Tíminn - 19.10.1967, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
FIMMTUDAGUR 19. október 1967
í hinn hrikalega fjallaskaga
milli Skagafjarðar og
Eyjafjarðar ganga þrír firðir sem
allir stefna frá norðaustri til suð-
vesturs, þegar til lands er litið
af hafi. Siglufjörður er nyrztur,
er þar byggð mikil og var um
tíma einn athafnamesti bær á fs-
landi, þegar síldin óð úti fyrir
Norðurlandi og hver fleyta kom
til lands með fullfermi.
í Héðinsfirði var áður nokkur
byggð og velsæld í búi margra,
því gott var þar til fanga. þegar
ekki var því meira harðæri.
Nú er þar kuml ein að sjá,
Frá Héðinsfiröi. — Séð fram að Vatnsenda.
Héðinsljörður
sem merki þess sem var, en
allt athafnalíf bólfastra manna er
nú horfið og fjörðurinn í eyði.
Á Ólafsfirði er risinn upp þrótt
mikill athafnabær, sem virðist í
örum vexti.
Nú þegar Héðinsfjörður er laus
úr tengslum við athafnalíf um-
heimsins finnst mér ekki úrleiðis
gengið, þótt farið sé til eins
þeirra manna, sem upp uxu þar
forðum og áttu þar sína glöðu
æsku eins og önnur íslenzk böm,
að þeirra tíma hætti.
Ég hef þvi hitt að máli Björn
Sigurðsson, sem fæddur er að Vík
í Béðinsfirði, en þar bjó afi hans
Bjöm Þorleifsson, sem hafði auk-
nefnið „hinn ríki“, svo ekki mun
hafa verið sultur í hans búi á
þeim ámm. Hann hafði áður búið
að Stórholti í Fljótum í Skaga
firði.
— Faðir minn var þá unglings
piltur og var þar fyrstu árin eða
þar til þau giftust hann og móðif
mín.
— Voru þá margir bæir í byggð
í Héðinsfirði?
— Það munu hafa verið fimm
bæir, Vík, Grundarkot, Vatnsendi
Áraá og Möðruvellir.
— Hvernig sveit er Héðinsfjörð
ur?
— Það má nú sjálfsagt segja
að það sé fremur harðbýlt þar.
Snjóalög voru mjög mikil að vetr
arlagi og voraði oft seint. En
þarna er land gott, sumarfallegt
og stórt vatn inn í Vatnsdalnum,
sem prýðir mikið byggðina.
Á mínum uppvaxtarárum var
þar mikil silungsveiði og einnig
meðfra fjarðarströndinni, var að
þessu mikil búbót, einnig var
oft stutt að sækja til fiskifangs á
ýmsum árstímum.
En allir búsaðdrættir sem sækja
þurfti lengra að vom mjög erfið-
ir. Þar var aðeins yfir há fjöll
að fara og svo sjóinn til Siglu-
fjarðar lá leiðin um Hálsskarð
og Hestsskarð, sem er mjög hættu
samur vegur og ekki fær með
hesta. Aftur á móti var Hálsskarð
betra yfirferðar og var þá farið
upp frá Ámá.
— Er gróður í hlíðum fjarðar
ins?
— Já, þær eru nokkuð vel grón
ar sumstaðar, en mest lyng, víðir
og svo kjarr. Ekki þó hægt að
kalla það skóglendi, en svona dá-
lítið hávaxið hrís, eins og við
köllum það. Berjalönd eru þarna
BÍLAVIÐGERÐIR
Réttingar, boddýviðgerðir almenn viðgerðaþjón-
usta. — Pantið í tíma í síma 37260-
Bifreiðaverkstæði
VAGNS GUNNARSSONAR. Síðumúla 13.
SENDILL
Piltur, sem hefur umráð yfir skellinöðru, óskast
til starfa eftir hádegi-

\ h
\
Bankastræti 7. Sfml 12323-
mjög góð þegar sumarveðrátta er
hagstæð. — Þetta eru því nær ein-
göngu aðalbláber, eitthvað sjálf-
sagt af krækiberjum en um þau
var lítið hirt á þeim tíma, sem
ég var að alast upp.
Sumarhagar voru þarna ágætir
enda fé vænt til frálags á haust
in.
— Hvernig voru slægjulöndin?
— Þau voru hú fremur rýr á
flestum bæjum. Tún voru líka víð
ast lítil og ekki mikið fengizt við
ræktun.
Á Vatnsenda voru slægjulöndin
bezt, þar eru starmýrar, en hey
af útengi er víðast mjög kjarn-
gott fóður og því nær töðugæft
sem kallað var.
— Voru þessi býli nú kotbýli,
eða sæmilegar jarðir?
— Sennilega mun nú fremur
hafa mátt telja þau flest til
smábýla. Þó mun hafa talizt góð-
ur búskapur í Vík hjá Birni afa
mínum. Hann hafði jafnan nokk
uð margt fé og þar af eina 30—40
sauði. Einnig stundaði hann alltaf
sjó með. Hjá honum var ætíð
margt fólk í heimili. Þá var betra
að fá vinnuhjú en nú er.
— Hvernig voru byggingar á
býlunum.
— Þær voru nú misjafnar. í
Vík var ágætt timburhús byggt
um eða fyrir aldamót. Það mun
hafa verið einar 18 al á lengd og
12 á breidd.
— Hvort studdist búskapur Héð
insfirðinga meira við land eða
sjó?
— Það vai* miklu meira byggt
á sjávargagni, því þrátt fyrir væn
leik fjárins og ágætt sauðgagn
þegar fært var frá. Þá var álitinn
vissari vegur til bjargræðis að
stunda sjó, enda alltaf gert haust
og vor og oftast mjög góð afla
brögð. Ekki man ég eftir því að
nokkru sinni brysti fólkið þar
matbjörg á mínum uppvaxtarár-
um.
En það gat oft orðið erfitt um
aðdrætti þeirrar vöm sem heim-
ilin ekki lögðu til, svo sem kom
mat o. fl.
Ég skal nefna hér eitt dæmi
um það hvað erfitt það gat orðið
Héðinsfirðingum að ná í björg
úr kaupstað. Það var einhverju
sinni að liðið hafði langur tími og
aldrei vprið sjófært veður var þá
það ráð tekið að senda einn mann
frá hverju heimili til Siglufjarðar
landleiðina. Þegar vestur kom
batnaði veður, svo við fengum lán
aðan bát og héldum í snarti af
stað heimleiðis eftir að hafa lok-
ið erindum okkar. En þá gekk
hann aftur upp í aUstan stórveð
ur, svo við komumst rétt út fyrir
nesið, urðum við að snúa þar við
inn á Siglunes. Þar „legaðist“ okk
ur í viku. Þá lygndi svo við lögð
um .af stað, en þegar við komum
austur á móts við vitann ríkur
hann upp aftur. Þá er svo mikið
dimmviðri að við finnum ekki
fjörðinn og lentum vestur á Haga
nes.
Þegar við loksins héldum svo
heim voru flestir, sem talið höfðu
okkur dauða og þóttust því úr
helju heimt hafa.
Svona gat þetta nú gengið stund
um.
— Hvernig var landtaka í Héð
insfirði?
— Hún mátti teljast góð. Það
var ekki fært á sjó í því veðri,
að lifnað hafi yfir Héðinsfirði um
tíma, hvað snerti batnandi lifs-
hætti. Svo var hafizt handa um
vaxandi útgerð frá Vík, og að
þeim framkvæmdum stóðu að-
komumenn — Þorsteinn Jónsson
og Friðleifur Jóhannesson frá
Dalvík — en í stórbrimi sem gerOi
1934 braut það niður aiiar frasr.'
kvæmdir bæði hús og bryggjur
svo þar með var sá draumur úr
sögunni.
— Hver telur þú að sé helzta
ástæðan fyrir því að Héðinsfjörð
leggst í eyði, þar sem þar eru
þó gróin lönd og ýmsir fremur
hagstæðir lífsbjargarvegir?
— Samgönguleysið — því segja
má að eina leiðin væri á sjó.
— Fjallvegirnir eru lítt færir og
hættulegir og e-ngar vonir til þess
að þar yrði um bætt. — Skilyrði
til að fylgjast með þróun tímans
voru því mun lakari þar, en bæði
í Siglufirði og Ólafsfirði. Þó hygg
ég að ef vegasamband væri við
fjörðinn gætu verið þar þrjú
ágæt býli.
Að vetrinum er snjóflóðahætta
og hefur valdið slysum á mönn
um og fénaði, en það er nú víð
ar, þar sem ennþá stendur byggð
Vatnið var í mínu ungdæmi
matarforðabúr, sem leggja mátti
móti ýmsum landsnytjum betri
héraða.
— Hvað viltu svo segja mér
meira um fjörðinn sjálfan?
Yzt að vestan er Hesturinn.
Úti i Hvanndali er farið yfir
Byrgðuna sem svo er nefnd. Það
er bratt en vel fært. Svo mátti
líka fara með sjó fram eða skrið
una sem kölluð var. Venjulega,
var farið með sjónum væri ekki
mikil bára. í Hvanndölum var
engin byggð eftir að ég man
fyrst eftir, en þanðað kom ég þó
oft.
„Yzt við hafið Hesturinn
hringar hann þar makkann sinn.
Staður mjög með stirða brá,
stæðilegur vel að sjá.
Við fætur hans drýgja dans
dætur hlés með æði vés.
Faxið gyllir eygló æ
allra fyrst þá rís úr sæ.“ —
Bærinn Vík stendur vestan
fjarðarins og þar upp frá er hæsta
fjall Héðinsfjarðar, Byrgðan.
Þó nú sé öll byggð eydd á þess
um slóðum mun þó mörgum sem
þar ólzt upp eða lifði sín mann-

...... ...
» !
Frá Héðinsfirði, séð niður að Vík.
sem ekki var hægt að ná landi í
Vík. Þar er aðdjúpt og aldrei
nema ein bára á lofti.
— Byggðin hefur verið mjög
einangruð?
— En meðan. nokkuð margt
fólk var í firðinum, var það sam-
hent og hélt sínar gleðisamkomur
og þá helzt i Vík, þar voru bezt
húsakynni og margt í heimili. Eft
ir að faðir minn flutti að Vatns
enda, var baðstofan þar endur-
byggð og það varð þar einnig sam
komustaður.
Upp ú:r aldamótum held ég
dómsár, hafa verið tíðhugsað þang
að og fundizt þeir gestir í nýjum
heimkynnum, og kemur oft í hug
þetta erindi:
„Björg þar mikil berst á land
blessað meður heillastrand,
heilagfiski, hákarlinn,
hrognkelsi og selurinn,
silungur sællegur
sést hann líka í hverri vfk.
Langmest er af þorski b*
þar sem veiða menn úr sjó.“
- Þ.M.