Alþýðublaðið - 17.01.1989, Blaðsíða 7

Þriójudagur 17. janúar 1989
7
UTLOND
Umsjón:
Ingibjörg
Árnadóttir
OHIO
Charles Zinser er sannfærður
um, að synir hans Samuel átta
ára og Louis þriggja ára, hafi
orðið veikir af krabbameini, af af-
leiðingum geislavirkrar mengun-
ar frá verksmiðjunni í Fernald.
Taka þurfti hluta af vinstra fæti
Louis, vegna beinkrabbameins.
Samúel er veikur af hvítblæði.
í byrjun áttunda áratugar-
ins, fékk Charles Zinser þá
hugmynd að drýgja laun sín
sem stálverkamaður, með þvi
aö rækta sitt eigið grænmeti.
Á þeim tíma hvarflaði ekki að
honum, aö staðsetning kál-
garðsins rétt hjá verksmiðju-
hverfi, gæti haft hættulegar
afleiðingar.
Charles hafði ekki, frekar
en flestir hinna 14.000 íbúa,
neina vissu fyrir því, hvað fór
fram í verksmiðjunni. Auglýs-
ingaskiltin voru ósköp sak-
leysisleg: „Feed Material
Production Center". Því leyfði
hann áhyggjulaus sonum sín-
um að leika sér í moldinni.
Nú, hefur verið staðfest, að
þeir eru báðir haldnir krabba-
meini.
Charles Zinser krefst bóta
og skýringa, frá þeim yfir-
völdum, sem af „öryggis-
ástæðum", sendu aldrei frá
sér aðvaranir vegna þess
sem fram fór í verksmiðjunni
og virðist hafa verið eitt alls-
herjar „atómsvínarí".
OHIO - HLEKKUR í KEÐJUNNI
Bærinn Fernald í Ohio, er
aðeins einn hlekkur í keðju
bandarísks atómiðnaðar. Tal-
ið er, að samtals séu það um
16 iðnfyrirtæki sem hafa
framleitt atómsprengju og
annað skylt. Þetta hefur að
mestu leyti verið í einkageir-
anum, það er að segja rekið
af stórum fyrirtækjum eins
og du Pont og Westinghouse,
upp á samning.
Vegna þeirrar leyndar sem
sögð var vera af „ástæðum
til að tryggja öryggi lands-
ins“, hefur þetta athæfi ekki
verið undir opinberri stjórnun
og eftirliti og hefur því
„blómstrað" eftirlitslaust.
Það má segja, að nýjustu
upplýsingar um þá hættu
sem íbúar svæðanna nálægt
þessum 16 verksmiðjum, eru
og hafa verið í, hafi komið
eins og reiðarslag yfir íbú-
ana.
Stjórnvöld í Washington
hafa viðurkennt að þeim hafi
verið kunnugt um vandamálin
i Fernald, en í hæstaréttar-
dómi, sem kveðinn var upp
eftir að (búarnir f Fernald
vildu draga ríkisstjórnina til
ábyrgðar, kom fram að ekki er
hægt að gera yfirvöld ábyrq.
Fylkisstjórinn í Ohio,
Richard Celeste, brást reiður
við og fyrirskipaði tafarlausa
lokun verksmiðjunnar og
sagði m.a. „Ef það hefðu ver-
ið hryðjuverkamenn sem
grófu þennan stórhættulega
úrgang, hefði verið brugðist
við tafarlaust. í okkar tilfelli
var það ríkisstjórnin sem að
verkinu stóð, rikisstjórn sem
hefur logið að okkur, ríkis-
stjórn sem við getum ekki
treyst."
Ibúum í Fernald er Ijóst, að
það er erfitt að sanna sam-
bandið milli krabbameinstil-
fella og mengunarinnar frá
verksmiðjunni, en fara fram á
300 milljónir dollara í bætur
vegna lækkunar á verðgildi
eigna þeirra og þeirri sálar-
kvöl, sem fylgir því að búa í
nágrenni verksmiðjunnar.
TVÖ BÖRN
FENGU KRABBAMEIN
í apríl 1986, fékk Charles
Zinser vitneskju um, að
Samúel sonur hans, 8 ára var
haldinn hvítblæði. Þremur
mánuðum seinna, kom i Ijós
að yngri sonur hans Louis 3
ára, var kominn með bein-
krabbamein, á það háu stigi
að taka varð neðan af vinstra
fæti.
Moldin i grænmetisgaröi
Zinser var rannsökuð af
tæknifræðingum verksmiðj-
unnar. Þeir komust aö þeirri
niðurstöðu, að vissulega
væri geislavirkni í moldinni,
en ekki svo mikil að hætta
stafaði af.
Zinser leitaði til rannsókn-
arstofu kanadísks háskóla,
þar var sá hluti fótar Louis,
sem tekinn hafði veriö rann-
sakaður. Lögfræðingur Zinser
segir að vísindamennirnir frá
háskólanum, hafi fundið tíu
sinnum meiri geislavirkni í
beinum og vefjum, en eðli-
legt gæti talist.
I fleiri fjölskyldum á svæð-
inu, hafa komið upp óvenju-
lega mörg tilfelli af krabba-
meini. Á nýrri skrá um hættu-
svæði af þessu tagi, sem yf-
irvöld hafa látið gera, er
Fernald Ohio í sextánda og
síðasta sæti — sem hættu-
minnst...
í skýrslunni koma í Ijós al-
varleg vandamál við Rocky
Flats Plant-verksmiðjunni í
nágrenni Denver, Colorado.
Þar óttast menn að úrgangur
frá plutonium-framleiðslu,
hafi mengað vatnsból neðan-
jarðar, þannig að drykkjarvatn
íbúanna sé í hættu. Nokkrum
hluta verksmiðjunnar hefur
verið lokaö, eftir að fór að
spyrjast um hin miklu meng-
unarvandamál.
Fylkisstjórinn í Idaho,
Cecil Andrus, hefur gengið
svo langt, að neita leyfis, um
að flutningalest hlaðin
geislavirkum úrgangi, fái að
losa hann á sorphauga, staö-
setta í Idaho, lestin var á veg-
um ríkisstjórnarinnar. „Ég
held að yfirvöld haldi að við
séum fæddir í gær, fátækir
bóndadurgar sem segja já og
amen við hverju sem er“,
sagði Cecil Andrus og lagði
áherslu á, að yfirvöld verði
sér úti um annan stað fyrir
úrganginn.
Áætlun ríkisstjórnarinnar
var, að nota saltgryfjurnar í
New Mexico fyrir úrganginn,
en það reyndist ekki mögu-
legt. Það kom í Ijós að vatn
seitlaði um saltgryfjurnar, og
það hefði getaö eyðilagt stál-
tunnurnar, sem innihalda
hinn geislavirka úrgang.
Eftir stendur, að hundruð
þúsunda Bandaríkjamanna,
hafa ekki haft hugmynd um
þá hættu sem var í kringum
þá vegna þessa. Nú fá þeir
tilkynningu um, að nákvæm-
ar rannsóknir eigi aö hefjast
á því hvort það geti verið lífs-
hættulegt að búa í nágrenni
við þessar verksmiðjur. Þar
með hafa þeir verið einskon-
ar tilraunadýr ( þeirri tog-
streitu sem hefur verið um
hvort jafnvel smáskammtar af
geislavirkni, geti haft alvar-
legar afleiðingar fyrir heilsu
manna.
John Glenn, fyrrverandi
tunglfari, núverandi meðlimur
öldungadeildarinnar í Ohio
hefur sagt eftirfarandi: „Við
höfum eitrað fyrir okkar eigin
þjóð, í nafni þjóðaröryggis".
(Det fri Aktuelt.)
Sífellt er að koma i Ijós, hin
mikla mengun, sem fram-
leiðsla á atomsprenpjum hef-
ur orsakað síðastliðfn 50 ár.
Yfirvöld telja, að það muni
kosta kringum 100 milljarða
dollara að hreinsa til eftir
framleiðendur sprengjanna,
sem eru flestir úr einkageir-
anum.