Alþýðublaðið - 07.04.1988, Side 5

Fimmtudagur 7. apríl 1988
5
r r
FRETTASKYRING
Haukur Holm skrifar iP
HÚSHITUNA
AÐ
SLIGA
FÓLK
VÍÐA
UM LAND
Deilt um hvort vandinn sé samfélagsins eða
bœjarfélaganna.
Hár húshitunarkostnaður, sérstaklega þar sem rafmagn er notað, er að sliga marga fjölskyiduna úti á landi.
Samkvæmt visitölu á það
að kosta kr. 2.573 fyrir meðal-
fjölskyldu að hita upp meðal
hús, en á Akureyri er þessi
kostnaður kr. 4.374. Óliklegt
er að samþykkt verði að
koma á jöfnunargjaldi er jafni
húshitunarkostnað á landinu,
en Áskell Einarsson fram-
kvæmdastjóri Fjórðungssam-
bands Norðlendinga telur
best, ef hægt væri aö lækka
raforkuverð frá Landsvirkjun.
Helst eru það nýrri hitaveitur
sem eru dýrari, enda hafa
þær verið byggðar fyrir dýr-
ara fé. Frá árinu 1978 tii 1987
yfirtók ríkið 9 milljarða fjár-
hagsskuldbindingar orkufyrir-
tækja, og telur Ingóifur
Hrólfsson hitaveitustjóri
Hitaveitu Akraness og Borg-
arfjarðar lausnina á hinum
dýra húshitunarkostnaði víða
um land vera þá , að hitaveit-
um sé skapaður rekstrar-
grundvöllur.
Mönnum er mjög tíörætt
um þessar mundir um hiö
mismunandi verö til húshit-
unar. Starfshópur fulltrúa
stjórnarflokkanna um tillögur
um lækkun á töxtum rafhit-
unarkostnaðar, mun i dag
leggja niðurstöður sínar fyrir
ríkisstjórnina.
Gera má ráð fyrir að helst
megi rekja þessa umræðu nú
til lækkunar á gasolíuverði. í
ræðu sem Jakob Björnsson
orkumálastjóri hélt á árs-
fundi Orkustofnunar í mars
s.l. kemur fram, að frá árinu
1983 hefur verð á gasolíu
lækkað um 65% að raunviröi,
en á sama tíma hafi verö á
heitu vatni frá Hitaveitu
Reykjavíkur hækkað um 18%
að raunvirði. Verð á óniður-
greiddri raforku frá
Rafmagnsveitum ríkisins til
húshitunar hafi lækkað um
26%, og á niðurgreiddri raf-
orku um 23%.
1. desember s.l. hækkaði
raforkan verulega, en sú
hækkun á að vera til heils
árs, og hefur það kannski
aukið umræðuna enn frekar
nú. Þeim virkjunum sem
reistar hafa verið undanfarin
ár hefur fylgt mjög hár fjár-
magnskostnaður, og kannski
hærri en gert hafði verið ráð
fyrir. í dag er offramboð á
rafmagni og hugsanlegt að
gert hafi verið ráð fyrir að eft-
irspurnin mundi aukast örar
en hún hefur gert.
Samkvæmt upplýsingum frá
Orkustofnun er raforkuverð í
Reykjavik lágt miðað við það
sem gerist í höfuðborgum
Evrópu og miðað við þaö
sem gerist í heiminum.
Raforkuverð frá Rarik er fyrir
ofan meðaltal raforkuverðs í
heiminum í dag, en þó langt
frá því að vera nálægt því
hæsta.
Að hluta til má skoða
þennan mismun sem er á
húshitunarkostnaði hér á
landi í Ijósi þess að sum-
staðar er kynt með hitaveitu
en annars staðar er rafmagn
notað til húshitunar.
Margs konar hitaveitur
En samanburöurinn er ekki
svo einfaldur. Hitaveitum má
skipta í þrjá hópa. í fyrsta
lagi ódýrar hitaveitur, sem
bjóða upp á verð sem telst til
þess lægsta I heiminum. í
þeim hópi er t.d. Hitaveita
Reykjavíkur (sem þó er ekki
lægst). í öðru lagi hitaveitur í
svokölluðum milliflokki, þar
má t.d. nefna Hitaveitu Suð-
urnesja. í þriðja lagi eru svo
dýrar hitaveitur. Þar eru helst
nýrri hitaveitur landsins, og
má þar nefna Hitaveitu Akra-
ness og Borgarfjarðar, Hita-
veitu Akureyrar og fleiri.
Framkvæmdatími þeirra
sumra var í kringum árið
1980, þegar vextir á erlendum
lánum voru mjög hækkandi
vegna eftirspurnar á lánum á
alþjóðamarkaði. Hugsanlega
hefur kostnaður þar farið eitt-
hvað fram úr áætlun, og að
sölutekjur á heita vatninu
orðið minni en reiknað hafði
verið með.
Ingólfur Hrólfsson hita-
veitustjóri Hitaveitu Akra-
ness og Borgarfjarðar segir í
samtali við Alþýðublaðið, að
hinn misjafni hitunarkostnað-
ur í landinu sé tilkominn
vegna þess, að um mismun-
andi fyrirtæki sé að ræða,
þau hafi verið byggð á mis-
munandi tímum og með mis-
stóran markað.
Segir hann að gera verði
greinarmun á verði á orku-
einingu og upphitunarkostn-
aði þegar þessi mál séu
rædd. Oft fari fólk frjálslegar
með orkuna þar sem hún er
ódýrari. Einnig sé vatn oft
mis heitt eftir stöðum. Segir
hann að orkuverö frá þeim sé
u.þ.b. 2,5 sinnum dýrara en
hjá Hitveitu Reykjavíkur, en
upphitunarkostnaður tvisvar
sinnum dýrari.
í ræöu sinni segir Jakob
Björnsson, að orkufyrirtækin
þurfi að hugsa sinn gang ef
þau ætla ekki að verðleggja
sig út af húshitunarmarkaðn-
um. Fyrir hitaveitur kæmi
einkum til álita aö hækka
verulega fastagjald sitt, en
lækka orkugjald samsvar-
andi, þannig að orkugjald
veröi samkeppnisfært við
oliuna. Fyrir notendur með
beina rafhitun kæmi sama
leið helst til álita, en fyrir
aðra rafhitunarnotendur,
kæmi til álita að þeir heföu
olíumiðstöðvar i góðu lagi og
fengju ódýrt rafmagn þegar
nóg væri af því, en notuðu
oliu þegar minna er um
rafmagn.
Jöfnunargjald?
Á árunum 1978 til 1987 tók
rikissjóður yfir fjárhagsskuld-
bindingar orkufyrirtækja,
sem á verðlagi 1. sept. s.l. var
um 9 milljarðar króna. Segir
Ingólfur að ríkið hafi yfirtekið
verulegar upphæðir frá þeim.
(249,9 milljónir, miðað við
verðlag sept. 1987.) Það sé sú
leið sem hann telji farsæl-
asta, reynt sé að skapa fyrir-
tækjunum rekstrargrundvöll,
þannig að þau geti séð um
sig sjálf. Komið hefur til tals
að jafna húshitunarkostnað
landsmanna með eins konar
jöfnunargjaldi. „Maður lagar
ekkert hjá fjölda fátæklinga,
með þvi að gera þá alla jafn
fátæka, og sveitarfélögin
hafa ekki úr neinu að moða í
sambandi við jöfnun. Það er
rlkisins að jafna búsetu með-
al þegnanna, ef að það á ann-
að borð vill hafa landið allt I
byggð“, segir Sigurgeir Sig-
urðsson formaður Sambands
íslenskra sveitarfélaga í
samtali við Alþýðublaðið.
Áskell Einarsson fram-
kvæmdastjóri Fjórðungssam-
bands Norðlendinga segir að
í fjórðungnum séu þrjár dýrar
hitaveitur, þ.e. á Blönduósi
þar sem hitunarkostnaður sé
dýrari en hjá Rarik, á Siglu-
firði og Akureyri, auk rándýrr-
ar rafhitunar. Samkvæmt vísi-
tölu sé gert ráð fyrir meðal-
fjölskyldu i meðalhúsi kosti
kr. 2.573 að hita upp, en á
Akureyri sé þessi kostnaður
kr. 4.374, og hann sé enn
meiri þar sem rafhitun sé.
„Þetta er gífurlegt vandamál,
jjað þýðir ekki að loka augun-
um fyrir því,“ segir Áskell.
Hann segist ekki gera ráð
fyrir að þeir sem við lágan
hitunarkostnað búi, séu
reiðubúnir að taka á sig
aukakostnað í formi jöfnunar-
gjalds. Hann segir að þeim
fyrir norðan þyki eðlilegt að
hitunarkostnaður sé jafnaður
í stórum dráttum, en það
verði aldrei hægt að gera full-
komlega. Best væri ef hægt
væri að knýja Landsvirkjun til
að lækka raforkuverð, en
menn séu ekki mjög trúaðir á
að það takist, og næst besti
kosturinn væri þá auknar nið-
urgreiðslur á rafhitun.
Eins og fyrr segir fær ríkis-
stjórnin ( slnar hendur I dag
tillögur starfshópsins er vann
að lækkun taxta til rafhitun-
arkostnaðar. Samkvæmt
heimildum Alþýðublaðsins
miðast þær þó aðallega að
skammtímalausnum og
aðgerðum í þessum efnum.