Alþýðublaðið - 28.11.1987, Page 10

10
Laugardagur 28. nóvember 1987
SKOTMARKIÐ
Viðtal: Kristján Þorvaldsson
Guðjóti B. Ólafsson forstjóri Sambandsins:
SÍS 0G FRAMSÓKN
OFT SAMMÁLA
— Hefur Sambandið
breytt um svip með nýjum
forstjóra?
„Ég er ekki besti maður til
að svara því.“
— Sumum hefur þótt þú
sýna refskap í umleitunum
vegna flutninga höfuðstöðva
SÍS. Er það kannski merki um
nýjan stíl?
„Ef menn halda það, þá
held ég að það sé rangt.“
— Bæjaryfirvöld í Kópa-
vogi virðast hafa staðið i
þeirri meiningu að þið flyttuð
þangað. Svo er a. m. k. að
skilja á orðum bæjarstjórans.
Það virðist sem þið hafið
ekki komið heiðarlega fram í
málinu?
„Ég á satt að segja ekki
von á því að bæjarstjórinn
hafi sagt þetta. Við sögðum
það strax við bæjaryfirvöld í
Kópavogi, að við gætum ekki
sagt nákvæmlega fyrir um
það hvernig Smárahvamms-
lóðin yrði nýtt. Þegar málið
kom upphaflega á dagskrá,
þá var ekki fyrir séð hvernig
Sambandið myndi leysa sín
hu'ínæðismál. Ég tel þvi að
viö nöfum skýrt það mjög
ítarlega fyrir bæjarstjórn og
bæjarstjóra í Kópvogi hvernig
þessi mál þróuðust. Það var
aldrei gerð nein tilraun til að
fela neitt fyrir fólki eða segja
því rangt til og ég á ekki von
á því að neinn ábyrgur maður
í Kópavogi haldi öðru fram.“
— Það hlýtur að hafa
skipt máli í þessum þreifing-
um ykkar, að Mikligarður
skyfdi allt í einu fá 10 ára
blessun borgarstjórans?
„Mikligaröur kom ekkert
inn í þessa mynd.“
— Veröa tengslin á milli
Framsóknar og Sambandsins
rofin á næstunni.
„Ég held að það hafi aldrei
verið nein opinber tengsl á
milli Sambandsins og Fram-
sóknar. En það er ekkert
launungarmál, og hefur
stundum verið sagt, að skoð-
anir manna hafi oft farið
saman. Þetta eru og hafa ver-
ið menn sem hafa stutt sam-
vinnurekstur og ég vona að
svo verði áfrarn."
— Er ekki óæskilegt, ef
taka á ykkur alvarlega i við-
skiptalifinu, að þessi tengsl
skuli vera svona áberandi?
„í fyrsta lagi veit ég ekki
hvort þessi tengsl eru neitt
áberandi og I öðru lagi þá
held ég að allir sem eru í við-
skiptalífinu hafi einhverjar
pólitískar skoðanir. Hvar
menn eru I flokki hefur því
engin afgerandi áhrif á gang
mála I viðskiptunum."
— Hvernig er fjárhags-
stuðningi ykkar háttað við
Framsóknarflokkinn?
„Viö auglýsum í þeirra
blöðum eins og við gerum
reyndar I öðrum blöðum.
Þessi stuðningur er því ekki
á neinn hátt öðruvísi en við
aðra flokka eða útgáfu í land-
inu."
— Það er ekki sýnt að
Tíminn hafi meiri útbreiðsiu
en önnur blöð, samt sem
áður er oft meirihluti auglýs-
inga í blaðinu frá ykkur. Er
þetta ekki ósmekkfegt?
„Ég hef satt að segja ekki
mælt þetta og skipti mér
ekki af því hvert auglýsingar
Sambandsins lenda, I blöð
og ióra fjölmiðla. Ef að þetta
e • ett hjá þér, þá qæti hucs-
. i leg skýring verið sú,að
Ureiiing I imans er KannsKi
fyrst og fremst út um lands-
byggðina og að menn geri þá
ráð fyrir því að ná til ákveð-
inna hópa. En þetta á að vera
mat þeirra manna sem sjá
um auglýsingar fyrir Sam-
bandið og þeir eru margir. Ég
verð því að gera ráð fyrir að
þeir sýni bestu dómgreind
þegar þeir auglýsa."
— Ér ekki mótsagnakennt
af þér að mæla gegn fjölgun
söluleyfa á freðfiski á Banda-
ríkjamarkaði um leið og þú
tafar um frjálsa samkeppni
og segir markmiðið að gera
SIS betur í stakk búið til að
mæta samkeppni?
„Nei. Það er ekkert mót-
sagnakennt við það. Ég hef
sagt okkar markmið vera að
gera a. m. k. eins vel og helst
heldur betur en okkar keppi-
nautar. Málið í Bandrlkjunum
er hins vegar miklu stærra
mál og á ekkert skylt við
slagorð, léttúð eða neina
samkeppni um það hver geti
orðið vinsælastur með sínar
skoðanir. Málið í Bandrikjun-
um stendur hvorki meira né
minna en um það, að þar eru
tvö frjáls sölusamtök búin að
vinna upp gæðaorð fyrir ís-
lenska vöru með áratuga
starfsemi sinni og gífurleg-
um tilkostnaði. Það eru ekki
bara við heldur einnig keppi-
nautar okkar sem halda því
fram, að ekki hafi nokkur
önnur þjóð byggt upp jafn
sterka stöðu varðandi sölu
fiskafurða i Bandaríkjunum.
Fjölgun söluleyfa er því
spurning um hvort verið sé
að vega að þessari markaðs-
starfsemi og verksmiðjustarf-
semi, sem er fyrir hendi.
Hvort verið sé að hverfa frá
þessu kerfi og fara yfir í fyrir-
komulag sem hefur t. d.
hvorki reynst Kandamönnum
eöa Dönum sterkt eða gott í
gegnum árin. Þetta er þvl
uppgjör á milli tveggja ger-
samlegra ólíkra stefna og ég
held því fram að menn eigi
að hugsa sig mjög alvarlega
um áður en þeir taka það
skref að velja nýjar aðferðir
umfram þær sem hafa reynst
okkur svo vel í gegnum ára-
tugina."
— Þessi góöa reynsla rétt-
lætir sem sagt einokunina?
„Þetta er ekki einokun.
Þetta eru tvö frjáls samtök
og þar að auki er nú þriðja
fyrirtækið. í gegnum árin
hafa einnig leyfi verið veitt til
ýmissa aðila, og það væri út
af fyrir sig ekkert rangt að
skoða árangurinn af þeirri
starfsemi."
— Hver veröur næsti leik-
ur í Útvegsbankamálinu?
„Næsti leikurer I höndum
viðskiptaráðherra og ríkis-
stjórnar.“
— Langar ykkur ennþá i
bankann?
„Við höfum ekki breytt
þeirri skoðun okkar að það
væri skynsamlegt og hag-
kvæmt að fækka bankastofn-
unum og stækka í landinu.
Við viljum taka þátt í því með
því að sameina Samvinnu-
bankann öðrum banka og
skapa stærri heiId.“
— Eru einhverjar raunveru-
legar samningarviðræöur í
gangi núna á bak viö tjöldin?
„Það eru engar viðræður í
gangi."
— Þiö hafiö sagt aö það
hafi veriö brotið á ykkur meö
því að láta ykkur ekki hafa
Útvegsbankann strax. En
hvers vegna hafið þiö þá ekki
leitaö lagalegra leiða?
„Þaö er kannski erfitt að
segja afhverju, en þetta varð
okkar niðurstaða. Við erum
reyndar enn að vonast til
þess að hægt verið að finna
skynsamlega lausn á þessu í
gegnum samningaleið, án
þess að þurfa að sækja rétt í
gegnum dómstólana.“
— Er Búnaðarbankinn enn
inni i myndinni?
„Hann er það ekki fyrr en
Alþingi hefur sett hann inn í
myndina."
— Telur þú aö Sambandið
hafi einhverjum skyldum að
gegna gagnvart bændum á
Svalbarðseyri sem eru að
missa eigur sínar vegna þess
aö þeir gengu í ábyrgð fyrir
skuldum kaupfélagsins?
„Menn mega ekki misskilja
hlutverk aðila innan sam-
vinnuhreyfingarinnar. Kaupfé-
lögin eru sjálfstæð félög,
hvert á sfnum stað. Þau,
þeirra stjórnarmenn og
starfsmenn, taka sjálfstæðar
ákvaröanir. Sambandið er
ábyrgt fyrir sínum aðgerðum
og viðkomandi kaupfélög eru
ábyrg fyrir sínum. Ef eitthvað
verður gert af hálfu Sam-
bandsins í þessu, þá verður
það að skoðast mjög vand-
lega, því þetta er m. a. spurn-
ing um lagalegan rétt og
heimild. Þetta er hefur ekki á
mínu valdi. Þetta er ákvörð-
unar efni fyrir stjórn Sam-
bandsins, en ekki einstaka
starfsmenn."
— Ertu á móti því aö sett
verði skýrari lög um hringa-
myndun?
„Ég hef ekki sett mig sér-
staklega inn í þá hluti. En
það er náttúrlega algjör fá-
sinna að tala um hringa-
myndun í sambandi við
Kaupfélögin og Sambandið.
Ég sé reyndar margt sem er
meira vandamál í þessu
landi, en að fyrirtæki séu of
stór.“

Guðjón B.
Ólafsson: „Það
var aldrei gerð
nein tilraun til
þess að fela
neitt fyrir fólki
eða segja.því
rangt til. Ég á
heldur ekki von
á þvi að neinn
ábyrgur maöur i
Kópavogi haldi
ööru fram.“
— Hefur kaffibaunamálið
skaðað ímynd Sambandsins?
„Ég býst við að umtal um
það mál á sínum tíma hafi
skaðao ímynd Sambandsins.
Hitt er annað mál að ég er
ekkert viss um að búið sé að
segja síðasta orð í því máli.
Því er ekki ennþá lokið fyrir
dómstólunum."
— Kemur kaupfélögunum
til með að fækka á næst-
unni?
„Já, ég býst við því. Kaup-
félögin eru I dag 36, en þegar
þau voru flest voru þau 62.
Því miður hafa kaupfélög orð-
ið gjaldþrota og helst úr lest-
inni af þeim sökum. En sem
betur fer eru líka merki þess
að kaupfélög eru farin að
ræða um hugsanlega sam-
einingu. Ég vona vissulega,
að hluti af fækkuninni sem
hugsanlega er framundan
verði vegna þess að kaupfé-
lög sameinast af frjálsum
vilja, að þau sjái í því meiri
hagkvæmni og möguleika á
að standa sig I samkeppn-
inni.“
— Hverjir eiga SÍS?
„Kaupfélögin eiga Sam-
bandið."
— Hverjir eiga þá SÍS ef
öll kaupfélögin i landinu fara
á hausinn?
„Ef svo illa færi en Sam-
bandið stæði samt, þá væri
Sambandið nánast eins og
sjálfseignastofnun. Ef að t. d.
kaupfélag hættir starfsemi á
ákveðnum stað og á eignir,
þá verða þær eignir kyrrar á
viðkomandi stað. Þær myndu
í raun og veru tilheyra þeim
íbúum staðarins, sem slðar
vildu mynda nýtt samvinnu-
félag gg hefja rekstur."
— í viðtaíi í Alþýðublaðinu
snemma á þessu ári sagðir
þú ýmis merki þess, að fara
þyrfti varlega í rekstri fyrir-
tækja á næstunni, m. a.
vegna þess að ýmsir spáðu
kreppu í heimsviðskiptunum.
Hvaö áttu við?
„Ég hafði séð ýmsa spá-
dóma í þá átt. Menn höfðu
m. a. áhyggjur af miklum
greiðsluhalla Bandaríkjanna
og halla á fjárlögum þar í
landi. Það hefur stundum ver-
ið sagt að þegar Bandaríkin
hósti fái Evrópa kvef. Síðan
ég sagði þetta, þá eru
kannski því miður meiri líkur
á þessari þróun. Það er t. d.
vitað mál núna að stór fyrir-
tæki I Bandaríkjunum, eitt af
öðru, eru að boða niðurskurð
í mannahaldi og starfsemi
sinni yfirleitt vegna þess uð
þau óttast minnkandi eftir -
spurnar í kjölfar svarta mánu-
dagsins þegar verðbréfin
féllu. Það eru þvf ýmis teikn
á loft að það verði frekar
samdráttur I heimsviðskipt-
unum, a. m. k. á næsta ári.”
— Er ríkisstjórn Þorsteins
Pálssonar vond eða góð?
„Ég held að engin ríkis-
stjórn sé alfarið vond eða
góð. Það sem ég hef mestar
áhyggjur af I dag er það
ástand sem skapast hefur
veona mikillar þenslu á síðustu
mánuðum — þenslu sem er
umfram verömætasköpun
þjóðfélagsins og hefur aö
sjálfsögðu endað í greiðslu-
halla rlkissjóðs og vaxandi
viðskiptahalla. Það er heldur
engin spurning um það, að
þær ráðstafanir sem endan-
lega verður gripið til, til þess
að sporna gegn þessari
þróun, munu leiða af sér
mjög mikil vandamál. Þegar
eru komnir fram miklir erfið-
leikar sem þeir menn sjá sem
standa I daglegum rekstri.
Þvl miður verð ég að segja
það, að ef ekki verður gripið í
taumana og spornað gegn
þessari þróun mjög bráðlega,
þá er ég ansi smeykur um að
ýmis fyrirtæki lendi í mjög
alvarlegum vanda.“