Alþýðublaðið - 22.02.1989, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 22. febrúar 1989
5
SJÁVARSÍDAN
Kuldi og áhrif hans á manns/íkamann
Hrollkaldar stadreyndir um ofkælingu
Þriðjudaginn 14. febrúar sl. fór-
ust tveir rækjubátar á ísafjarðar-
djúpi. Þetta voru Kolbrún 1S sem
sökk i mynni Skutulsfjarðar og
Dóri ÍS sem sökk á ísafjarðardjúpi.
Svo giftusamlega tókst til að skip-
verjum af Kolbrúnu var bjargað og
þakka skipverjar það björgunar-
göllum þeim sem þeir klæddust.
Þvi miður hefur enn ekkert fundist
af skipverjum af Dóra ÍS þrátt fyrir
umfangsmikia leit. Þessi tvö sjóslys
gefa tilefni til hugleiðinga um of-
kælingu þeirra sem lenda í sjó,
björgun manna úr sjávarháska,
björgunargalla, Iosunarbúnað
björgunarbáta og búnað báta og
skipa almennt. Alþýðublaðið ætlar
að leitast við að útskýra ofantalin
atriði hér á sjávarsíðunni í dag og
næstu miðvikudaga.
Hitaleiðni sjávar
Þegar menn lenda í sjó þá fara
lífslíkur þeirra eftir því hvernig þeir
eru búnir. Sjór kælir líkama manns
20 sinnum hraðar en loft og er álitið
að nakinn meðalmaður geti alls
enga björg sér veitt eftir að hann
hefur verið í 5 stiga köldum sjó í
10-15 mínútur. Þessi tími getur
lengst verulega ef viðkomandi er
klæddur þykkum venjulegum
skjólfatnaði. Einnig getur björgun-
arvesti veitt verulega vörn gegn of-
kælingu. Eins er það staðreýnd að
feitir menn kólna hægar heldur en
grannir menn.
Það sem skeður ef menn eru vel
klæddir þegar þeir lenda í köldum
sjó er það að líkaminn hitar upp
sjóinn sem er næst líkamanum og
er því mjög áríðandi að endunýjun
á þessum varma sjó sé í lágmarki.
Því er það óráðlegt að hreyfa sig að
ástæðulausu nema þá til þess að
komast að björgunarbát, fljótandi
braki sem gæti haldið viðkomandi
á floti eða þá til félaga sem einnig
hafa lent í sjónum.
Ofkæling
Þegar menn falla í kaldan sjó þá
er varmatapið sem verður eitthvað
það hættulegasta. Líkaminn bregst
við þessari snöggu kælingu á þann
hátt að draga úr blóðstreymi til
húðarinnar og sérstaklega til út-
lima. Ef kælingin varir lengi getur
allt blóðstreymi til útlima gjörsam-
lega stöðvast. Þegar hitastig útlim-
anna lækkar niður í 7-8 gráður þá
er ekki lengur hægt að nota þá t.d.
til þess að grípa í spotta frá björg-
unarmönnum eða bjarghring. Þessi
tilhneiging líkamans til þess að
draga úr blóðstreymi til útlimanna
er vegna þess að líkaminn reynir eft-
ir fremsta megni að varðveita hita
þann sem er í innri líffærum svo-
kallaðan kjarnahita. Ef kælingin
verður mjög mikil þá fer kjarnahit-
inn einnig minnkandi í líkamanum
og er það vegna þess að varmafram-
leiðslan hefurekki verið næg miðað
við einangrun.
Hvað skeður þegar_______________
kjarnahiti lækkar?______________
Fyrstu einkenni ofkælingar fyrir
utan kuldatilfinninguna er skjálfti.
Skjálftinn eykur varmaframleiðsl-
una verulega. Ef ofkæling verður
enn meiri þá fer fólk að rugla og
verður eins og með óráði að lokum
kemur fram minnisleysi hjá því og
er það yfirleitt við um það bil 33
gráðu hita. Ef hitastigið í kjarna
lækkar enn þá má gera ráð fyrir að
viðkomandi einstaklingur missi
meðvitund. Þegar hitastig fer að
nálgast 32 gráður þá fer hjartslátt-
urinn að hægjast verulega og verð-
ur jafnvel óreglulegur, vöðvar fara
að stirðna og sjáöldur augnanna
fara stækkandi. Þegar hitinn fer að
nálgast 30 gráður þá getur orðið
erfitt að finna hjartslátt viðkom-
andi. Andardráttur verður mjög
hægur og erfitt getur reynst að
greina hvort lífsmark er með hon-
um. Þegar hitinn fer niður fyrir 28
gráðurnar þá fara vöðvar aftur að
linast og menn eru í dauðadái og er
næsta stigið í þessum ferli dauði.
Aldrei of seint að hefja________
lifgunartilraunir_______________
Þegar líkamshiti hefur farið nið-
ur í 30 gráður eða enn neðar getur
verið örðugt að finna hvort við-
komandi er látinn. Þar sem andar-
drátturinn er orðinn mjög hægur
jafnvel tveir til þrír andardrættir á
mínútu. Rannsóknir hafa sýnt að
þó að hiti sé kominn vel niður fyrir
30 gráðurnar þá eru enn miklar lík-
ur á því að líf leynist enn í hinum of-
kælda. Því ætli að hefja lifgunartil-
raunir eins fljótt og því verður við
komið þó að í fyrstuséekki hægt að
merkja neitt líf hjá hinum ofkælda.
Hér á Sjávarsíðunni nk. miðviku-
dag ætlum við að fjalla urn hvernig
rnenn eigi að hegða sér ef þá hendir
það óhapp að lenda í köldum sjó.
Að sjálf sögðu er ekki hægt að gefa
neina algilda reglu um það en við
ætlum að reyna að fræða lesendur
um þetta þar sem ekki hefur verið
rætt og ritað nægilega um þetta
málefni að dómi Alþýðublaðsins.
AFLAKÓNGUR VIKUNNAR
„VELGENGNIN EKKI EINGÖNGU
SKIPSTJÖRANS"
Aflakóngur vikunnar 12. til 19.
febrúar 1989 var Sveinn Jónsson
skipstjóri á Jóhanni Gislasyni
ÁR-42. Hann réri þrjá róðra og
fékk í net samtals 91.769 kg. Fisk-
inum var landað í Þorlákshöfn og
fór hann í vinnslu hjá útgerð
skipsins
Glettingi hf.
Aflakóngur
aðra vikuna i rðð
Sveinn er ekki ókunnugur afla-
kóngs tigninni því hann var einnig
aflakóngur yfir landið vikuna 5.
til 11. febrúar og fékk þá 46.096.
kg. Við náðum símasambandi víð
Svein þar sem hann var í óða önn
að draga net sín úr sjó 16 sjómílur
suðaustur af Vestmannaeyjum og
spurðum hann fyrst hvort þessi
fiskni væri komin upp í vana hjá
honum. Sveinn sagði að hann
væri farinn að þekkja svæðið vel
hann væri búinn að vera þarna
mestmegnis í þrjár vertíðar. Og
lukkan hefði verið með honum
þegar hann valdi netum sínum
stað í upphafi vertíðar 6. janúar
sl.
Svelnn Jónsson aflakóngur aðra
vikuna i röð: Samvinnan tll fyrir-
myndar.
Samvinna til fyrirmyndar
Aðspurður sagði Sveinn að
þrátt fyrir það að hann fiskaði
svona vel þá væri ekkert um það
að aðrir bátar reyndu að leggja á
það svæði sem hann væri með net
sín á. Einnig sagði hann að lítið
væri um það að bátar legðu neta-
trossur sínar yfir trossur frá öðr-
um bátum á svona djúpu vatni.
Það væri mun algengara þegar að
net væru Iögð á grynnra vatni.
Sveinn sagði að það væru vissar
siðareglur á þessu svæði og væru
þær virtar tii hins ýtrasta. Ef svo
illa vill til að net fari yfir net frá
öðrum bát þá er viðkomandi lát-
inn vita þar um og dregur hann þá
netin ofan af hið bráðasta. Sam-
vinnan á þessu veiðisvæði er til
fyrirmyndar.
Sveinn sagði að þessi gullkista
væri á milli 75 og 200 faðma dýpi.
Ekki sagði hann að mikið hefði
veiðst í þau net sem dýpst lægju
framan af en nú væri það farið að
glæðast. Aðal veiðin væri núna á
um 170 faðma dýpi og allt upp á
brún. Að jafnaði sagði Sveinn að
þeir fengju um 300 kg í hvert net
og væri hann mjög ánægður með
það.
Stór og fallegur fiskur
Fiskurinn fer allur í vinnslu hjá
útgerð skipsins Gletting hf. í Þor-
lákshöfn að sögn Sveins. Allur
ufsi er frystur og seldur til Rúss-
lands en þorskurinn fer í salt og er
seldur til Portugal. Enga ýsu
sagðist Sveinn fá og lítið væri um
karfa. í hverri lögn sagðist Sveinn
fá milli 200 og 300 kg af karfa. Að
öðru leyti væri megin uppistaðan
í aflanum stór og fallegur þorskur
og ufsi.
Velgengnin ekki eingöngu
skipstjórans__________________
í áhöfn á Jóhanni Gíslasyni
sagði Sveinn vera unga stráka sem
væru hörku duglegir og ættu þeir
sinn þátt í þessum góða afla.
Sveinn sagði að mjög oft væri ein-
blínt á skipstjóra bátanna þegar
að vel gengi en þeir væru einungis
hluti af áhöfninni og ættu þeir
ekki einir allan heiðurinn af vel-
gengninni. Lítið er um manna-
breytingar á Jóhanni Gíslasyni og
er til dæmis einn búinn að vera í
áhöfn þar í átta ár.
Það er stuð á þvi_____________
Að lokum sagði Sveinn að það
væri stuð á veiðinni núna og von-
aðist hann til að það héldist fram
að páskum.
Menn geta of kælst þó skammt sé tiT
lands.
AFLAKÓNGAR
FJÓRÐUNGANNA
Siðastliöna viKu var sjóveður
skárra en veriö hefur siðustu vikurn-
ar. Afli er farinn að glaeðast nokkuð.
Hlióöið i sjómönnum er farið að lag-
ast þó aö þaö sé enn ekki gott og skal
engan undra þó þessi óáran í veðrinu
koml mönnum I slæmt skap.
Aflakóngar i einstökum landshlutum
vikuna 12. til 18. lebrúar voru eftir-
taidir:
Suðvesturland
Jóhann Gíslason ÁR-42
Útgeröarstaður: Þorlákshöfn
Afli: 91769 kg
Veíðarfæri: Net
Skipstjóri: Sveinn Jónsson
Vesturland
Ólafur Bjarnason SH-137
Útgerðarstaóur: Ólafsvik
Afli: 49.530 kg
Veiöarfæri: Net
Skipstjóri; Björn Eriingur Jónasson
Vestfirðir
Patrekur BA-60
Útgerðarstaður Patreksfjörður
Afli: 35.300 kg
Veiðarfæri: Lina
Skipstjóri: Þorsleinn Jónsson
Norðurland
Frost; ÞH-220
Útgerðarstaöur: Grenivik
Afti: 27.548 kg
Veiðarfæri: Lína
Skipstjóri: Þorstelnn Harðarson
Austurland
Skinney SF-30
Útgerðarstaður: Hornafjörður
Afli: 80.055 kg
Veióarfæri: Net
Skipstjóri: Birgir Sigurðsson
Vestmannaeyjar
Styrmir VE-82
Útgerðarstaóur; Vestmannaeyjar
Afli: 50.545 kg
Veiðarfæri: Net
Sklpstjóri: Atli Sigurðsson
Alþýðublaðið er i sambandi við 50
aðila út um land sem gela upp afla-
tölur á hverjum stað einu sinni i viku.
Þetta eru viktarmenn, fiskverkendur
og einstaklingar vitt og breitt um
landiö. Út frá þessum upptýsingum
eru aflakóngar f jórðunganna lundnir
og einnig atlakóngar vikunnar. An
aðstoðar þessa fólks væri útnefning
aflakónga vikunnar ekki möguleg.