Alþýðublaðið - 30.04.1988, Blaðsíða 17

Laugardagur 30. apríl 1988
17
FRÉTTASKÝRING
Haukur Holm
skrifar.
Verkalýðsforystan:
FORINGJAR GÆRDAGSINS?
Eru forsendurnar sem lágu
til grundvallar stofnun verka-
lýðsfélagana á sínum tíma
brostnar og verkalýðfélögin
þar með úrelt í nuverandi
mynd? Þjóðfélag dagsins i
dag er það breytt og fjarlægt
því þjóðfélagi sem var þá, að
sömu lögmál gilda ekki leng-
ur.
Samingamálin eru að
skiptast upp i smærri eining-
ar, t.d. á vinnustaði eða í
starfsgreinar vegna aukinnar
sérhæfni og ólíkra hópa: Sú
þróun er þegar hafin og
nokkuð Ijóst að hún muni
ryðja sér æ meira til rúms.
Að undanförnu hafa
forystumenn verkalýðsfélag-
anna þurft að standa frammi
fyrir þeirri staðreynd, að þeir
samningar sem þeir höfðu
gert, og skrifað undir fyrir
sína félagsmenn hafa verið
felldir þegar til atkvæða-
greiðslu hefur komið. Sumir
samningar eins og t.d. sem
forysta Verzlunarmannafé-
lags Reykjavíkur hefur gert
fyrir félagsmenn sína, er búið
að fella í tvígang, og á þess-
ari stundu er ekki vitað hvort
þeir verði jafnvel felldir f
þriðja sinn. Það er því spurn-
ing hvort verkalýðsforingjarn-
ir séu í nógu góðu sambandi
við þá umbjóðendur sfna
sem þeir eru að semja um
kjaramál fyrir?
Björn Grétar Sveinsson
formaður Verkalýðsfélagsins
Jökuls á Höfn í Hornafirði og
varaformaður Alþýðusam-
bands Austurlands, sagði í
samtali við Alþýðublaðið, að
kannski mætti segja að ekki
hafi verið hlustað nógu vel á
kröfur fólksins I haust. í það
minnsta hafi ekki verið farið
eftir þeim. Segir hann tengsl
vera mjög mismunandi eftir
félögum, það sé auðvitað
erfiðara fyrir formann í stóru
félagi að halda góðu sam-
komulagi við sina umbjóð-
endur, heldur en fyrir þá sem
væru með það sem kalla
mætti viðráðanlegt félag, þar
sem sambandið er daglegt
úti á vinnustöðunum.
Ótíkur raunveruleiki?
Eru verkalýðsforingjarnir
fastir uppi í fílabeinsturni og
þekkja ekki lengur þau kjör
og þær aðstæður sem þeir
eru valdir til að berjast fyrir?
Vitað er að margir þeirra eru
með vel yfir 100 þúsund krón-
ur í mánaðarlaun (og sumir
margfalt þau laun), og þurfa
því ekki að reyna að lifa á
þessum launum sem þeir
kalla smánarleg. Björn Grétar
segist vera með laun eins og
3 ára trésmiðasveinn og hann
komi svipað út á ári, eins og
manneskja sem vinnur mikla
vinnu í fiski. Það sé
„prinsip“atriði hjá sér, að
menn sem eru í forystu
verkalýðsfélaga eigi að vera á
töxtum sem séu til innan Al-
þýðusambands íslands.
Breytt skipulag
ASI samþykkti árið 1976 að
taka upp fyrirkomulag er
byggði á starfsgreinum og
miðaðist við vinnustaði, en
Aukin sérhœfni kallar á breytt samningafyrirkomulag.
í verkalýðsfélögum er erfitt
að virkja hana. Reglur um
kosningar í verkalýðsfélögum
eru yfirleitt flóknar, og í þeim
flestum dugir ekki að bjóða
fram fáeina einstaklinga,
heldur þarf að bjóða fram
lista til stjórnar og trúnaðar-
mannaráös, auk meðmæl-
enda. Það gætu því þurft að
vera nokkur hundruð manns
sem þyrfti til að steypa nú-
verandi foringjum af stalli.
Það verður að teljast líklegt,
að þau viðbrögð sem laun-
þegar hafa sýnt við samning-
um að undanförnu, endur-
spegli óánægju fólks, og það
bil sem virðist vera komið
milli þess og forystumanna
þeirra í kjarabaráttunni.
Þróunin er að færa samning-
ana í smærri einingar nær
fólkinu. Þá er bara að bíða og
sjá hvort hinir stóru verka-
lýðshöfðingjar sem setið
hafa lengi, dagi uppi sem
nátttröll, eða aðlagi sig að
breyttum aðstæðum.
sagði hann, að oft væri það
fáir starfsmenn úr stórum
stéttarfélögum sem gætu
stöðvað starfsemina hjá fé-
laginu, og starfsfólkið eigi
beinna hagsmuna að gæta
með tilliti til stöðu fyrirtæk-
isins. Gangi fyrirtækið illa,
gæti það komið niður á
starfsfólkinu. Málið sé í
athugun en sé flókið, t.d.
með tilliti til lífeyrissjóða
o.fI., en þessar reglur sem nú
sé farið eftir séu úreltar og
gerðar fyrir allt annað þjóðfé-
lag en dagsins í dag: „Hvers
vegna ættu afgreiðslustúlkur
á kassa i kjörbúð geta stopp-
að flugið, af hverju ættu þær
ekki bara að geta stoppað
afgreiðslukassana i kjörbúð-
um?“
Á aukaþingi Verkamanna-
sambands íslands 13. til 14.
maí n.k. verða til afgreiðslu
breytingar, þar sem lagt er til
að komið verði á deildarskipt-
ingu innan sambandsins.
„Þetta er hænufet, en maður
er tilbúinn til að stíga hænu-
fet ef maður hefur trú á þvi
að það komi eitthvað meira
útúr þvi. Ég tel að þetta sé
fyrsta skrefið í að taka á
þessum málum," segir Björn
Grétar Sveinsson.
Stórforingjar liðin tíð?
Þeir aðilar sem Alþýðu-
blaðið leitaði álits hjá voru
alfarið á þeirri skoðun, að sú
þróun sem hafin er í því að
skipta samningamálunum
upp í smærri einingar, sé það
sem koma skal. Hvort þaö
verður í þvi formi að menn
sameinist i félög á vinnu-
stöðum, en séu samt sem
áður félagsmenn í sínum
gömlu verkalýðsfélögum, eða
hvort fólkið stofnar algjör-
lega nýtt stéttarfélag, á eftir
að koma í Ijós síðar. Gömlu
félögin eru í aðstöðu til að
halda sínu með samningum
við atvinnurekendur og sam-
kvæmt vinnumálalöggjöfinni.
Líklegt má því telja að þessi
þróun verði því frekar með
þessum óformlega hætti.
Þegar óánægja kemur upp
Skildi leiðir verkalýðsfélaganna
og þjóöfélagsins fyrir
löngu siðan?
það hefur ekki orðið að veru-
leika ennþá. Núna hafa t.d.
fjölmörg fyrirtæki í Reykjavík
og víðar samið beint við sína
starfsmenn sem eru í versl-
unarmannafélögum og þvi í
verkfalli og þar með gefið i
skyn að heildarsamningar
eins og verslunarmenn eru
að berjast fyrir núna séu úr-
eltir. Forstjóri Arnarflugs h.f.
sagði í fjölmiðlum eftir að
hann haföi undirritað nýjan
kjarasamning við verslunar-
mannafélögin sem starfsfólk
fyrirtækisins eru í, að samn-
ingar þessir séu tímaskekkja
og líta megi á undirritunina
sem skilaboð til stjórnvalda
um að endurskoða vinnulög-
gjöfina strax.
Björn Grétar segir að þjóð-
félagið hafi breyst það mikið
atvinnulega séð á undanförn-
um árum. Hóparnir séu orðn-
ir mjög ólikir og sérhæfnin
orðin meiri. Segir hann að t.d.
þegar afgreiða á samning um
störf á elliheimili, sé það
ekki gert af þeim sem vinna
við þá starfsgrein.
Meöal starfsfólks Flug-
leiða hafa lengi verið uppi
hugmyndir að stofna sérstakt
stéttarfélag. Á fundi starfs-
mannafélagsins 27. apríl s.l.
var lögð fram tillaga um að
kanna þau mál. í ályktun frá
fundinum segir að nú sé svo
komið, að verkalýðsfélögin
séu orðnar steingeldar stofn-
anir, forystumenn þeirra hafi
brugðist umbjóðendum sín-
um og flokkspólitísk lykt sé
af öllu saman.
Andri Hrólfsson starfsmað-
ur Flugleiða er einn þeirra
sem vinna að athugun á
stofnun sérstaks félags. I
samtali við Alþýðublaðið
Tilkynning til vörsluaðila
opinberra sjóða
Hér með erskorað áallavörsluaðilaopinberrasjóða,
sem enn hafaeigi sent ársuppgjörtil ársloka1987 að
gera það nú þegar.
Ríkisendurskoðun
29. apríl 1988.
Utboð

VEGAGERÐIN
Efnisvinnsla I á Vesturlandi
1988
Vegagerð ríkisins óskar eftir tilboóum
í ofangreint verk. Heildarmagn
30.000 m3.
Verki skal lokið 15. september 1988.
Útboðsgögn verða afhent hjá
Vegagerð ríkisins í Borgarnesi og
Reykjavík (aðalgjaldkera) frá og með 2.
maí n.k.
Skila skal tilboðum á sömu stöðum
fyrir kl. 14.00 þann 9. maí 1988.
Vegamálastjóri
Útboð
Eyrarbakkavegur frá Hraun-
skeiði að Þorlákshafnarvegi
Vegagerð ríkisins óskar eftir tilboðum
í ofangreint verk. Lengd vegarkafla 4,5
fylling og burðarlag 70.000 m3 og
sprengingar 1.600 m3.
Verki skal að fullu lokið 1. ágúst 1988.
VEGAGERÐIN Útboðsgögn verða afhent hjá Vega-
gerð ríkisins, Borgartúni 5,105 Reykja-
víkog Breiðumýri 2,800Selfossi fráog
með mánudeginum 2. maí 1988.
Skila skal tilboðum á sömu stöðum
fyrir kl. 14.00 þann 16. maí 1988.
Vegamálastjóri