða aldrei komið greiðsla fyr-
ir, end-a mun Magnúsi hafa verið
meira virði að geta gert öðrum
greiða en hyggja að eftirtekjunni.
Heimili hjónanna í Vík, Guð-
nýjar og Friðbj-amar, hefir Magn
ús verið traustur vinur og s<on-
um þeirra hjóna hollur leiðbein-
andi í sjómennsku. Þetta fólk
hefir Mka haldið mikilli tryggð og
vináttu við Magnús allí. tíð.
Árið 1941 flytur Magnús enn
búferlum með móður sína, sem
þá var orðin háöldr-uð og las-
burða og orði-n nær blind. í þetta
sinn flutti Magn-ús alfarinn úr
Fáskrúðsfirði, en á fornar slóðir
þó. Hann flutti að Þernunesi
til frænda s-fns Þorsteins Björns-
sonar og konu hans Lovísu Ein-
arsdóttur. Jóhanna, móðir Ma-gn-
úsar, lézt þar árið 1051, 96 ára.
Þá hafði hún verið blind í mcrg
ár. Magnús reyndist henni góður
Cb«?lgi stjórnarinnar
Dagur á Akureyri segir svo f
forystugrein nýlega:
.Núverandi ríkisstjórn hefur
unrið óhelgi og það svo frek-
lega, að ekki sæmir að fram-
lengju setu hennar. Hún lofaði
að stöðva verðbólguna. AUir
vita um efndirnar. Lofað var
að íækki skatta og álögur, en
á tveim árum núverandi fjár-
malaráðherra í ráðherrastól hef
ar ínnheimta ríkissjóðs hækkað
um 1201 milljónir króna.
Núverandi stjórn glúpnaði
fynr Bretum eftir að sigur var
unr.inn í landhelgisdeilunni og
afsalaði sér einhliða útfærslu-
rétti fyrir hönd þjóðarinnar.
oumir hafa kallað þetta nálgast
landráð. Stjórnin leyfði hern-
aðarfarmkvæmdir í Hvalfirði
að þjóðinni forspurðri, ehimil-
aði dátasjónvarp og opnaði land
tð iyrir erlendan auðhring til
atvinnureksturs.
Ekkert vit er í því að fela
umboð áfram ríkisstjórn, sem
gert hefur sig bera að þvílíku
gáleysi og undirlægjuhætti við
erlent vald“.
Áhöfn lítillar kænu
í togi
bagur scgir ennfremur:
„Það er hægt að laga efna-
hagsgrundvöll, sem brostið hef
ur. En glatað stjómarfarslegt
og menningarlegt sjálfstæði er
torvelt að endurheimta.
Mesta áhugaefni þessarar
ríkisstjórnar virðist hafa verið
að hanga við völd, hvað sem
það kostaði. Til þess hugsunar
háttar má rekja þau dæmi, sem
að framan eru nefnd um undir
lægjuháttinn. Hún Iítur, ef svo
bei undir, á íbúa íslands, sem
áhöfn á lítilli kænu, sem rétt-
ast væri — ef til viil — að
tengja með dráttartaug hafskipi
storþjóðar. (Sbr. orð mennta-
málaráðherrans í frægri ræðu) .
Engin trygging er fyrir því,
að þessi ríkisstjórn, ef hún fær
euaurnýjað umboð sitt, semji
ekki íslendinga inn í bandalög,
sem taki af þjóðinni sjálfstæði
í mikilverðustu málefnum.
Vinni það til að fleyta sér
í fjármálum, að undirgangast
helsi eriends fjármálavalds.
Kjósendur, minnizt þess, að
þeir, sem berir eru að ístöðu-
leysi gagnvart erelndu valdi,
eiga ekki að hafa mannaforráð.
Látum tíáðlausa stjórn gjalda
óþurftarverka sinna og gefum
henni tanga hvíld“.
sonur og var hennar stoð
og stytta alla tíð. Þá naut hún
og góðrar umönnunar annarra á
Þernunesi, ekki sízt nöfnu sinn-
ar, Jóhönnu Sigurðardóttiur, móð-
ur Lovisu.
Eftir að Magnús fluttist að
Þernunesi, kom hann sér upp dá-
litlu fjárbúi. Hann byggði sér
fjárhús og hlöðu skaimmt utan
við túnið á Þernunesi og ræktaði
þar tún í kring. Meðan túnið hans
var ekki nógu stórt til að gefa
af sér nóg fóður handa kindun-
um, heyjaði han-n á engjum, eink-
um á Berunesi. Minnist ég sem
ánægjulegrar tilbreytni þeirra
vik-na á hverju síðsum-ri, er Man-gi
frændi kom til að heyja. Við
krakkarnir snigluðumst þá tíðum
í kringum hann, og síðar hjálp-
uðum við honum svolítið.
Jafnframt því að anna-st litla
fjárbúið sitt, stundaði hann aðra
vinnu utan heimilisins. Nokkur
sumur var hann í vegavinnu í
Framhald á bls. 14.