Tíminn - 16.09.1967, Side 8

LAUGARDAGUR 16. sapt. 1967.
TÍMINN
Bankar í Sviss II grein
Að eiga leynilegan banka-
reikning í Sviss eru beztu
meðmælin í fjármálaheiminum
Það er eins konar megunaxtákn
f.statussymbol) að eiga fé á banka
í Sviss, og 'það segir sig sjálft, að
eigi útlendingur leynilegan
bankareikning þar í landi, er
hann auðugur, vellauðugur og
kœrir sig lítt um að deila fjár-
munum sínum með skattayfirvöld
um lands síns. Bandarískur kaup
sýslumaður í Róm gerðist nýlega
viðskipavinur banka nokkurs í
Sviss og að því tilefni hélt hann
orkan hóf og bauð til sín múgi
og margmenni. Þegar hátíðahöld
in stóðu sem hæst sté hann í
ræðustól og sagði: — Hugsið ykk
ur hvílíkt megunartákn ég hef
öðlazt. Nú þarf ég ekki lengur
að sýna veldi mitt með því að eiga
lystisnekkju, hesfchús fullt af ólm-
um gæðingum, og halda rándýra
'ástmey í lúxusíbúð. Nú segi ég
bara, að ég eigi leynilegan banka
réikning í Sviss og þar með er
björninn unninn. Þetta er vegur-
inn til álits og metorða.
Það er talsvert hæft í þessu, og
bankareikningurinn stendur fyrir
sínu, enda þótt hann hijóði ein-
ungiis upp á skitinn fimm hundruð
kali, en það þarf auðviað ekki
að komast í hámæLi
Það fylgja því nú fleiri kostir en
álit og metorð að eiga peninga á
banka í Sviss. Svo sem frá var
skýrt í fyrri grein nema árlegir
vextir af innistæðunni aðeins
1%, en á hinn bóginn er gengi
svissneska frankans ekki nærri
því eins fallvalt og bandaríkjadoil
ars eða sterlingspunds, en ‘segja
má að gildi hans hafi haldizt nær
óbrey.tt um langt árabil. Ef mað
ur skiptir peningum sínum yfir í
svissneska franka, er hann fylli-
lega ólhultur fyrir verðbólgu og
gengisfellingu í eigin heimalandi.
Frá því í lok síðari heimsstyrj-
aldarinnar hafa hátt á annað
ihundrað gengisfellingar dunið yfir
í flestum Evrópulöndum, en sviss
neski frankinn hefur aldrei verið
í hættu. Hann er mikilvægasti
taflmaðurinn á hinu gríðarlega
skákborði heimsfjánmálanna. —
Fjármálajöfrar, sem eiga á hæúu
að stjórnmálaþróun í heimalönd-
um geti leitt til ónýtingu /jár-
muna þeirra, velja af ögn skiljan-
legum ástæðum þann, kostinn að
leggja peninga sína inn á sviss-
neskan banka, þar sem þeir eru
í öruggri varðveizlu, hvað sem
líður verðbólgu og gengisfelliigu
heima fyrir. Við lok síðustu heims
styrjaldar sýndi það sig. hversu
mikils trausts svissneski frank'nn
nýtur, þar sem hann var eini
gjaldmiðillinn í Evrópu, sem eftir
sóttur var.
Og enn fleiri eru kostirnir sem
skapazt af viðskiptum við sviss-
neska banka. Erlendum viðsk’pta
vini reynist leikur einn að tryggja
sér yfirstjórn fyrirtækja og fé-
laga i eigin heimalandi án þess
að gefa upp nafn sitt, en þetta
væri ekki mögulegt, ef ekki væri
fyrir hina ströngu þagnarskyldu,
sem 1 bönkunum ríkir. Svissnesk
ir bankar gegna einnig hlutverki
víxla- og kauphallarbraskara, og
þeir hafa með höndum fjölda hluta
bréfa, sem eru í eigu viðskipta-
vinanna, en ekki á nafni þeirra.
Erlendur fjármálamaður, sem
skiptir við svissneskan banka og
fýsir að ná í sínar hendur yfir-
stjóm félags eða fyrirtækis heima
fyrir. getur fengið viðskiptabanka
sinn til að kaupa hlutabréf í við-
komandi fyrirtæki, auðvitað á
nafni bankans sjálfs, en síðan get-
ur hann rázkað og stjórnað fyrir-
tækinu að vild, og án þess að
undirmenn hans hafi 'hugmynd
um tilvist hans.
Fyrir nokkrum árum lýstu nokkr
ir bandarískir stjórnmálamenn bví
Joachlm von Rlbbontrop og aðrir nazistaforingjar komu geysilegum
fjármunum tll varðvelzlu í svissneskum bönkum, og ekki reyndist banda-
tnðnnum hlaupið að.því að fá þá leysta út.
yfir að Sovétmenn hefðu fært
sér i nyt þessa aðferð við að
ná töglum og högldum í fyrir-
tækjum í Bandaríkjunum, er sýsi
uðu með hernaðarlega mikilvægar
vörur, og væru nú komnir vel a
veg með að ná þar yfirhöndinni.
Skiljanlega orsakaði þetta mikinn
úlfaþyt í Bandaríkjunum og víðar,
en Svisslendingar gátu hreinsað
sig af þessum áburði með því að
sanna og sýna fram a, að bank-
amir í Sviss hefðu aðeins tryggt
sér 1% bandariskra hlutabréfa.
Af framangreindu má sjó, að
það getur maxgfalt borgað sig
að leggja spariskildina sína í bók
í Sviss ,en því miður er ástandið
orðið svo, að það er enginn hægð-
arleikur lengur að komast í tölu
viðskiptavina þessara traustu og
alræmdu banka, og satt bezt að
■segja er það ógerlegt fyrir útlend
inga eins og stendur. Fyrir tveim
ur árum varð þess vart, að síga
tók á ógæfuhliðina, og verðbólga
að skapazt, einkum vegna hins
aukna fjármagns, sem stöðu^t
streymdi inn í landið. Yfirvöld
Sviss ákváðu að taka í taumana,
áður en syrta tæki í álinn, og
sú ákvörðun var tekin, að sviss-
nesku bönkunum var meinað að
táka nýja erlenda viðskiptavioi
a.m.k. fyrst um sinn.
Þetta sýnir hversu stjórnyöid
Sviss eru vel á verði, og fljót að
taka ákvarðanir, ef nauðsyn kret'-
ur, og þessu er einkum fyrir að
þakka, hve öruggt og traust hið
isvissneska bankakerfi er. Lagabók
stafur um öryggisráðstafanir og
þagnarskyldu er fremur nýr af
nálinni. Stjórnvöldin voru nauð-
'beygð til að taka ákvæði á þessa
lund inn í lög landsins árið 1934,
þar eð nazistar gengu hart að
bönkunum til að fá þá til að iáca
í té upplýsingar um auðæfi þýzkra
gyðinga. Þótt undarlegt megi virð-
ast leit síðar svo út sem vopnin
mxmdu snúast í höndum Svisslend
inga og verða til varnar nazistnm.
Þetta var í lok heimsstyrjaldar-
innar sáðari, er handamenn iheimt-
uðu rónsfeng nazista, er varðveitt-
ur var í svissneskum bönkum. Nú
var úr vöndu að ráða, Svisslend-
ingarnir héldu fast við þagnar-
skylduna en sættu geysilegri gagn
rýni, einkum frá Bandaríkjunum.
og það endaði með því að þe'T
iétu undan síga og skipuð var
sérstök nefnd, sem fjalla átti um
málið. Hún komst að þeirri niður-
stöðu, að bandamönnum bæri að
um 2520 milljónir af naz-
istagullinu og það var óneitanlega
all'álitleg tnppíhæð.
Þetta var í fyrsta slnn, sem
svissneskir bankar voru nauðbeygð
ár til að láta uppskátt um leyndar-
dóma sína, en sagan endurtók sig
ifyrir fáum árum, er Svisslending-
ar iétu Ísraelsríki í té fjárupp-
'hæð er svaraði til 100 milljóna
íslenzkra króna, en það var fé,
sem Gyðingar Evrópu höfðu átt
í bönkum Sviss fyrir heimsstyrj-
öldina og fjöldamorð Gyðinga. en
ekki hafði verið vitjað um, enda
var talið víst, að eigendurnir hefðu
látið lífið í þeim ósköpum, er
dunið höfðu yfir.
Aó þessu tilefni lét ríkisstjórn
Sviss frá sér fara yfirlýsingu á
þá lund. að yfirvöld landsins vildu
með ongu móti láta líta svo út sem
Sviss ætlaði að liggja á fórnum
hinna hræðilegu afbrota eins og
ormur á gulli.
Ósköp venjulegur málarameist-
ari, þýzkur að ætterni, mútaði
eitt sinn bankastarfsmanni í Sviss
til að ijósmynda fyrir sig spjald-
skrá yfir viðskiptavini banka
nokkurs í Ziirich, og vitneskju
sína notfærði hann sér til að hafa
fé af efnuðum Bandaríkjamönn-
um, sem skipt höfðu við þennan
banka um langt skeið. En ekki
var hann nægum gáfum gæddur
til að fullkomna glæpinn, og lög-
reglan náði honum á sitt vald.
Hann hefur ekki ljóstað því upp,
hvað hann veit um hina leynilegu
bankareikninga. Fjármálajöfrar
um víða veröld voru yfirkomnir
af hræðslu, meðan réttarhöldin
gegn honum stóðu yfir, því að
þeir áttu á hættu, að svik þeirra
og prettir kæmust upp, og þeir
lentu í klónum á skattayfirvöldun
um heima fyrir, ef hann segði
eitfchvað, sem kæmi sér illa fyrir
þá. En ef til vill er hann ekki
eins heimskur og hann lítur út’
fyrir að vera, og þá bíður hanu
þar til hann verður látinn laus
úr fangelsinu, og aflar- þá fjár
fð sama hætti og fyrr, eða þar
hann vérður á. ný hnepu'ur
ihn í fangelsi fyrir gjaldþvingun.
í desember árið 1956 handtók
spænska lögreglan tvo svissneska
bankasendla, sem höfðu í fórum
sínum skrá yfir 369 spænska fjár-
málamenn er peninga áttu í sviss
neskum bönkum. Nam samanlögð
upphæð þeirra tugum milljarða
íslenzkra króna. Spænska leyni-
lögreglan hafði komizt á snoðir
um þessar ólöglegu innstæöuir
Max Hommel, heimsfrægur svissnesk
ur fjármálamaður, sem átti sök á
einu mesta hneykslismáli, er orðiö
hefur f hinum svissneska banka-
heimt.
í skjölum Spánverja nokkurs er
farizt hafði í flugslysi. Mál þetta
vakti að vonum feikna athygli, og
hinir ólánsömu peningamenn
fengu þungan dóm. En að sjálf-
sögðu hafði þetta afcvik engin telj-
andi áhrif á svissnesku bankamál-
in í heild.
Að sjálfsögðu hefur orðið upp
víst um mörg vítaverð atvik í hin
um litla svissneska bankaheimi.
Fullyrt er, að þar í landi sé auð-
veldara að fá leyfi til rekstirs
banka en veitingahúss, og víst
er um það, að hin gloppóttu lög,
er heimila jafnvel hvaða fábjána
sem er að stofna og reka banka,
er stöðugt undrunarefni fjármála
mönmun um víða veröld. Við lok
heimsstyrjaldarinnar síðari sipruttu
þar upp bankar eins og gorkúlur
og í samlbandi við þá marga hverja
sköpuðust hneykslismál af verstu
gráðu.
Ekki alls fyrir löngu stofnaði
Asíubúi nokkur banka í Sviss.
Hann hafði mjög vafasama for-
tíð, þótti ekki stíga í vitið, né
vera sta3fastur og í þokkabót
hafði hann enga reynslu varðandi
bankamál. En hann átti ekki held
ur neina peninga, og það virðtst
Framhald á bils. 15.
Þessi mynd er af Pétri Júgóslavíukonungi og syni hans Aiexander. Á
veggnum fyrir aftan þá hangir mynd af Alexander fyrrum Júgóslavíu.
konungi föður Péturs, Hann átti stórfé í svissneskum banka, og onoa þótt
Pétur geti sannað faðerni sitt, fær hann ekki eyri frá bankanum.