Alþýðublaðið - 10.04.1987, Blaðsíða 8

alþýðu-
■ n miM
Föstudagur 10. aprll 1987
Alþýðublaðið, Ármúla 38, 108 Reykjavík
Sími: (91) 681866, 681976
Útgefandi: Blað hf..
Ritstjórar: Árni Gunnarsson og Ingólfur Margeirsson
Blaðamenn: Örn Bjarnason, Ása Björnsdóttir, Kristján Þor-
valdsson og Jón Daníelsson
Kramkvæmdastjóri: Valdimar Jóhannesson
Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir og Eva Guömundsdóttir
Setning og umbrot Alprent hf., Armúla 38
Prentun: Blaðaprent hf., Síðuinúla 12
Áskriftarsíminn
er 681866
Marlon Brando: Nei takk. Bette Davis: Tilnefnd 10 sinnum. Katherine Hepburn: PaulNewman fékk Óskarsverðlaun
Tilnefnd 12 sinnum. fyrir besta leik íkarlhlutverki. Þótti
mörgum mál til komið.
Oskar frændi
sextugur
„Hann er líkur Óskari frænda“,
sagði ritari Kvikmyndaakademí-
unnar, þegar hann leit fyrst augum
verðlaunagripinn sem Akademían
hefur úthlutað á hverju ári síðan
1927. Og svo var litli, Ijóti maður-
inn með formlausa andlitið og stóra
sveröiö skírður Óskar.
Þannig er þjóðsagan og þannig
er sagt í fjölmörgum uppsláttarrit-
um um sögu kvikmyndanna að það
hafi atvikast árið 1931 að verð-
launastyttan fékk heitið Óskars-
verðlaun.
Styttan er lítil og ljót og hefur
ekkert listrænt gildi, nafnið á engan
hátt táknrænt. En samt er litli mað-
urinn gulls ígildi, hvernig sem á það
er litið. Sú mynd sem hreppir hnoss-
ið og er kjörin besta bandaríska
myndin það árið, fær u.þ.b. 10
milljónir dollara aukalega í sinn
hlut. Verðlaunin fyrir besta.leik,
bestu leikstjórn, bestu myndatöku
o.s.frv. eru eitthvað lægri — en sú
mynd sem hefur fengið fjölda Ósk-
arsverðlauna, eins og t.d. myndin
um Karen Blixen á síðasta ári, á það
víst að fá geysimikla aðsókn hvar-
vetna og dollaraseðlarnir streyma
inn um aðgöngumiðaop kvik-
myndahúsanna.
Listrænt gildi
Þótt verðlaunin séu mikill heiður
fyrir þann sem hlýtur, þá getur
ánægjan stundum verið blendin,
því oft virðast önnur sjónarmið
ráða ferðinni við verðlaunaveiting-
ar en hið listræna gildi. Sé litið til
baka og rifjaðar upp Óskarsverð-
launaveitingar, þá bera þær ærið
misjafnan vott um listræna dóm-
greind þeirra sem valinu ráða. Að
vísu er það óumdeilanlega hæfi-
leikafólk sem hefur oftast verið til-
nefnt til Óskarsverðlauna;
Katherine Hepburn 12 sinnum,
Bette Davis 10 sinnum og Spencer
Tracy rétt á hæla þeim með 9 til-
nefningar. En að myndirnar Um-
hverfis jörðina á 80 dögum og
„Sound of Music“ skuli báðar hafa
fengið Óskarsverðlaun sem bestu
myndir ársins og Julie Andrews
skuli hafa fengið verðlaunin fyrir
„Mary Poppins“, ber ekki beinlínis
vott um listræna dómhæfni hinnar
virðulegu Akademíu.
Kvikmyndaiðnaðurinn
dæmir
Sannleikurinn um hina virðulegu
verðlaunaveitingu er raunar sá að
það eru ekki kvikmyndagagnrýn-
endur og óháðir dómarar sem velja
bestu mynd ársins. Það eru um
3.000 kvikmyndahúsaeigendur og
menn sem eiga hagsmuna að gæta
víðs vegar í kvikmyndaiðnaðinum
sem hafa atkvæðisrétt og sú mynd
verður gjarnan fyrir valinu sem er
talin líklegust til að seljast vel. Sú
staðhæfing að á þann hátt sé það
fólkið sem velur, eru rök í þynnra
lagi, að minnsta kosti ef á að taka
mark á yfirlýstu markmiði
Akademiunnar um að við valið
skuli taka mið af frumlegri nýsköp-
un, myndum serh vekja viðbrögð og
fara ótroðnar slóðir.
Stjörnudýrkun
Stjörnudýrkun þriðja áratugar-
ins og næstu áratugina á eftir setti
mark sitt á Óskarsverðlaunaveiting-
una. Stórstirni voru gerð að ennþá
stærri stjörnum. Lítt þekktir leikar-
ar og kvikmyndaframleiðendur
höfðu litla sem enga möguleika og
alls ekki svertingjar né aðrir minni-
hlutahópar. Einstaka verðlauna-
hafar hafa líka afþakkað verðlaun-
in í mótmælaskyni við það hvernig
að verðlaunaveitingunni er staðið.
George C. Scott afþakkaði verð-
launin fyrir besta leik í karlhlut-
verki í myndinni „General Patton“
árið 1970 og Marlon Brando af-
þakkaði verðlaunin árið 1972 fyrir
leik sinn í „Guðföður". Hann gerði
það ekki í eigin persónu, en sendi
indíána í sinn stað, til að undirstrika
það misrétti sem hann taldi að
minnihlutahópar væru beittir, bæði
í Hollywood og um gervöll Banda-
ríkin.
Mikið um dýrðir
Engu að síður er jafnan mikið
um dýrðir þegar verðlaunaafhend-
ingin fer fram og hún er fram-
kvæmd með sérstökum glæsibrag.
Þar eru saman komnar allar feg-
urstu og frægustu stjörnurnar og
mikil viðhöfn í hvívetna.
Þar verða átrúnaðargoð meðal-
mannsins á vissan hátt ofurlítið
mannlegri en ella, á meðan beðið er
eftir úrslitunum í eftirvæntingu og
tárum er úthellt í gleði eða e.t.v. von-
brigðum. Þannig hefur það gengið
til hvernig sem allt veltist í heimi
hversdagsmannsins, í kreppunni á
þriðja áratugnum, á heimsstyrj-
aldarárunum, á uppgangsárunum
að stríði loknu.
Ennþá fer afhendingin fram í Los
Angeles, en nú hefur sjónvarpið yf-
irtekið alla framkvæmd og tæknin
er í fyrirrúmi þar sem annars staðar
í kvikmyndabransanum. Kvik-
myndir einskorðast ekki lengur við
hálfrökkur kvikmyndahúsanna,
heldur eru þær í daglegri notkun
alls staðar í þjóðlífinu. Poppstjörn-
ur, íþróttastjörnur og margs konar
smástirni hafa dregið nokkuð úr
þeim ljóma sem áður lék um hverja
þá persónu sem birtist á hvíta tjald-
inu.
Óskarsverðlaunaveitingin missti
nokkuð af aðdráttarafli sínu upp úr
1970. Nú má sjá ýmis merki um að
áhuginn sé aftur að aukast, m.a.
með tilkomu gervihnattaútsend-
inga og gæðakröfur virðast einnig
hafa aukist upp á síðkastið. Það má
sennilega þakka þeirri tæknifull-
komnun, sem hefur gert þennan at-
burð að heimsviðburði eða því sem
næst.
Loksins Newman
I ár var það Oliver Stone sem
hrósaði sigri í samkeppninni með
myndinni „PIatoon“, sem hann
gerði um stríðið í Víetnam.
Nokkuð skyggði það á gleðina
við verðlaunaafhendinguna þegar í
Ijós kom að ýmsir af þeim sem
fengu verðlaunin voru ekki við-
staddir. Þeirra á meðal var leikarinn
góðkunni, Paul Newman, sem hef-
ur sex sinnum áður verið tilnefndur
til verðlaunanna og fékk þau nú
loksins fyrir besta leik í karlhlut-
verki í myndinni „The Color of
Money“. Newman sagðist vera hjá-
trúarfullur og þess vegna hefði
hann ekki mætt. Sex sinnum hefði
hann verið tilnefndur, en ekki feng-
ið verðlaunin. Þess vegna sat hann
heima í þetta sinn.
Woody Allen fékk Óskarsverð-
launin fyrir besta kvikmyndahand-
ritið að myndinni „Hannah and
Her Sisters". Allen hefur áður lýst
því yfir að verðlaunin séu merking-
arlaus og kannski var það þess
vegna sem hann kaus heldur að
verja kvöldinu við að spila á
klarinet á krá í New York.