Alþýðublaðið - 13.10.1988, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 13. október 1988
7
UTLOND
Umsjón:
Ingibjörg
Árnadóttir
Skjótandi hermenn á götunum er einkenni hinnar járnhörðu einræðisstjórnar i Chile.
CHILt
-15 Ámm SEINHA
Á myndinni tekur Pinochet þátt í skrúdgöngu hersins i tilefni 15 ára
afmælis, hinnar blódi drifnu byltingar hans.
Chile hafði gengið götuna
til réttlætis, þjóðfélagið var
sanngjarnt og demokratískt.
Salvador Allende var fyrsti
forseti landsins úr hópi
demokrata. Hann var kosinn
með samvinnu flokkanna,
sem mynduðu Unidad
Popular-þjóðfylkinguna.
Með friðsamlegum aðgerð-
um var Chilebúum að takast
að koma á pólitísku kerfi,
sem vakti alþjóðlega athygli,
einkum vegna þess aðtíkið
tilheyrði Latnesku-Ameríku,
sem hvorki var eða er þekkt
fyrir lýðræði.
GRIMMILEGT EINRÆÐI
Stjórnarbylting hersins
braut niður það góða sem
hafði áunnist. Salvador All-
ende var myrtur á skrifstofu
sinni. Þessir atburðir vöktu
óttablandna athygli i heimin-
um.
Ekki leið á löngu þangað
Það var 11.
september fyrir 15
árum, að Salvador
Allende hinn sósí-
al-demokratíski
forseti, var drep-
inn þegar gerð var
stjórnarbylting í
Chile. Harðsvíruð
herforingjastjórn
komst til valda
undir forystu
einrœðisherrans
Augusto Pinochet.
til grimmd einræðisstjórnar-
innar fór að láta á sér kræla
og þeir sem ekki fylgdu
henni að máli voru umsvifa-
laust barðir niður eða annað
verra. Fólkið flúði land svo
þúsundum skipti eða var
þvingað til að fara úr landi.
Ekkert lát er á þessum fólks-
flótta. Þetta er fólk, sem er
pólitískt ofsótt eða fólk sem
ekki sér fram á aö geta lifað
eðlilegu lífi i heimalandi
sínu.
Chile flóttamennirnir hafa
starfað dyggilega í hinum
nýju heimalöndum sinum og
pólitískt séð verið iðnir við
að gæta þess að heimurinn
gleymi ekki Chile og árinu
1973. Þeir hafa einnig lagt
sitt af mörkum, til þess aö
heimurinn öðlist meiri skiln-
ing ávandamálum I öðrum
löndum Latnesku-Ameriku.
Með list sinni og menningu
hafa þeir breytt ímynd margra
um Chile. Þeir hafa einnig
komið til skila áríðandi boö-
skap um, aö I Latnesku-
Ameríku sé annað og meira
fyrir hendi en stjórnarbylting-
ar, neyð og vesaldómur.
Andúð gegn herforingja-
stjórninni í Chile hefur varað
í 15 ár. Veiki hlekkurinn er, að
mótmælaöflin hafa ekki sam-
einað krafta sína. Ekkert
bendir til þess aö hinn ill-
ræmdi hershöfðingi og stjórn
hans riði til falls, þegar I
þjóðaratkvæðagreiðslu er sá
háttur á, aö menn skrifa já
eða nei um hvort menn vilja
Pinochet áfram.
Augusto Pinochet gerir nú
tilraunir til að mýkja ímynd
sína gagnvart umheiminum.
Þrátt fyrir það að einkennis-
búningum fækkar og flótta-
menn fái leyfi til að snúa aft-
ur til föðurlandsins, stendur
raunveruleikinn óhaggaöur. í
Chile er ennþá ógnvænlegt
einræði.
Herforingjastjórnin I Chile
hefur yfirgripsmikið njósna-
net út um allt, jafnvel meðal
flóttamannanna, að því er tal-
ið er. Margir taka mikla
áhættu ef þeir snúa aftur
heim.
Þeir, sem snúa heim sjálf-
viljugir eða þvingaöir, koma
inn í samfélag sem á við gíf-
urlegan efnahagsvanda að
stríða og þar sem ríkir mikiö
atvinnuleysi. Herforingja-
stjórnin hefur spilað rassinn
úr buxunum og þaö þarf
mikla umbyltingu til þess að
lýðræði komist á aftur.
MINNING ALLENDE
Grafreitur Allende er í Vina
del Mar, þarerenginn leg-
steinn en 10.000 manns safn-
aðist þar saman, til að minn-
ast hins myrta forseta á
dánardægri hans. Til óeirða
kom milli syrgjenda og lög-
reglu og 137 manns voru
handteknir.
„Þeir vilja fjarlægja okkur
af yfirboröi jarðar, en við er-
um hér enn og Allende lifir,“
segir Anibal Palma í minn-
ingarræðu sinni, en Palma
var menntamálaráðherra i
ríkisstjóm Allende.
Andstæðingar Pinochet
verða að sameinast ef takast
á að losna við 15 ára her-
stjórn, sagði Isabel Allende
dóttir Allende forseta, í við-
tali við tímaritið Newsweek.
Isabel Allende telur, að
þjóðaratkvæðagreiðslan 5.
október, með eða móti Pino-
chet geti orðið stórt skref í
átt til lýðræðis.
I byrjun þessa mánaðar
fékk Isabel Allende í fyrsta
sinn frá byltingunni, leyfi til
að snúa aftur til Chile. Hún
telur þetta leyfi tilkomið
vegna þess að þeir vissu að
hún hafði ákveðið að snúa
heim og að imynd ríkisstjórn-
arinnar hefði ekki þolað slíka
storkun rétt fyrir kosning-
arnar.
Þessar kosningar munu
skera úr um það, hvort Chile-
búar vilji hafa Pinochet við
völd til ársins 1997. Nú þegar
hefur Pinochet verið lengur
við völdjen nokkur annar for-
seti, frá því Chile öðlaðist
sjálfstæði árið 1818.
Eftir því sem Pinochet
heldur fram, mun atkvæða-
greiðslan, þar sem hann telur
sig hafa helming atkvæða,
leiða til þess, að unnt verði
að stofna lýðveldi, þar sem
andstæðingar hans muni
geta unnið að sínum málum.
„Chile mun geta veroldinni
lexíu í lýðræði,“ sagði hann!
(Arbeiderbladet.)