Alþýðublaðið - 19.04.1989, Blaðsíða 2

2
Miðvikudagur 19. apríl 1989
MIDWBLMD
Útgefandi: Blaö hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
Auglýsingastjóri: Steen Johansson
Dreifingastjóri: Sigurður Jónsson
Setning og umbrot: Filmur og prent, Ármúla 38
Prentun: Blaöaprent hf., Síðumúla 12
Áskriftarsíminn er 681866
Áskriftargjald 900 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið
VORKOMA í VARSJÁ
Sögulegarsættirtókust í Póllandi í vikunni. Verkalýðssam-
tökin Samstaða var viðurkennd opinberlega. Jafnframt til-
kynnti forkólfur Samstöðu að hann hygðist bjóða sig fram til
forseta, þegar aðstæður teldust heppilegar. Pólska verka-
lýðshreyfingin hefur um árabil ógnað pólsku einræðisstjórri-
inni leynt og Ijóst, en með samningi pólsku stjórnarinnar og
Samstöðu er í fyrsta sinni viðurkennd stjórnarandstaða í
kommúnistaríki.
Lech Walesaforingi hinnarfyrrum bönnuðu verkalýðshreyf-
ingar hefur látið svo ummælt að opnast hafi leið að lýðfrjálsu
Póllandi. í kosningum til pólskaþingsins í júní næstkomandi
mun kommúnistaflokkurinn verma 60 þingsæti af hverjum
hundraðen 35% þingfulltrúa veröaekki flokkslimir. Þarsem
ekki verður leyfilegt að stofna stjórnmálaflokka verða þing-
menn andstöðunnar að öllum líkindum úr röðum Samstöðu.
í kjölfar kosninganna verður kosinn forseti sem er ætlað að
hafi álíka verksvið og forseti Frakklands hefur í dag. Walesa
virðist sjálfkjörinn kandídat andstöðuhreyfingarinnar.
*
A baráttudegi verkalýðsins 1. maí hefst útgáfa ádagblaði í
Póllandi austur. Þá kemur á götuna fyrsta sinni dagblað
stjórnarandstæðinga í Austur-Evrópu. Brotið er blað í komm-
únistaríki. Og vorvindar blása víðar austan járntjalds. I Ung-
verjalandi þykjast fréttaskýrendur finna ilm af lýðræði.
Miðstjórn ungverska kommúnistaflokksins hefur leyft fjöl-
miðlum að starfa frjálst, og talið er að brátt verði stjórnmála-
flokkar löggiltir.
Gorbatsjof hefur boðað nýja tíma í austurvegi, og þíðan í
samskiptum stórveldanna yljar hjörtum manna um allan
heim. Búast má við því að boðskapur um aukið lýðræði muni
enduróma um gjörvalla Austur-Evrópu og engir múrar stand-
ist þá hríð. Walesa og félagar hans í Póllandi fara fyrir fylk-
ingu lýðræðissinna. Það er vorkoma í Varsjá.
PATTSTAÐA I
KJARAMÁLUM
Kjaramálin eru í hnút. Alþýðusambandið og vinnuveitendur
komu saman í gær til þess að ákveða að bíða eftir því hvað
kæmi út úr atkvæðagreiðslu BSRB. Á sama tíma halda há-
skólamenn fast við kröfur sínar um að ríkið standi við áður
uppáskrifaða reikninga um að háskólamenn njóti sömu kjara
og tíðkast á almennum markaði. Ólafur Ragnar Grímsson
hefur það eftir samningapostulum sínum að kröfurnar þýði
70-100% kauphækkun. Þjóðin áheimtingu áað vita hvað fjár-
málaráðherraávið. Telurhann að háskólamenntaðiropinber-
ir starfsmenn hafi allt að því helmingi lægri laun en frjálsi
markaðurinn- eða kann Ólafur Ragnar ekki að reikna? Stein-
grímur Hermannsson skrifaði undir yfirlýsingu fyrir fjórum
árum um að háskólamenn skuli fá markaðslaun og nú geng-
ur krafa þeirra út á að þessu markmiði verði náð á þremur ár-
um héðan í frá. Deila BHMR og ríkisins er í pattstöðu og
næsta útspil hlýtur að koma frá ríkisstjórninni sjálfri.
ÖNNUR SJÓNARMID
Silja: Þvær mennta-
málaráöherra Pilatus-
arþvotti í lágfreyðandi
leiöara.
SILJA Aðalsteinsdóttir, einn af
þremur ritstjórum Þjóðviljans
(það verður senn einn ritstjóri á
hvern útgáfudag blaðsins) ritar
leiðara í blað sitt í gær þar sem
hún ver gerðir síns meistara, Svav-
ars Gestssonar menntamálaráð-
herra í Sjafnarmálinu svonefnda.
Silja á þó í eilitlum vandræðum
einsoggefuraðskilja. Svavarhef-
ur orðið uppvís að því að slá á út-
rétta sáttarhönd Sjafnar sent
bauðst til að sækja ekki um skóla-
stjórastarfið að nýju ef Svavar
auglýsti ekki stöðuna lausa til um-
sóknar fyrr en að loknu skólaári.
En menntamálaráðherra kaus að
niðurlægja Sjöfn og fjölskyldu
hennar þegar þetta erfiða mál
virtist í höfn.
Jafnvel hollustu ritstjórar eins
og Silja eiga erfitt með að koma
orðum að þessum gerðum svo
Svavar haldi höfði í málinu. En
lítum aðeins á handtök Silju þar
sem hún þvær Svavar. Pílatusar-
þvotti í stampi sínum:
„Það sem gerðist var að nýr
yfirmaður var ráðinn að skóla.
Eftir það gengur starfið illa og
óánægja brýst út i uppsögnum
kennara og mótmælum foreldra.
Embætlismenn menntamála-
ráðuneytisins kanna málið vand-
lega eins og þeim ber skylda til, og
komast að þeirri niðurstöðu eftir
nákvæma ihugun að best sé að
skólastjórinn nýi hverfi af vett-
vangi. Ekki er honum í kot vísað
því lians bíður fyrri starfi við
annan vel metinn skóla í borg-
inni.“
VIÐ þennan lestur veit lesand-
inn ekki hvort hann á að hlæja
eða gráta. Tveir undirsátar
menntamálaráðherra sendu frá
sér svo hörmulega illa unna grein-
argerð að ráðherra hefur enn ekki
treyst sér til að birta hana opin-
berlega.
En grínið heldur áfram:
„Það er erfitt að skilja hvað
vakir fyrir mönnum sem blása
þetta mál út í ónáttúrulegar
stærðir, og það svona seint. Mikill
þrýstingur var orðinn á mennta-
málaráðberra þegar fyrir áramót
að grípa í taumana vegna slæmra
vinnuskilyrða í Ölduselsskóla.
Hann lét ekki undan þeim þrýst-
ingi vegna þess að lionum var i
mun að skólahald yrði með eins
eðlilegum hætti og unnt var gerði
hann það sem nauðsynlegt þótti
til að reyna að tryggja vinnufrið
næsta skólaár mcð fullum fjölda
kcnnara og friði við félag for-
eldra. Menntamálaráðherra hefði
hreinlega ekki haldist uppi lengur
að taka ekki ávkörðun í þessu
erfiða máli. Til þesseru ráðamenn
að þeir taki af skarið að fengnum
ráðleggingum bestu manna.“
AUÐVITAÐ hélst ekki
menntamálaráðherra lengur að
taka ákvörðun i málinu. Nafn-
lausar rógsklíkur voru búnar að
flæma Sjöfn frá skólanum. Málið
aldrei borið undir Fræðsluráð.
Þrýstingurinn var á Svavar frá
kommaklíkunum að hálshöggva
Sjöfn. Þess vegna gat mennta-
málaráðherra líklega ekki beðið í
örfáar vikur að auglýsa starfið,
þótt fullar sættir hefðu verið í
sjónmáli. Klíkurnar öskruðu á
blóð. Og Svavar gaf blóð. Hann
„tók af skarið“ eins og þvotta-
kona Þjóðviljans orðar það í
hinum Iágfreyðandi leiðara.
Því er ekki undarlegt að niður-
lag forystugreinar Silju sé eftir-
farandi:
„Svavar Gestsson var að rækja
skyldu sína þegar hann auglýsti
starf skólastjóra við Öldusels-
skóla laust til umsóknar. Að gera
það ekki hefði verið embættisvan-
ræksla."
MEÐ öðrunr orðum: Að sýna
sáttfýsi, mildi og mannúð er
embættisvanræksla. Svoleiðis
gerum við kommarnir ekki. En
sennilega verður Silja að láta
renna í vaskinn sinn aftur ef
þvotturinn á að lukkast. Svavar er
enn með flekkaðar hendur í þessu
máli, þrátt fyrir Siljusápuna.
EINN MEÐ
KAFFINU
Nýkjörinn þingmaður hélt
jóntfrúræðu sína á þinginu.
Þingfréttaritari einn spurði
gamalreyndan þingrnann um
álit hans á ræðunni.
„Jú,“ svaraði þingmaðurinn,
„hann á eftir að komast langt.
Hann trúir hverju orði sem hann
segir.“
DAGATAL
Einn innri ríkismarkaður
Einhver sagði einhvers staðar, að
árið 1989 yrði Ár hinna miklu
gjaldþrota.
Ég vildi nú heldur orða þetta
þannig: Árið 1989 verður Ár
hinna nýju fyrirtækja. Sjáið bara
Sigló. Þegar Ijóst var að fyrirtæk-
ið var að fara á hausinn spruttu
eigendurnir til, stofnuðu nýtt
hlutafélag og yfirtóku rekstur
hins deyjandi og gjaldþrota fyrir-
tækis með aðstoð bústjóra sem
lagði blessun sína yfir málið. Inn
i þessa sérstæðu yfirtöku blandast
svo vinatengsl, pólitísk harmónia
og almennur klíkuskapur.
Sent sagt: íslenskur bisness eins
og hann gerist bestur.
Eg er að vona að íslenskum fyrir-
tækjum verði bjargað á þennan
hátt. Að vísu er ríkisstjórnin nteð
dálítið tilbrigði við þetta stef; hún
vill ekki að stofnuð séu ný fyrir-
tæki á rústum hinna föllnu, held-
ur að ríkið kaupi hlutabréf i
hinum gjaldþrota fyrirtækjum og
geri þau þar með lánshæf hjá At-
vinnutryggingasjóði. Og þar nteð
verða fyrirtækin eins og ný. Þang-
að til annað kentur í ljós.
Þetta er kallað Hlutafjársjóð-
ur.
En aðalmálið er, að ekkert fyr-
irtæki sk'al á hausinn fara, frekar
en í Sovét. Og þau fyrirtæki setn
verða gjaldþrota vegna þess að
ríkissjóði tókst ekki með einhverj-
um hætti að fjárfesta í þeim, rísa
hins vegar upp á nýjan leik undir
nýju nafni.
En eigendurnir eru þeir sömu.
íslenskur bisness.
Eg hef stundum verið að velta því
fyrir mér, þegar menn eru að
þenja sig yfir Evrópubandalaginu
og segja að Islendingar þurfi að
búa sig undir hinar miklu breyt-
ingar 1992 þegar Evrópa verður
að einum innri markaði; þá hef ég
stundum verið að liugsa: Það væri
nær að Evrópa byggi sig undir að
eiga viðskipti við ríkisfyrirtækið
ísland.
Ef Steingrímur verður enn for-
sætisráðherra, hvernig á hann að
útskýra fyrir kollegum sínum í
Evrópu, að hann sent æðsti mað-
ur ríkisins sé einn stærsti hluthafi
einkafyrirtækja á íslandi? Ríkis-
sjóður eigi beinlínis í öllunt fyrir-
tækjum sem ekki geta borið sig.
Kannski að Steingrímur segi að
ísland sé allt orðið að einum innri
nrarkaði. Ríkismarkaði. Ég er nú
hræddur um að aðalskvísan í EB,
hún Thatcher í Bretlandi segi þá
við kollega Steingrím: „Dear
Dennis, meira að segja Gorbat-
sjov er hættur í svoleiðis bisness.“
„Er það? Ég man ekki eftir að
hafa heyrt það,“ gæti þá Stein-
grímur sagt.
Ég hitti Kobba rakara í gær og
nefndi þetta um 1992 við hann.
Kobbi sagði:
„Blessaður, hafðu engar
áhyggjur að þessu!“
Kobbi kýs Framsókn og má
ekki heyra styggðaryrði um for-
mann sinn. En ég hélt áfram að
nöldra um Hlutafjársjóð og einn
innri ríkismarkað.
„Blessaður,“ sagði Kobbi „við
verðum að bjarga okkur einhvern
veginn!“
„Okkur?“ spurði ég.
„Já,“ svaraði Kobbi. „Sko, við
þurfum að bjarga undirstöðuat-
vinnugreinunum og byggðarlög-
unum. Hvernig heldurðu að þetta
færi annars?“
„En hverjir eiga byggðarlögin
og atvinnugreinarnar um land
allt?“ spurði ég.
„Við“ sagði Kobbi og var
rokinn.
Ég er enn ekki klár á því, hvað
hann átti við.