Alþýðublaðið - 16.04.1988, Blaðsíða 4

4
Laugardagur 16. apríl 1988
j.
FRETTASKYRING
Ingólfur Margeirsson
skrifar
FRAMSÓKN MJÓLKAR EKKI NÓG
Er þolinmœði hagsmunaaðila Framsóknarflokksins á þrotum?
Er Framsókn að
sprengja stjórnina? Eru
í gangi viðrœður um að
Borgaraflokkurinn eða
aðrir stjórnarandstöðu-
flokkar komi inn í ríkis-
stjórnina ef framsókn-
armenn ganga út? Mun
sprengjan springa á
miðstjórnarfundi Fram-
sóknarmanna þ. 23.
apríl n.k.? Þetta eru
nokkrar hinna pólítísku
löður — spurninga sem
fjölmiðlar hafa spurt
(og sumir svarað) að
undanförnu. En hver er
hinn pólítíski veruleiki á
bak við spurningar af
þessu tagi?
Mörgum brá í brún þegar
Framsókn tilkynnti meö
nokkrum eldglæringum fyrir
skömmu að ástandið í efna-
hagsmálunum væri orðið
slíkt að flokkurinn setti
spurningarmerki við stjórnar-
samstarfið. í beinu framhaldi
tilkynnti flokksforystan um
miðstjórnarfund sem halda á
þ. 23. apríl n.k. og þar segja
framsóknarmenn að ráðist
hvernig stjórnarsamstarfinu
reiiði af; þeir muni meta
hvernig Sjálfstæðisflokkur
og Alþýðuflokkur taki undir
tillögur þær í efnahagsmál-
um sem samþykktar verða á
miðstjórnarfundinum.
Með öðrum orðum; fram-
sóknarmenn virðast ætla að
hlaöa byssurnar næstkom-
andi laugardag og stinga
köldum hlaupunum að gagn-
auga krata og sjálfstæðis-
manna og hóta lífláti ríkis-
stjórnarinnar verði ekki geng-
ið aö kröfum þeirra.
Hvers vegna er
Framsókn áhyggjufull?
Þaö hefur komið mörgum
spánskt fyrir sjónir að fram-
sóknarmenn geri jafn mikið
veður út af efnahagsmálun-
um eins og raun ber vitni.
Formaður flokksins, Stein-
grímur Hermannsson hefur
barið sér á brjóst og hrópað:
Róm brennur! Litiö var um
þessi hróp þegar sami maður
skildi við sem ráðherra
1983 með þjóðfétagið
alelda í 130% vefðbóigu. Og
ekki heyrðist tíst þegar Fram-
sóknarflokkurinmn gekk út ur
slðustu ríkisstjórn með lang-
an skuldahala á eftir sér þrátt
fyrir metgóðæri í sögu þjóð-
arinnar á því kjörtímabili.
Þess vegna hefur verið spurt:
Hverjir kveiktu eldana í Röm?
Hverjir spiluðu á fiðlu meðan
Róm brann? Og hverjir hafa
þvælst fyrir brunaliðinu við
slökkvistörf?
Hvar er svara að leita við
skyndilegri umhyggju fram-
sóknarmanna fyrir efnahags-
ástandi þjóðarinnar?
Það ber ekki að gera lítið
úr efnhagsvanda þjóðarinnar.
Viðskiptahallinn hefurfarið
úr böndunum og er nú ein-
hvers staðar á bilinu 10-11
milljarðar króna sem er um
3.5 % af þjóðarframleiðslu.
Vextirnir eru háir og raun-
vaxtastefnan hefur bitnað ill-
þyrmilega á lántakendum
eins og húsbyggjendum og
skapað erfiðleika í rekstri
margra fyrirtækja. Verðbólgu-
draugurinn vofir enn yfir.
Verkefni ríkisstjórnarinnar í
efnahagsaðgerðum beinast
fyrst og fremst að því að ná
niður viðskiptahalla og
hemja verðbólgu. Efnahags-
aðgerðir ríkisstjórnarinnar
fólust einmitt að í því að
grípa ekki til hókus-pókus
aðgerða, heldur byggja á
fastgengisstefnu og aðhaldi í
ríkisrekstri og miða að lækk-
un vöruverðs og minni verð-
bólgu á lengri tíma. Fram-
sóknarmenn voru með í að
móta þá stefnu, þótt ekki
væri nema með hlutleysi
sínu, en mörgum finnst
stjórnarþátttaka Framsóknar
vera meira í þá veru að veita
Sjálfstæðisflokki og Alþýðu-
flokki hlutleysi í ríkisstjóm,
fremur en að vera virkir þátt-
takendur í mótun stjórnar-
stefnu.
En vfkjum aftur að spurn-
ingunni um skyndilegar
áhyggjur Framsóknar af efna-
hagsmálum þjóðarinnar.
Kerfi sem riðar til falls
Pólítískt bakland Fram-
sóknar hefur löngum veriö
landsbyggðin og þá einkum
bændastéttin. Fjárhagslegt
bakland Framsóknar er SIS-
veldið sem teygir anga sína
um land allt og hefur haft
efnahagslega stjórn á héruð-
um og sjávarplássum viða
um land. Undir merkjum sam
vinnustefnu hefur samtrygg-
ingin verið í grófum dráttum
sú, að Sambandið veitir stór-
um hluta landsbyggðarinnar
atvinnu og efnahagslegt
öryggi en tryggir jafnframt
atkvæði Framsóknarflokks-
ins sem aftur gætir hags-
muna Sambandsins og ann-
arra skjólstæðinga flokksins
í stjórnkerfinu. Með lang-
varandi rlkisstjórnaraðild
Framsóknarflokksins hefur
hin pólítfska hagsmuna-
gæsla verið í öruggum hönd-
um. Ekki síst þegar Fram-
sóknarflokkurinn hefur ráðið
yfir atvinnuráðuneytunum.
Áhættufé atvinnuvega Sam-
-bandsins og Framsóknar-
Tl’okksins hefur síðan verið
baktryggt í ríkissjóði I formi
niðurgreiðslna, styrkja, láns-
Ijár, útftutningsböta eða
beinna framlaga á fjárlögum.
Og að sjálfsögðu undir
faltegum formerkjum í anda
félagshyggju, þótt í raun hafi
styrktarkerfið (á kostnað
skattgreiðenda) verið ákaf-
lega ófélagslegt og beinlínis
viðhaldíð ójöfnuði.
Þetta efnhagslega og pólf-
tíska veldi Framsóknar og
Sambandsins riðar nú til
falls. Flóttinn úr byggðarlög-
unum og vaxandi erfiðleikar
á landsbyggðinni hefur gert
það að verkum að Framsókn-
arflokkurinn hefur leitað í rík
ari mæli inn á þéttbýlisstað-
ina. Að sama marki hafa
erfiðleikarnir oröið æ meiri f
rekstri Sambandsins. Kaup-
félögin ganga æ verr í vax-
andi samkeppni og bættum
samgöngum, og eru rekin
með stórtapi um land allt. Nú
eru uppi hugmyndir um að
steypa saman kaupfélögum
og minnka umfang þeirra til
aó mæta taprekstrinum.
Sambandið hefur einnig átt
við mikinn vanda að glíma í
öðrum deildum. Ullariðnaður-
inn hangir á bláþræði i bók-
staflegri merkingu, frystihús-
in eru víða rekin með tapi og
viðskiptalegar einingar eins
og Samvinnubankinn hefur
átt við mikla erfiðleika að
stríöa. Olíuverslunin gengur
enn vel og sömuleiðis'.
Skipadeild SÍS en þær ein-
ingar standa ekki einar undir
rekstri stórveldisins.
Ofan á vandræði SÍS bæt-
ast síðan átökin á toppnum,
þar sem ekki er i raun deilt
um launagreiðslur til for-
stjóra, heldur framtíðar-
stefnu. Kapítalstefna
Guðjóns B. Ólafssonar for-
stjóra í anda amerískrar hag-
fræði, er sennilegasta leiðin
út úr rekstrarerfiðleikum SÍS.
En hún þýðir jafnframt upp-
hafið að hruni Sambandsins
sem félagslegu og þjóðhag-
fræðilegu stórveldi. Þetta
gera aðrir toppmenn SÍS sér
grein fyrir, og reyna að leggja
steina í götu Guðjóns B. í
veikri von um bætt rekstrar-
skilyrði og endurupplifun á
fyrri veldistíma.
Og Framsókn skaffar
ekki
Og þá beinast augun suð-
ur. Til Framsóknar sem situr í
ríkisstjórn og á samkvæmt
hefð að breiða út öryggisnet-
ið; ríkissjóðinn og aðra fyrir-
greiðslu. En Framsókn; þing-
deild SÍS, eins og flokkurinn
er stundum nefndur, skaffar
ekki. í fjármálaráðuneytinu
situr þvermóskufullur krati,
sem hefur neitað að opna rík-
iskassann meira en góðu
hófi gegnir fyrir þörfum
umbjóðenda Framsóknar-
flokksins. Síðasta afrek hans
var að neita að greiða upp-
safnaða vexti af geymslu- og
vaxtagjöldum kindakets, en
velti málinu inn í viðskipta-
bankana við mikil harmkvæli
Framsóknarmanna.
Annar þáttur sem gefur
Framsóknarmönnum gæsa-
húð er að Alþýöuflokkurinn
er greinilega flokkur sem
meinar það sem hann segir.
Hingað til hefur stjómarsátf-
máli ekki verið tekinn svo
alvarlega. Heildarlínur eru
dregnar upp, en síðan er
gamla ríkisvélin ræst og mál-
in hafa sinn vanagang. I þetta
skiptið eru kratar á góðri leið
með að framkvæma allt það
sem þeir lögðu að mörkum í
stjómarsáttmála. Þetta líst
framsóknarmönnum ekki á
og hrópa nú hver í kapp við
annan, og síðast Páil Péturs-
son alþingismaður í Þjóðvilj-
anum á dögunum: Hvaða asi
er þetta! Ráðherrar Alþýöu-
flokksins ætla að breyta öllu
I hvelli! Má ekki bíða?
Með öðrum orðum: Fram-
Að mati greinarhöfund-
ar er Halldór Ásgríms-
son sjávarútvegsráð-
herra einn fárra al-
þingismanna Framsókn-
ar sem vinna að heilind-
um í stjórnarsamstarf-
inu. Er boðaður mið-
stjórnarfundur Fram-
sóknarflokksins um
efnahagsmálin grímu-
dansleikur, settur á svið
í því skyni að þrýsta á
samstarfsflokkana í
ríkisstjórn til að tryggja
betur hagsmuni skjól-
stœðinga Framsóknar-
flokksins?
sóknarflokkurinn hefur miklu
meiri áhyggjur af reiði skjól-
stæðinga sinna en efnahags-
málunum yfirleitt; flokkurinn
skaffar ekki lengur, það er
verið að vinna gegn gömlu
hagsmunakerti hans í stjorn-
kerfinu og hætt er að þolin-
mæði hagsmunaaðilanna sé
á þrotum.
Efnahagstillögur
Framsóknar
Framsóknarflokkurinn hef-
ur ekki komið með neinar til-
lögur í efnahagsmálum í
þessari ríkisstjórn nemaeftir-
farandi þrenningu: 1. Gengis-
fellingu. 2. Vaxtalækkun með
valdboði. 3. Aukin ríkisfram-
lög til landbúnaðar.
Þetta hefði þýtt: Gengis-
felling hefði dregið úr inn-
flutningi til að byrja með en í
kjölfarið heföi fylgt verðlags-
og launahækkanir með til-
heyrandi kröfum um launa-
hækkun, átökum á vinnu-
markaði og verðbólgu. (Nema
lögboði verði beitt ávinnu-
stöðum.)
Vaxtalækkun með valdboði
þýðir að vaxtaþyngslum er
létt en dregið samtimis úr
sparnaði. Valdboðuð vaxta-
lækkun þýðireinnig mark-
aðsskekkju sem vinnur þvert
á gengislækkunina og kallar
á skömmtunarkerfi á lána-
markaði með tilheyrandi pólí-
tí&kri spillingu í ríkisbanka-
kerfinu. Slík vaxtalækkun
leysir því engan vanda til
frambúðar en veltir á undan
sér vandanum og veltir þegn-
unum langt aftur í tímann.
Hugmyndir Framsóknar
um aukin ríkisframlög til
landbúnaðar skýra sig sjálfar
en við má bæta að ýmsar
greiðslurtil landbúnaðar (út-
flutningsbætur, niöurgreiðsl-
ur o.þ.h.) eru hve erfiðastar i
ríkisútgjöldum í dag og hafa
sín eigin lög.
Skammarþing
Ætlar Framsóknarflokkur-
inn út úr ríkisstjórninni
vegna efnhagsmálanna?
Svarið er einfalt: Hvert ætlar
Framsóknarflokkurinn? Hann
skaffar ekki vel í dag. En hvar
ætlar hann að skaffa betur?
Og ekki má heldur gleyma
því að sumir alþingismenn
Framsóknar vinna að heilind-
um í þessu stjórnarsamstarfi,
eins og t.d. Halldór Ásgríms-
son sjávarútvegsráðherra.
í Ijósi þessa er líklegt að
miðstjórnarfundurinn um
næstu helgi verði fyrst og
fremst skammarþing þar sem
skjólstæðingar Framsóknar-
flokksins skamma þingdeild-
ina sína fyrir að skaffa illa.
Ég heyrði því fleygt á dögun-
um að miðstjórnarfundur
Framsóknar væri líkt og mót
brennuvarga þar sem þeir
kæmu saman undir því yfir-
skini að ræða eldsupptök og
slökkvistarf en væru í raun-
inni að leggja á ráðin hvernig
væri hægt að komast yfir
meira eldsneyti.
Ef svo er,þá er vonandi að
reykskynjarar ríkisstjórnar-
innar virki.