Tíminn - 01.08.1967, Page 9

ÞBIÐJUDAGUR 1. ágúst 1967.
9
Utgefandi: FKAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Krlstján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þorarinsson (áb) Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og IndriBi
C Þorsteinsson Pulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri: Steingrimur Gíslason Ritstj.skrifstofur i Eddu-
búsinu. símai 18300—18305 Skrifstofur' Bankastræt) 7 Af-
greiaslusím) 12323 Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300 Ásknltargjaid kr 105.00 á mán tnnanlands. — t
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA n. f.
Að blekkja eða stjórna
Fyrir kosningarnar i vor var það glæsilegasti fjaður-
skúfurinn í hatti ríkisstjórnarinnar — og veifað óspart
— að þjóðin ætti tvo milljarða króna í gjaldeyrisvara-
sjóði. Þótt vitað væri, að verulega hefði saxazt á þann
sjóð á kosningadaginn, var því iítt flíkað. Nú hafa þær
upplýsingar Hagstofunnar venð birtar, að viðskipta-
jöfnuður við útlönd hafi verið óhagstæður um 1,5
milljarða kr. á fyrri helmingi þessa árs. Sézt á því, hve
mikill hluti sjóðsins er nú eyddur.
Sjórnarblöðin flíka þessu ekki mjög en mikla hins
vegar í löngum greinum, hve árferðið sé illt, og þetta
allt því að kenna. Það virðist heldur ekki valda þeim
teljandi áhyggjum, að innflutningurinn er nú 200 millj.
kr. meiri en á sama tíma í fyrra, þrátt fyrir stórminnkaðan
gjaldeyri.
Gott máltæki segir, að á skuli að ósi stemma. Þessa
þróun mála hefur mátt sjá tyrir allt þetta ár a.m.k. En
ríkisstjómin lifir ekki eftir máltækinu. Hún lézt ekki
sjá hættuna í efnahagslífinu og hugsaði um það eitt að
btekkja fyrir kosningarnar og reyna að telja fólki trú
um að allt væri í stöku lagi. Og allt þetta sumar hafa
ráðherrarnir varla sinnt öðru en sólskini og suðrænni
löndum. Þeir, sem stjórna bregðast við á annan hátt,
þegar efnahagsvandi gerir vart við sig. Kanslari Vestur-
Þýzkalands aflýsti opinberri heimsókn til annars lands.
Forsætisráðherra Breta lét lýðhyllina lönd og leið, þegar
ský dró á loft. Þeir töldu skyldu sma að reyna að stjórna.
fslenzka ríkisstjórnin telur nóg að blekkja og gera svo
ráðstafanir í haust, án þess að hafa sagt þjóðinni sann-
leikann. Þeir sem þora það ekki. eru óhæfir stjórnendur.
Val eða handahóf
Forystugrein Morgunblaðsins i gær heitir: „Er hægt
að gera allt í einu?“ Þessari gildu spurningu svarar
blaðið neitandi og rökstyður svarið með ýmsum hætti
réttilega. Þjóð, sem á svo margt og mikið ógert, getur
ekki gert allt í einu. Þess vegna verður hún að velja
og hafna á hverju ári, velja það, sem brýnust þjóðar-
nauðsyn er að koma fram og sjá um, að það komizt fram.
en hafna í bili því, sem oft og einatt er að vísu mjög
æskilegt, en liggur ekki eins mikið á. Allar þjóðir með
sæmilegt stjórnarfar beita vali, þegar ekki er unnt
að gera allt í einu. Þær velja sKipulag en hafna handa-
hófi. Það gerir hver hygginn maður í einkalífi einnig.
„Viðreisnar“-stjórnin svonefnda hafnaði öllu vali eða
niðurröðun verkefna og kallaði allt slíkt höft. Hún þótt-
ist vilja hafa einhverja sjáltsatereiðslr á því, sem gert
væri, og sagði að þá mundi altt blómstra og þroskast
eðlilega eftir gamalkunnum og þrautreyndum íhaldslög-
málum. Hún setti handahófið ’ hásætið og uppskeran
varð sú ringulreið, sem við höfum búið við. Ýmislegt
hefur verið gert á liðnum árum. því er sízt að neita, en
því miður ekki eftir skynsamlegu vali á þvi, sem brýnast’
var. Þess vegna kemur það ekki að nægu haldi, sem gert
hefur verið, og þess vegna brópar nú það, sem nauðsyn-
legast var að gera. en hefur verið látið ógert á veldis-
dögum handahófsins, nærra en nokkru sinni fyrr.
Nú blasir þetta svo vel við. að jafnve) Morgunblaðs-
menn sjá og segja vandræðalega, að ekki sé hægt að
owa allt i einu. Sú játning er fvrsta skref til skilnings,
en stígur stjórnin næsta skref — að hafna handahófinu
en hlíta vali þjóðarnauðsynjar?
TIMINN
r—1
JAMES RESTON:
Samframboð Rockefellers og
Reagans farið að bera á góma
HÉR í Washington berst nú
æ aftar í tal meðal manna, að
þeir Rockefeller og Reagan
kunni að verða boðnir fram
saman við nœstu forseta
kosningar. Fyrir einum
mánuði var ekki gert ráð fyrir
að þetta gæti komið til rnála,
en nú er sagt, að þetta sé
ósennilegt, en gæti eigi að
síður gerzt.
Allt mælir gegn fram'boði
þessara tiveggja manna saman
annað en það eitt, að þeir
kynnu að geta borið sigur úr
býtium. Þetta er ofurlítið svip
að framboði þeirra Kenned
ys og Jofmsons árið 1960, en
hvorugur þeirra taldi það
sennilegt, u«z báðir féltust á
síðustt, stundu á að Demokrata
flokkurinn kynni að missa af
sigrinum ef framboði yrði hag
að á annan veg.
Enn hefur ekki komið fyr
ir, að neinn frambjóðandi hafi
tapað í New York að Kali-
forníu og samt verið kjörinn
til forseta. Þarna er að finna
fótinn fyrir sögunni um þetta
undarlega framboð. Og svo vill
einmitt til að Demókrataflokk
urinn á í illvígum deilum inn
byrðis í þessum tveimur mik-
ilvægu fylkjum.
Þess má einndg minnast sam
tímis, að Republikanaflokk-
urinn bar sigur úr býtum í
fylkisstjórakosningunum í
Pennsylvaniu, Ohio, Miehigan,
Minnesota, Maryland og Fdor-
ida. Ætti því að vera auðvelt
að skilja, hvers vegna hinir
2'5 fylkisstjórar flokksins eru
að minnsta kosti farnir að
tala í sinn hóp um nauðsyn
.,einingarframboðs.“
AUÐVITAÐ halda stuðn-
ingsmenn þeirra Rockefellers,
og Reagans hvors um sig því
enn fram, að allt of margt,
þurfi að breytast til þess, að
unnt sé að koma í kring svo
ólíklegri samvinnu andstæðra
afla. Þeir George Romney fylk
isstjóri í Miohigan og Ridhard
Nixon fyrrverandi varafor-
seti þyrftu til dæmis að sjá
hvor fyrir öðrum í baráttunni
við undirbúning forseta-
framboðsins. Flokksstefna
Republi'kana yrði og að reyn
ast orrustuvöllur jafnsterkra,
andstœðra afla, þar sem fram
farasinnar og afturhaldsmenn
hefðu hvog.urir bolmagn til
þess að knýja fram meiriihluta
fylgi síns uppáhaldsskjól-
stæðings.
En viðvarandi sundrung
i fimm eða sex atkvæðagreiðsl
um er alls ekki ómöguleg,
þegar um Republikanaflokk-
inn er að ræða. Á flokks
Stefnunni árið 1964 kom í ljós,
að þar virðist allt mögulégt
geta komið fyrir. Og ekki
verður séð að neitt mæli móti
því, að prófkosningarnar,
kunni að gera keppnina enn
óvissu en nú ríkir um framboð
óvissu en r.ú ríkir um framboð
ið.
Republikanar eru ákaflega
fáorðir um hugsanlega fram-
bjóðendur eins og sakir standa.
Þetla eiti úi ai' fvrir sis vekur
Reagan.
deilur. En hvort sem um ráð-
inn hug eða tilvdljun er að,
ræða, þá er stefna flokksins í
þinginu svo alátta og óljós, að
unnt vœri að samræma hana,
hvaða framboði sem hugsazt
gæti, að ofan á yrði á flokks
stefnunni að sumri.
REPUBLIKARARNIiR í þing
inu eru bæði með og móti
Johnson að því er Vietnam
varðar. Annan daginn eru þeir
með auiknum loftárásum og
hinn næsta á móti þeim. Þeir
eru fylgjandi jafnréttinu,
auknu átaki í kennslumálum,
aðstoð við fátæka og aðstoð við
stórborgirnar. En stuðningur
þeirra við þessi mál er svo
miargví'Slegur og óljós, að þeir
geta samhæft áform sín hvort
heldur er óskum Reagans eða
Rockfellers. Áform þing-
mannanna eru slik meistara-
stykki að mótsögnum, að þau
hœfðu ágætlega samfram-
boði þeiirra Reagans og Rocke-
fellers.
En Republikanar hlaða fyrst
og fremst erfiðleikum að höfði
Joihnosns forseta og erfiðleik-
ar hans eru orðnir ærnir að
vöxtum. Þeir minnast þess til
dæmis vel, hve Kennedy vann
Nixon mjkið tjón í kosninga
baráttunni 1960 með því að
halda fram, að álit þjóðarinn-
ar og áhrif út á við færu rén-
andi. Sagnfræðingar og aðrir
sérfræðingar Republikana-
flokksins eru þvi önnum kafn
ir við að athuga athafnaferil
Rockefeller
Joihnsons forseta erlendis, og
hvert, sem þeir líta, Klasir við
hentugt efni.
Þarna er ekki eingöngu um
styrjöldina i Vietnam að ræða.
Eina vikuna var viðfangsefnið
umræður Vestur-Þjóðverja um
að skera niður framlög sín til
vamamála. Nú eru það fyrir-
ætlanir Breta um að hverfa á
burt úr Asíu smátt og smátl
Stundum þykja vestræn áhrif
hafa rénað stórlega í Austur
löndum, bæði nær og fjær, oa
svo er auðvitað de Gaulle, —
þó nú væri.
Árið 1960 var enn tnnt að
tala um sameiginlegar ráð-
stefnur um samræmda stefnu í
samtökunum umhverfis Atl-
antshafið. Republikarnir eru
nú búnir að koma sér upp
annarri afstöðu í þessum mál-
um. Þeir telja sig sjá fram á
aukið mikilvægi utanríkis-
stefnunnar, heyra undirgang
eyðileggingarinnar alls stað
ar og sjá fnam á það mikla
erfiðleika heima fyrir, að sam
einarður flokkur ætti að hafa
góða sigurmöguíleika
MEiGINSPURNINGIN er
þó, hvort afturhaldsmenn fylgi
Rockefeller á þessum grund-
velli. í þeirra augum er höfuð
galli hans sá, — auk þess að
vera eyðsluseggur, áætlunar-
maður, „dulbúinn demokrati"
og „svikari við stétt sína“. —
að hann vildi ekki látast taka
þátt í einingunni um Goldwat-
er árið 1964. Þá hefir einnig
hvarflað að sumum þeirra, að
sé Rockefeller nú loiksirrs reiðu
búinn að taka þátt i „einingu"
þá kynni hann að fást til að
vijja verða varaforsetaefnj
með Reagan.
Þetta er sýnilega óþægilegt
atriði og enginn skyldi gera of
lítið úr sjálfsmorðshneigð
Republikanaflokksins. En hug-
myndin um framboð Rockefell
ers fellur einhverra hluta
vegna ekki í gleymsku, þrátt
fyrir þá mögnuðu andstöðu,
sem hann á að mæta í sdnum
eigin flokki. Hann býr yfir
reynslu í meðferð utanriikis
mála og hins grimmilega
vanda stóru ríkjanna. Hann
á rík ítök i óánægðu öflunum
í semokrataflokknum, meðai
menntamannanna, verkalýðs-
samtakanna, svertingjanna o.s.
frv. Og leiðin til sigurs hlýtur
sýnilega að liggja um hin
stófu, norðlægu fylki, þar sem
Repuhlikanar fara með völdin
í stjórnmáli.'num.
Og enn kemur tll, að Reag-
an er meira að segja mikið
gefinn fyrir að tala um „ein-
ingu“. Hann er frjálslyndari i
athöfnum sínum í Sacramento
en hann lét í orði í baráttunn*
við Pat Brown. Flokikurinn ei
sem sagt allur á tvístringi enn
á ný. Hann hefur sigurmögu-
leika, ef hann getur sameinazt,
einkum pó ef hann getux
tryggt sér meirihluta í New
York og Kaliforníu, og það eitt
út af fyrir sig er að minnsta
kosti nægilegt tilefni til að hug
leiða það óhugsanlega.