Alþýðublaðið - 26.09.1987, Qupperneq 3

Laugardagur 26. september 1987
3
Oddaatkvæði var beitt
— í launanefnd ASÍ og VSÍ. Laun hækka því um 7,23% hinn 1. okt.
Ásmundur Stcfánsson, forseti
ASÍ, beitti oddaatkvæði á fundi
launanefndar ASÍ og vinnuveit-
enda í gær. Launahækkun 1. októ-
ber verður því 7,23% og frá sama
tima verða lágmarkslaun ófag-
læröra 29.975 krónur, en faglærðra
39.396 krónur á mánuði. Oddaat-
kvæði liefur aldrei áður veriö beitt
innan launanefndarinnar, en aöilar
voru ósammála um hvort fullar
verðbætur skvldu greiðast á öll laun
nú um mánaðamót. Samnings-
bundin hækkun er inn í þessu, 1,5
prósent.
„Þetta er mjög óheillavænleg
niðurstaða og þýðir fyrstu skref í
átt til mjög aukinnar verðbólgu,"
sagði Þórarinn V. Þórarinsson
framkvæmdastjóri VSÍ eftir fund
launanefndarinnar í gær. Ásmund-
ur Stefánsson telur hins vegar að
allar aðstæður séu fyrir hendi og
það velti á stjórnvöldum og vinnu-
veitendum hvort verðbólgan fari úr
böndum. „Launaskrið er mál at-
vinnurekenda og það, að borga
launaskrið annarra með skerðingu
á verðbótum verður að teljast
óskynsamleg röksemdarfærsla af
hálfu atvinnurekenda."
Vinnuveitendur segja að hækk-
unin nú þýði strax bullandi verð-
bólgu um áramót og að grafið sé
undan fastgengisstefnunni, sem
þýði að kaupmátturinn rýrni fyrr
eða síðar. Þórarinn sagði ennfrem-
ur sýnt að samningar sem lausir eru
um áramót gætu dregist frameftir
ári.
Að mati Alþýðusambandsins
sýna nýjustu upplýsingar um af-
kornu sjávarútvegsins að 7% kaup-
hækkun raski ekki gengisforsend-
um og að aukin þjóðarframleiðsla
og bætt viðskiptakjör hafi gefið
aukið svigrúm umfram það sem
gert var ráð fyrir þegar samið var í
desember.
SEÐLABANKINN
TEKUR í TAUMANA
Seðlabankinn hyggst beita
hörðum aðgerðum til að draga úr
útlánum bankanna. Lausafjár-
lágmark bankanna hefur þegar
verið hækkað og nú stendur til að
auka verðbréfakaup bankanna af
ríkissjóði verulega. I fréttatil-
kynningu sem Seðlabankinn
sendi frá sér í gær er ennfremur
tekiðframaðdugi þessar aðgerðir
ekki til, muni bankinn grípa til
frekari aðhaldsaðgerða.
Samkomulag um framkvæmd búvörusamnings:
í átt til svæðaskiptingar
í gær var kynnt reglugerð um
stjórn sauðfjárframleiðslunnar á
næsta verðlagsári, sem er í sam-
ræmi við samkomulag ríkis og
bænda um framkvæmd búvöru-
samningsins. Með reglugerðinni er
m.a. stigið fyrsta skrefið í átt til
aukinnar svæðaskiptingar fram-
leiðslunnar.
Með reglugerðinni er heimilaður
flutningur fuilvirðisréttar í mjólk
og sauðfé á milli verðlagsára, allt að
5% og bændur fá greiðslur fyrir
þann fullvirðisrétt sem þeir nota
ekki. Bændur þurfa því ekki að
kappkosta að fullnýta rétt sinn á
hverju ári. Að mati landbúnaðar-
ráðherra verður búvörusamningur-
inn með þessu móti ódýrari í fram-
kvæmd því útflutningsbætur spar-
ast.
Fullvirðisréttur sauðfjárfram-
leiðenda verður í meginatriðum
hinn sami og nú, en vegna leiðrétt-
inga eru teknar 4000 ærgildisafurð-
ir og er fullvirðisréttur skertur eftir
svæðum, mest á mjólkursvæðum
0,9%, á blönduðum svæðurn 0,5%
og á sauðfjárræktarsvæðum 0,3%.
Möguleiki gefst til að skipa á fuli-
virðisrétti úr sauðfé yfir í mjólk og
öfugt. Ennfremur eru í samkomu-
laginu sérstök kjör boðin bændum
67 ára og eldri, stefnt að því að
geyma fullvirðisrétt á ríkisjörðum
sem losna úr ábúð og ekki er fyrir
hendi framtíðaraðstaða, og fram-
leiðendum í þéttbýli er gefinn kost-
ur á að hætta í haust gegn vissri
verðábyrgð.
Hveiti getur víst seint orðið alislenskt fyrirbrigði, en nýja „kornax" hveitið
sem nú erað komaá markaðinn i neytendaumbúðum kemst llklegaeins ná-
lægt því og unnt er. Það er að vísu ekki ræktað né uppskorið af íslenskum
ökrum, en hins vegar malað og pakkað hérlendis. Fyrirtækið „Kornax“ tók
til starfa i júlimánuði sl. og hefur fram að þessu einkum afgreitt kornvörur
til bakara en nú eru hveiti og rúgmjög að koma á markaðinn i neytenda-
umbúðum.
Vest-norræna þingmannanefndin:
Fylgst með mengun
A fundi Vest-norrænu þing-
mannanefndarinnar í Færeyjum í
síðustu viku var saniþykkt tillaga
frá Árna Gunnarssyni, þing-
inanni Alþýöuflokksins um að
komið verði á laggirnar nefnd til
að fylgjast með mengun Norður-
Atlantshafsins.
Tillögu Árna og annarri tillögu
frá Færeyska fulltrúanum Hans
Jacob Debes, um svipað efni, var
steypt saman. Þingmannanefndin
gegnir ráðgefandi hlutverki og er
því þess vegna beint til ríkis-
stjórna Norðurlandanna að halda
sem fyrst vísindaráðstefnu um
mengun hafsvæðisins og í fram-
haldi af því koma á fót nefnd sem
fylgist reglubundið með ástand-
inu.
Nánar er fjallað um þetta mál í
leiðara Alþýðublaðsins í dag.
Dráttarvextir upp í
sex þúsund prósent
Flestir gera sér grein fyrir því að
dráttarvextir af lánum sem ekki eru
grcidd á gjalddaga, eru hærri en
vcnjulegir vextir i bankakerfinu. Ef
marka má útreikninga sérfróðra
manna hjá Fjárfestingarfélaginu,
eru þetta þó enn dýrari lán en marg-
ir ímynda sér. Samkvæmt þessum
útreikningum geta dráttarvextirnir
jafngilt 6.100% ársvöxtum.
Þessar tölur er að finna í „Verð-
bréfamarkaðnum“, mánaðarriti
Fjárfestingarfélagsins um verð-
bréfaviðskipti og peningamál. Þar
segir orðrétt:
„Sá einkennilegir „þjóðarsiður"
hefur komist á hér á landi, að ekki
þykir nein ástæða til að greiða
skuldir á gjalddaga, heldur sé
ósköp eðlilegt að draga greiðslu
skulda í nokkurn tínia, og greiða þá
bara „smá“ dráttarvexti. Ein
ástæða þess kann að vera að lengi
vel voru dráttarvextir lægri en vextir
verðtryggðra lána og verðbréfa. Ný-
lega hefur orðið nokkur breyting á
þessu því dráttarvextir hafa hækk-
að úr 2.25% á mánuði í 3.5% frá
áramótum. Þar sem dráttarvextir
eru í mörgum tilfellum reiknaðir
fyrir hvern byrjaðan mánuð getur
ígildi þeirra verið mjög mismun-
andi, eftir því hvenær greitt er af
lánum. Þó hér sé ekki beint um
dulda vexti að ræða, er alveg ljóst
að mjög margir gera sér ekki grein
fyrir þýðingu þess að komast hjá
því að greiða dráttarvexti. Sem
dæmi má nefna að ígildi dráttar-
vaxta af skuldabréfum geta verið
frá 42.0% á ári til 128.3% á ári ef
dagvextir eru reiknaðir fyrstu 15
dagana og frá 42.0% á ári til rúm-
lega 6.100% vexti á ári ef unt víxla
er að ræða. Miðað við 25% verð-
bólgu er hér um að ræða 13.6% til
tæplega 4.900% vexti umfram verð-
bólgu. Það er því deginum ljósara
að í flestum tilfellum er hagkvæm-
ara að greiða skuldir á réttum gjald-
dögum, og komast þannig hjá dýr-
um fjármagnskostnaði."
STÖÐVAR SÍS FRJÁLSA FISKVERÐIÐ?
— „Þá snýst draumurinn upp í martröð,“ segir Óskar Vigfússon, formaður
Sjómannasambands Islands
Sainkvæml heimildum Alþýöu-
blaðsins eru miklar líkur til þess að
Árni Benediktsson, fulltrúi Sam-
bandsfrystihúsanna í Verðlagsráði
sjávarútvegsins, beiti neitunarvaldi
í ráðinu gegn frjálsu fiskverði.
„Ef neitunarvaldinu verður beitt
þá snýst draumurinn upp í
martröð," sagði Óskar Vigfússon
formaður Sjómannasambandsins í
samtali við Alþýðublaðið í gær.
Eftir helgina tekur Verölagsráð
ákvörðun um hvort áfram verði
haldið með frjálsa fiskverðið, sem
verið hefur til reynslu í þrjá mán-
uði. Nýtt verðtímabil hefst 1. októ-
ber. I Alþýðublaðinu í gær sagðist
Friðrik Pálsson, forstjóri Sölumið-
stöðvarinnar, vonast til að sam-
komulag tækist um að halda til-
rauninni áfram til áramóta, en vildi
þó engu spá um það.
Nokkrir þeirra aðila í sjávarút-
vegi sent studdu ákvörðunina um
frjálst fiskverð, vilja nú aftur snúa
til fyrra fyrirkomulags. Þeir telja að
frjálsa fiskverðið hafi leitt til óeðli-
legrar hækkunar, og erfitt sé að
ráða við kröfur sjómanna um við-
miðun við fiskmarkaðina á Reykja-
víkursvæðinu. í Fáskrúðsfjarðar-
samningunum sem gerðir ^vo/u i
ágúst eftir miklar deilur, var aöeins
gert ráð fyrir viðmiðun við fisk-
markaðinn í Hafnarfirði. Vinnu-
veitendur hafa nú sagt þeim samn-
ingi upp, en hann hefur verið leið-
andi upp á síðkastið. Þessa dagana
eru ntiklar dcilur á Eskifirði, á milli
Aðalsteins Jónssonar og sjómanna.
Óskar Vigfússon sagðist að-
spurður telja óraunhæft að vera
með kröfur um viðmiðun við einn
fiskmarkað á Reykjavíkursvæðinu.
Hann sagði hins vegar að deilurnar,
t.d. á Eskifirði nú, stæðu ekki um
það, heldur þau vinnubrögð vinnu-
veitenda að ákveða verðið einhliða.
„Það var aldrei ætlunin með frjálsu
fiskverði að vinnuveitendur tækju
einhliða ákvörðun." Óskar sagði
ennfremur að menn hlytu að hafa
gert sér grein fyrir því að það tæki
tírna að aðlagast nýja fyrirkomu-
laginu.