Tíminn - 07.10.1967, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 7. október 1967
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrímur Gíslason. Ritstj.skrifstofur í Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifsofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusími: 12323. Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 105.00 á mán. innanlands. — í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Ótrúlegt andvaraleysi
Er nýr og mjög þrálátur bufjársjúkdómur búinn aS
ná hér varanlegri fótfestu? Þannig spyrja menn hver
annan nú og eiga við hringskyrfi svonefnt í nautgripum
í Eyjafirði. Þetta er þrálátur sjúkaómur. sem ekki aðeins
leggst á ýmsan búfénað, svo sem nautgripi, sauðfé og
hross, heldur einnig á menn, og er að því leyti flestum
búfjársjúkdómum hvimleiðari. Hrmgskyrfi veldur árlega
stórtjóni og usla í búfjárstofni nágrannalanda, en hér
mundi uslinn verða enn meiri fyrst vegna næmi. Þar
að auki veldur hann fólki þjáningum og heilsutjóni.
Árið 1933 barst hringskyrfi hingað til lands með
innfluttum nautgripum, og sýktust íslenzkir gripir, en
með snöggri ákvörðun um slátrun allra gripanna var
hættunni bægt frá. í fyrra flytur svo danskur fjósamaður
veikina í Eyjafjörð. Þá bregður svo við, að allar varnir
verða með undarlegu seinlæti og vandræðafálmi, en
það stafar af forustuleysi ráðherra í málinu. Svæði með
sýktum gripum í miðjum Eyjafirði var að vísu girt af,
en ekkert viðhlítandi eftirlit með því, að sóttkvíin væri
held. Hlið hafa verið opin í sumar, og í haust kom í ljós,
að búpeningur hefur í stórum stíl komizt úr haldinu-
Yfirdýralæknir hefur lagt fram ákveðnar tillögur um
niðurskurð, eða sóttkví og lyfjalækningu. En landbún-
aðarráðherra heldur að sér höndum. Mikil hætta er á,
að sýkin hafi þegar breiðzt út, svo að vart verði við
ráðið. Þá er t.d. talið, að á þriðja tug manna hafi þegar
sýkzt af veikinni, og sumir þegar legið í sjúkrahúsum
vegna hennar.
Hér hefur verið að unnið með ótrúlegu andvaraleysi-
Tafarlaus og fullkomin sóttkví er eina úrræðið, og hún
verður einnig að ná til sýkts fólks. Ef við höfum verið
svo lánsamir að slepp? við óviðráðanlega útbreiðslu í
skeytingarleysinu í sumar, verður nú að freista þess að
hefta vágestinn. Seinlæti jg sinnuleysi ráðamanna
má ekki ráða rekinu lengur. Grem, sem Erlingur Davíðs-
son. ritstjóri, skrifaði hér í blaðið fyrir nokkrum dögum
um þetta mál ætti að sýna mönnum og sanna, hve mikil
hætta er hér á ferð.
Snúizt til varnar
Erfiðleikar og hrun iðnaðanns eru alkunn saga:
Fjöldi iðnfyrirtækja hefur gefizt upp ekki sízt í fata-
iðnaði og skóiðnaði. Hinn mikli 'ðnaður samvinnumanna
'd Akureyri hefur ekki farið varhluta af erfiðleikunum,
svo að orðið hefur mikið tap a sumum greinum undan-
farið. Talað hefur verið um að draga hann mjög saman
eða jafnvel ieggja niðui. En við það mundu 550 manns
missa atvinnu, og það ^æri mixið alvörumál fyrir Akur-
eyringa. Líklegt má telja, að hefði þessi iðnaður verið
einkarekstur, væri hann þegar farin sömu leið og mörg
svipuð iðnfyrirtæki, og væri Peir vart láandi í þessari
glímu við ofurefli.
En samvinnumenn eru ófúsir að gefast upp fyrr en
í fulla hnefa og máttur samtaka þeirra hefur meira
viðnámsþol. Þeir kjósa helzt að snúa vörn 1 sókn ef
kostur er. Þess vegna hafa þeir nú í stað þess að gefast
upp og hætta iðnrekstri freistað þess að styrkja aðstöðu
þessara iðngreina með því að bæta söluskilyrðin fyrir
íslenzkar iðnvörur og stofnað stóra og glæsilega verzlun
i Reykjavík. þar sem íslenzkm klæðaiðnaður verður í
fyrirrúmi. Þetta framtak er m]ög til íyrirmyndar, og á
skilið stuðning fólks, sem vill treysta íslenzkt atvinnulíf.
TÍMINN
Arnold Toynbee: FYRRS HLUTS
Hvað er orðið m byltingu
Lenins eftir fimmtíu ár?
Árangurinn hefur orðið að ýmsu Seyti annar en til var ætlazt og
sumar vonirnar brugðizt alveg.
Greinin, sem hér fer á eftir,
er þýdd úr brezka blaðinu The
Sunday Telegraph. Hún er út-
dráttur úr ritgerð eftir sagn-
fræðinginn Arnold Toynbee,
en sú ritgerð er formáli að
safninu „The Impact of the
Russian Revolution, 1917—67“,
sem út kom hjá Oxford Uni-
versity Press 28. september s. 1.
HVEíRjNIG ber að meta ástand
ið í Sovétríkijunum í dag, að
fimmtíu árum liðnum frá bylt
ingunni 1917? Byltingin er
sýnilega búin að varpa fyrir
borð miklu aif þeirri djöfullegu
grimmd, sem henni var ásköp-
uð í upphafi. Storminn hefur
laegt, en getum við verið viss
ir um, að hann sé hjá liðinn
með öllu? Er enginn möguleiki
á £ð aftur hvessi?
Bylting er aðferð til þess að
koma fram breytingum, sem
orðnar eru bráðnauðsynlegar,
og bylting mun brj-ótast út þar
til hlutverki hennar er lokið
Hins vegar er ekki annað en
blekking að ímynda sér, að
bylting geti skapað algerlega
nýj-an himinn og nýja jörð.
Höfundar Sovétríkjanna sögð
ust hafa afnumið Zarismann
og auðvaldsstefnuna innan
landamæra Sovétríkjanna. Þar
á ofan héldu þeir fram, að
kommúnisminn væri hugsjóna
stefna, sem hefði einstæða
hæfileika til að sameina mann-
kynið. Bolsévikkar fullyrtu, að
kommúnismanum væri áskapað
að binda um heim allan endi á
hefðbundinn mun stétta, þjóða
og kynlþátta. (Mun trúarbragða
átti hann að jafna með þvf að
útrýma þeim sjálfum).
Þegar Lenin og félagar hans
báru fram þessar fullyrðingar
sömdu þeir þjóðsögu, sem var
máttug, áfeng og smitandi. Þeg
ar er ljóst orðið, að ofætlanirn-
ar rætast aldrei.
ÞAÐ atriöi, sem mestu hefur
áorkað í þá átt að gera vonir
og drauma kommúnista að
engu, bæði í Sovétríkjunum og
annars staðar, er sigur þjóð-
ernisstefnunnar. Þjóðernisstefn
an hefur spillt kommúnisman
um á sama hátt og hún hefur
spillt frjálslyndu lýðræði. Þjóð
legur metingur er nú j-afn
ákafur og sundrandi í heims-
hluta kommúnista og hinum
hlutanum, þar sem andstæðing
ar kommúnismans ráða ríkjum.
f raun og sannieika hefur
ekki verið uppi nema einn mik
ilhæfur kommúnisti, sem var
einlægur og reiðuibúinn að
verja þjóð sinni og ættlandi til
útbreiðslu kommúnismans í
öðrum hlutum heims. Þarna
er auðvitað átt við Trotsky, og
vitaskuld var engin tilviljun,
að Trotsky laut í lægra haldi
í baráttu sinni við Stalín, stjórn
málakeppinautinn, sem beindi
stefnu sinni í þveröfuga átt.
Stalín keppti að þvj að láta
kommúnismann þjóna þjóðleg
um hagsmunum Sovétríkjanna
og hann var ekki sérstæður
LENIN
eins og Trotsky. Kommúnist-
um ferst að því leyti eins og
frjál-slyndum lýðræðissinnum,
að þeir meta þjóðernisstefn-
una meira hvenær sem í odda
skerst mil-li hagsmuna hugsjón-
ar þeirra og þjóðar.
Þetta sannaðist enn í upp-
reisn Títós gegn Sta-lín og til-
kalli Kínverj-a til að t-eljast rétt
trúandi verðir og boðendur
hins sanna kommúnisma, sem
Rússland kommúnista hefur
svi-kið að sögn Kínverja. Síðan
höfum við séð, hverni-g for-
d-æmi Júgóslava og Kínverja
hefur gætt íbúa fyrrverandi
fylgiríkja Sovétrikjanna í
Austur-Evrópu kj-arki, svo að
þeir eru nú byrjaðir að renna
stoðum undir þjóðlegt sjáif-
stæði sitt. Okkur er óhætt að
gera ráð fyrir, að þjóðernis-
stefna Vietnama snúist til
varnar ge-gn öllum ógnunum
Kínverja um yfirdrottnun yfir
Norður-Vietnam, ef og þegar
Bandaríkjamenn hætta að
þrýsta Norður-Vietnam í faðm
Kina.
TíiMIINN hefur einnig afmáð
þá kenningu Lenin-s, að vinn-
andi öreigar Rússlands og vest
rænna landa séu eðlilegir og
sjálfsagðir band-amenn þeirra
þjóða í Asíu og Afríku, sem
heimS'Valdastefnan heifur verið
að nýta. Kínversikir kommúnist
ar bera rússnesiku kommúnist-
un-um á brýn, að þeir séu full-
trúar hins velmegandi hvíta
minnihluta mannkynsins, sem
gert hafi þegjandi samsæri við
Bandaríkjamenn um að vernda
ólögmæt forréttindi þessa
minnihluta. Kínverjar hafa til-
einkað sér þá kenningu Lenins,
að kommúnisminn sé von hinna
blökk-u þjóða, en fullyrða hins
vegar, að kommúnistaveldi
d-ökkra manna einna sé treyrt-
andi ti'l að verja hagsmuni
þeirra.
Rússneska kommúnismanum
hefur þannig mistekizt að si-gr
ast á þjóðernisstefnunni og
kynþáttastefnunni, og honum
hefur ennfremur misteikizt að
útrýma hinum viðurkenndu
trúarbrögð-um. Austrænu rétt-
trúnaðarkirkjunni, mótmæl-
endakirkju baptista, gyðinga-
trú, múhameðstrú og búddatrú
hefur öllum auðnazt að þrauka
í Sovétríkjunum, þrátt fyrir
ærið anðstreymi. Ástæðan er
sú, að þessi söguifrægu trúar-
brögð hafa mennskum einstakl-
ingi upp á að bjóða eitthvað,
se-m hugsjónastefna af óljós-um
uppruna reynir ekki að sjá
fyrir.
EE við ættu-m að skýr-a sögu
rússnes-ka kommúnismans þessa
hálfu öld með hugtökum marx-
ismans, hlytum við að telja til-
gang rússnesku ríkisstjórnar-
innar tæknilega og efnahags-
legs eðlis. Við myndum benda
á, að fyrri heimsstyrj-öldin
hafi leitt í lj-ós átakanlegan
tæknivanmátt rússnes-ka keis-
aradæmisins, samanborið við
vestræna ná-grannaríkið Þýzka-
land. Dugmiklir leiðtogar hafi
síðan knúið Rússa áfram til
tæknilegr-ar hæfni á borð við
það, sem gerist meðal vest-
rænna þjóða.
Sannast sagna hefur hröð
tækniiþróun í hinum vestræna
heimi verið sífelldur óróavald-
ur i sögu Rússa síðan á
seytjóndu öld. Rússar voru
fyrsta þjóðin utan Vesturlanda
sem reyndi að bjarga sjálfsræði
sinu með því að framkvæma
skyndiáætlun um tæknivæð-
ingu að ve-strænni fyrirmynd.
Lenin var ekki brautryðjand
inn í þessari viðleitni, heldur
fyrirrennari hans á 17. öld. offa
Pétur mikli.
Hin rússneska bylting Pét-
urs mikla var einnig undanfari
byltingar Lenin-s að öðru leyti.
Hún var smitandi, einmitt af
þeirri ástæðu, að hún var til-
raun til að leysa vanda, sem
Rússar áttu ekki einir við að
stríða, heldur var sameiginleg-
ur öðrum þjóðum, sem ekki
voru af vestrænum uppruna,
að s-vo miklu leyti sem og hve-
nær sem þeim lenti saman við
hinir tækniefldu þjóðir Vest-
urlanda.
ÞEGAR við könnum sögu
Rússa og Kínverja á öldunum,
sem hjá liðu áður en þeim
lenti sa-man við vestrænar bjóð
ir, rek-umst við ekki á neitt,
sem bendi til, að Rússa eða
Kínverja hefði nokkurn tíma
drey-mt um kommúnisma í
þeim skilningi, sem nú er .
hann lagð-ur, ef þessi hugsjóna
stefna hefði ekki áður verið
búin til á Vesturlöndum og
beðið þes-s til-búin, að þjóðir,
sem ekki voru af vestrænum
uppruna, flyttu hana inn.
Kommúnisminn er vestræn
uppfynding, alveg eins og frjáis
lynt lýðræði og upplýst ein-
ræði, og fyrir hon-um er ekki
unnt að gera grein nema i ljósi
liðinn-ar sögu hinnar vestrænu
menningar.
Marxisminn hefur verið deyfi
eða örvunarlyf á markaðinum í
sínum vestrænu heimahögum.
Hann er ófágaðri, ofbeldis-
kenndari og kreddufastari en
aðrar vestrænax hugsjónastefn
ur frá sama tímaskeiði, sem
Framhald á 15. siðu