Tíminn - 19.10.1967, Blaðsíða 7

FIMMTUDAGUR 19. október 1967
Lúðvík Kristjánsson:
Má ekkert læra af sögunni?
Stundum vefst það dálítið fyrir
manni, hvort þegja á eða tala, og
þá jafnframt, hvort hafandi sé að
nokkru, sem imprað er á. Bftir að
hafia lesið ræðu þá, sem forsætis,-
ráðherra flutti á Alþingi í gær og
birt er í Morguniblaðinu í dag,
finnst mér, a® ég eigi diálítið erfitt
samvizku minnar vegna að segjia
ekki neitt.
Áður en lengra er haldið, vil
ég taka það skýrt fram, að ég hef
á engan hátt verið riðinn við stjórn
mál í nær tvo áratugi. Sumarið
1949 var ég í framboði vestur á
Snæfellsnesi, og þetta surnar kalla
ég því ætíð framlboðssumarið.
Aldrei fyrr né síðar hef ég párað
niður hjá mér það, sem kalla mætti
dagbókarbrot og þess vegna þarf
ég ekki að leita einfarið í minni
mitt, að því er varðar það, sem
þá átti sér stað vestra. Frá þessu
sumri gæti ég ritað heila bók, en
hún verð'ur aldrei skráð. Ég átti
vinum a@ mæta sem mótherjum,
ó því varð engin breyting, meðan
á leiknum stóð og hefur heldur
eigi orðið síðan. Þetta framboðs-
sumar færði mér beim sanninn um
það, að ekki samrýmdist skapferli
mínu að standa í kosningastússi
eða stjórnmálabraski eins og leik-
reglur eru á þeim vettvangi á Is-
landi, enda varð ég þeirri reynsl-
unni ríkari, að ég taldi mér trú
um, að ég gœti or@ið þjóð minni
að meira gagni á öðrum sviðum,
og á þeirri skoðun hefur ekki
orðið breyting. Eftirtekjan af fram-
boðsbrölti mínu var fremur rýr, en
þrátt fyrir það sóttu flokksmenn
miínir vestra fast, að ég reyndi á
nýjan leik, en á því léði ég ekki
kost. Eg vil að þetta liggi ekki
dulið, áður en ég vik a@ því, sem
ætlunin er að verði kjarni þessa
pistils.
Síðastliðið sunnar gerðist ég
nokkuð víðförull um landið vegna
starfs míns, en mest var ég þó í
ýmsum krummiavíkum og á útskög
um. Þó staldraði ég við um stund
í ýmsum þorpum og kaupstöðum.
Enn skal tekið fram til þess
að forða misskiliningi, a@ í flakk
mitt fór ég ekki, fyrr en tíu dög-
um eftir kosningar. Jafnframt er-
indi mínu við þá, sem á leið minni
urðn, komst ég ekki hjá þyí að
hlusta á tal þeirra um eitt og ann-
að, þar á meðal stjórnmál, en ég
hitti menn af ötlum flokkum. Ég
var nánast sagt áheyrandi, hugsaði
að sjáifsögðu mitt, en gerði engar
tilraunir til, þess að beina mömn-
um af leið. Vegna þess, a@ ég heí
í hálfan annan áratug ferðazt all-
mikið um fsland, að vísu mest um
strendur þess, og orðið allkunnug
ur hugsunarhætti fólks á þessum
slóðum, tel ég mig því hafa að-
stöðu til þess að gera greinarmun
á því, sem ég varð áskynjia í sumar
og haust og áður. Sannast sagna
brá mér í brún. Nu var allt í einu
kioiminn í fólk óhugur, ýmist dul-
inn eða óleyndur, kvíði fyri.r kom-
andi tí@. Víist kiom mér þetta dá-
liítið á óvart, mér fannst sllílkt ekki
líikt eðli íslendinga yfirleitt, því
að sannarlega hafði fyrr syrt í ál-
inn hjá þeim, og þeir ekki ætíð
kveinkað sér, þótt svo horfði um
sinn. En var hér ekki komið á daig-
inn, sem miargreynt er, að til þe.ss
að þola góða d-aga, þarf sterk
bein? Ég trúi því ei-gi að síður
ekki, fyrr en te-kið er á, að í-s-
Iiendingar séu svo gleymnir á liðna
tíð, alla þá nauð, sem þeir máttu
Idða, en fengu þó sigrazt á, að
einmitt nú sé ástæða til u-ppgjiaif-
-arhljóðs og volæði-shugarfars.
Víst er það staðreynd, að í þetta
skiipti hefur árað illa fyrir okkur
á marga grein, en það er ekki ný
ibóla. Mörg dæmi mætti nefna um
sliíkt úr íslenzkri sögu og marg-
falt v-erri og hörmulegri en þetta
ár hefur fært okkur. Ástæ-ðulaust
er að rekja þann hrakfarabáilk í
þ-essu greinark-orní. Aðeins sk-al
bent á, að ekki verður annað séð
af alltra-ustum heimi-ld-u-m, en hér
á landi ha-fi verið aflarýrð að ekki
sé sagt.ailal.eysi í n-álega seinustu
sextán ár séytjándu aldar. Við' vit-
um gerla, hve fiskurinn hafði þá
mik-la þýðingu fyrir okkur sem út-
flutningsafurð og þ-á ekki síður
s-em mat-björg. En al-lt basla@fet af.
M var stór-abó-la á næstu grösum
og kvistaöi niður m-annfólkið, og
enn síðar Móðu-harðindi, m-eð þeim
gei-gvænlegu a-fleiðingum, að
minnstu m-unaði, að þráðurinn
slitnaði og við liðum undir Lok
sem sérstök þjðó. En yfir þá örð-
ugl-eika varð einnig komizt. H-ví
skyld-um við nú standa eins og í
-höm, æmta og skræmta og láta
s-vo s-em all-ar leiðir séu lokaðar
fyrir okkur til þ-es-s að geta lif.að
i iandinu, í samræmi við tuttug-
ustualdarkröfur í men.ningarþjóð-
fé-lagi. Á þessari öld haf-a orðið
slifk-ar fra-m-farir á ísLandi, að ná-n-
ast má líkja við ævintýri. Allt, sem
skiapað hefur verið og g-e-rt á þessu
tímabiili, er svo mi-kið og mikil-
vægt, að með öllu er ástæðu-laust
að vera sv-artsýnn og vola, ef við
höfum g-át á okkur, misstiíg-um okk-
ur e-kki. En það er gömul r-eynsla,
sjiálfiskaparvítin eru verst. Enn er
lian-dið að mestu ónumið, og enn
-er sannmiæli, a@ það á næ-gan auð,
e-f m-enn kunna að n-ot-a hann.
Hafinu má og heldur ekki
gleyma. Það hefur Lengi reynzt
okkur gullkista, o-g í þeirri kistu
kann að vera meira en við höfum
hugmynd um.
Þær fáu hræðu-r, sem eru á þessu
-1-andi, ættu vissuleg-a að geta búið
í sátt og bróðerni, og verið sam-
taka um að lyfba enn og aftur
m-örgum Grettistökum. Aldrei verð
ur komizt hjlá skoðu-narmun, og
ha-nn þarf ekki að dyilja, þar sem
ríkir lýð- og tjáningarfrelsi. En
skoðunarmun m-á oftast ja-fna, ef
viilji er fyrir hendi, og það reynist
ætíð a-ff-arasæl-a-st, ekki sízt, ef mik-
ið er í h-úfi, og þegar mikilvæg og
brýn málefni þurfa bráðrar úr-
lausn-ar. En þá k-emur það til,
iað m-enn hafi góða gát á öllum
viðhorfum, v-íðsý-ni og frjálslyndi,
en um fram allt sann-girni ti-1 að
be-ra.
Allir, se.m verið hafa á opnum
róðrarbátum, þar sem eing-öngu
hefu-r orðið að treysta á árina og
seglið, vita, hverni-g til tekst, ef
-á legg-ur andbyr og honum sam-
fara sortabyLur, svo að ek-ki sér út
úr augum. Þá er ekki annað fyrir
-hendi, en taka barning u-pp á líf
og dauða. Ef til vill stýrir for-
m-a@uriinn fyrsta ki-p-pinn, en þ-eg-
ar hiann sér, að vindurinn e-r orð-
inn s-v-o hvass og hnýfiLstæður, að
ekki steinmiðar, þá sezt hann sj-álf-
ur undir tvær árar á skutiþóftunni,
en reynir þó ætíð að hafa horfu-
ráðið. H-anu veit, að a-llt er undir
hans forsjá á fleytunmi, og undir
form-ennskulist hans k-ann að vera
-komið, hvort eða hvernig landtak-
an Lániast. Þegar h-ann sér, að litlu
e@a engu þ-okar, þrátt fyrir ára-
Iburð ha-ns, á hann sér þá ósk heit-
asta, að fleiri röskír ræðárar v-æru
komnir ti-1 þess að leggjast á
hlu-mm-a. Hann skiptir það engu,
hvaðan úr sveit þeir menn eru,
-eða hvo-rt þeir hafa einhvern tíma
giantast til við hann. Honum er
fyrir öl-lu að ná landi og k-omast
með skelina og menm sína heila í
vör.
Bjarni B-enediktsson segir í ræðu
sinni,. að stj-órn hans hafi m-eiri-
hluta þin-g-s og þj-óðar á bak við
sig. Enginn getu.r neitað því, sé
mið.að við kosninga-úrslitin 11. júni
síða-stl. En nú spyr ég: Er ódiplo-
m-atiskt eða ó-viturlegt, þegar eins
stendur á og nú fyrir þjóð okkar,
Framhald á 15. síðu
MINNING
Kristín Magnea Halldórsdöttir
I d-ag f-er fr-am útför Kristínar
H-alldórsdóttur, Ásvallagötu 3. Hún
var fædd að Melum á Kjalarnesi
hinn 23. ágúst 1905, dóttir hjón-
anna Guð-laugar Jónsdóttur og
Halldórs Hall-dórssoinar, ein el-Lefu
syst-kina. Með foreldrum sínum
fluttist h-ún að Jörfa í sömu sveit,
en til Reykjavíkur fluttist fjöl-
'skýídán árdð 1916.'
Eftirlifandi manni sínum, Jó-
hannesi kau-pm. Jóhannssyhi frá
Godd-astöðum í DalasýsJu gifti-st
Miagnea hinn 12. des. 1931. En
kynni mín af þeim hjónum hóf-
ust um árið 193y, er leiðir okkar
Lág-u saman í Ásg-arði í Dö-lum.
Þau voru nánir vinir Bjarna og
Guðrúnar í Ásgarði, tengd-amóður
minnar. Eftir það bar fund.um okk
ar oft sam.an þar, næstum því ár
lega, og oftar e-ftir að ég og fjöl
skylda min flúttu.m til BúðardaLs.
Það v-ar einnig um árabil, að ég
bjó á Ásvallagötu 3, þegar ég
-átti e-rindi til Reykjavíkur. Þ.ang
að komu á þeim árum margt DiaLa
manna, enda Jóhannes þá framar
Lega í félagsmáLum Breiðfirðinga.
ÖLLu þessu fólki t-ó-k Magnea eins
og þeir væru g-amlir vinir hennar
og sveitungar, miargir hefðu getað
ætlað það, að hún sjálf væri úr
Breiðafjarðarbyggðum, svo vel
stóð h-ún við hlið manns síns.
Veit ég að margir m-u-ni nú minn
a-st þess með virðingu. Sjálfum
fann-st mér jafnan, þegar leiðir
miínar Lágu sem oftast til Magn
eu og Jóhannesar, að þar væri
mitt annað heimili. Margs er að
minnast frá þeim tímum, sem
g-leymist ek.ki þótt árin Líjðl. (
Hin síðari árin var heil-su Magn
eu tekið að hnigna. Þar k-om að
hún fór á sjúkrahús, Landakots-
spítalann, í sumar. Þar andaði-st
hún hinn 12. þ. m.
Að leiðarlokum er margs að
min-mast og margt að þakka. En
það er erfitt a@ fin-na þakk-læti
sínu þánn búning, að hæfi s-vo
djú-pri vin-áttu og tryggð sem
við hjónin áttuim að mæta hj-á
Magneu og hennar fólki. Aldreí
v-erður fullþökkuð tryggð ' við
tengd-amóður min-a, Guðrúnu Jó-
h-annsdóttur, alla tíð, í Ásgarði og
eftir að hún flutti-st á heimili okk
ar í BúSardal. Við gleymum ekki
aðstoð og umhyggju fjölskyldunn
ar á Ásvalla-götu 3 við hana á siíð-
ustu stundum í lífi hennar, ein-
mitt á því heimili. A
Eiftirlifandi manni Magn-eu votta
ég innilegustu samúð okk-
ar hjónanna, Guðrún-u dóttur
þeirra, Óskari syni þeirra, k-onu
hans og ungum börnum þei-rra.
Þeim er öllum þu-ngur harmur
kveðinn við fráfa-ll hennar.
Þegar Magnea Hialld-órsdóttir er
kvö-d-d, er þ-að eiins og jafnan við
fráfall góðs vihar, það er erfitt að
sjá hojium á bak, en' óendanlega
gott að minnast alls í samb-andi
vi@ hann, g-ott að hafa átt h-ann.
Það verður alltaf bjart yfir minn-
ingu hennar.
Jónas Benónýsson.
VEROLDIN OG VIÐ
©AUGLÝSINGASTOFAN
Fyrir um það bil tíu árum
gaf Setberg út Fjölfræðibókina.
Hér sem annars staðar naut
hún mikiila vinsælda, ékki sízt
vegna hinna mörgu ágætu
mynda, sem hana prýddu. Bókin
seldist upp á nokkrum árum
í óvenju stóru upplagi.
Þessi nýja bók, VERÖLDIN OG
VIÐ, minnir að mörgu leyti á
Fjölfræðibókina, enda er hún
kölluð Ný fjölfræðibók.
Athugandi er þó, að hér er
um alveg nýja bók að ræða,
bæði lesmál og myndir, allt
NY fjölfrœðibók
Freysteinn Gunnarsson þýddi og staðfœrði
nýtt af nálinni. Bókin er ætluð
til þess að vekja áhuga og
forvitni lesenda um fjölmörg .
viðfangsefni: Jörðina, plöntur
og dýr, vélar og tækni,
daglegt líf og þarfir, stjörnur
og sólkerfið, uppgötvanir og upp-
finningar og ótal margt fleira.
200 lesmálssíður í stóru broti
með 1600 myndum
SETBERG
« <• •• • :•" y.-y.w.-:*' "
■ ' • •• v\- s'- v v • < > v*1 >•••<•':•, •>
■ ••v- v<•*•
| ' ' •'V'v^-''/