Tíminn - 04.01.1968, Blaðsíða 6

FIMMTUDAGUR 4. janúar 1968.
TIMINN
Gjörbylting í siðferöisskoðunum í
ÞAÐER
AF, SEM
RVAR
Úr sænsku kvikmyndinni Ég er forvitin.
Fyrir einum mannsaMri gengu
mæður okkar og ömmiur á síðum
peysufötum, en nú sjáum við dæt
j ur þeirra skjót-ast um í frostinu
með pitsin fyrir ofan mið læri
„Dó»aska.pur“ eins og kynftrðis
mál og þess háttar var yfirleitt
ekki til umrœðu á þeim tíma. En
nú eru engin ta'kmörk orðin fyrir
þivi hvað við fáum að sjá, heyra,
iesa og tala um. Bf til vili of-
bauð okkur á sínum tima kvik-
myndin '491 eða mynd Ingmars
Bergmans Þögnin, er sýndar voru
í Hafnarfirði, en ef við saejum
i þessar myndir nú mundum við
i hivorki blikna né blána, því þær
eru orðnar hreinasti barnaieikur
1 miðað við nýjustu afsprengi kvik
, myndagerðarinnar.
Hver verða svo áhrifiu af þess
• um mikiu breytingum? Og hverj
' ar eru orsakir þeirra Eru þetta
. eðlileg viðbrögð mannsins á véla-
oig tækniöiid? Eða er mannkynið
- að úrkynjnst og eru þetta dáemi
um úrkynjaðan smekk þess? Eða
ber ofckur ef til vill að fagna
þessu, því nú kynnumst við enn
fleiri hliðum mannlegrar náttúru
er e-kikert maninlegt óviðkomandi
lengur?
Hér birtum við lauslega endur
sagða grein úr bandaríiska tóma
ritinu Newsweek, þar sem rætt er
um þessi mál mjög aimennt og
eru athuganir þaer sem ritið hef
ur gert ekki bundnar við Banda
ríkin ein. Enda er hér um fjöi-
þjóðlegt fyrirbæri að ræða.
Svo virðdst sem allt leyfiist nú
orðið. Losnað hefur um flestar
ef ekfci allar hömlur. í listum
genigur þetta frelsi eða hömlu-
leysi lengist. Nýjustu kvikmynd
irnar eru bersöglar og sýna
raunveruleikann eims og hann ger
ist hrjúfastur. Berort og ofc klúrt
málfar virðist setja svip sinn
á skáldisögur, Leikrit og dægur-
lagatexta. Framúrstefnu-ballett-
fóik _er tekjð að tjá list sína nak-
ið. Ástailíf er sýnt á æ djarfan
hátt í myndlist. Og rætt er frjáls
lega um kynferðismál í útvarpi
og sjónivarpi sem á öðrum vett-
vangi. Tízfcuföt verða stöðugt
efnisminni. Auglýsingar hrein-
skilnisleg-ri. O-g að baki þessu
mikla frelsi í listum standa þjóð
félög á tímamjótuini. Almen-nings
álitið h-efur gjörbreytzt hivað
snertir kynlff fyrir hjónaband,
einilffi presta, gdftingar, getnaðar
vannir oig kynlífsfræðslu. Nútíma
þjóðifélag gietur ekki komið sér
saiman um hvar setja skuli mörk
in í hegðun, framkomu og tali,
hvað fólk megi fá að sjá og
h-eyra.
Listamenn og rithöSundar fagna
þessari hreinskiilni, sem leysti af
hófimi tómabil bælingar og hræsni,
en mörgum borgurum er um og
6 og horfa kvíðafullir á það, hve
óðfiuga öll gömul bönm eru að
m-issa kraft sinn. Breytingarnar
eru svo örar, að jafn-vd m-álfarið
í ,Hver er hræddur við Virginíu
Woioilf“, sem fjpir nokkru hljóm-
aði nístandi og klúrt, og varð til
þess að reglium um það, hvað
leyfiilegt væri að birta í kvik-
rnyndum frá Hiollywoiod var
breytt, vdrðist nú furðu meinllaust.
„Virginia Woolf“ virðist aðeins
barnagaman samanborið við kvik
myndiina eftir skáldverkinu
„Ulys®es“. að því er einn mann-
anna, sem unmu að breytimgumum
á nefndum reglum segix. Þessar
nýju reglur eru reyndar nú þeg-
ar orðmar úreltar. Kivikmyndir
hijóta að endurspegla tíðarand-
amm, þeim verða ekki settar regl-
ur.
En hið nýja svipmót tiðaramd-
ams skelfir marga, bæði sálfræð-
inga og þá, sem um þjóðfélagsmál
hugea. Þeir éttast að þetta skyndi
lega afnárn allra hamla mumi
leiða til áhyrgðarlaiusrar skemmt-
amafýsm.ar og þjóðtfélagslegrar
spilidngar. Himrn þekktá Breti
Mailcoim Muggeridige, sem ritar
um þjóðfélagsmál, segir: „Þetta
er g-reinilegt merki um úrkynj-
um“. „Þegar lífskrafturinn minnk-
ar, leitar fólk uppbótar í alls kyns
öfgum. Dæxni um slikt er sex
dellan í dægurlagatextum og bók-
um af léttara taginu. Þegar Róma-
veldd var að falli komið, voru
verk Sappho, Catuliusar og Ovidi-
usar vinsæl. Það er margt lífct
með þeim tímum og okkar“.
Aðrir neita því að nýja frelsið
beri vott um siðferðilega aftur-
för. „Við erurni fyrst núna að
byrja að uppgötva hvað siðferði
er“, segir leiklistargagnrýnandinn
Kenmeth Tynan. „Það er fólgið í
því, hvernig við komum fram, en
ekki í því hve mikill hluti líkama
okkar er til sýnis. Ekki verður
horfíð aftur til hestvagnanna og
ekki heldur til síðu pilsanna".
Ekki er líkiegt að sú byltinig,
sem orðið hefur á siðum og sið-
ferðisskoðunum og haft hefur í
för með sér andrúmsloft frelsis,
verði bæld niður. Við eigum í
vændum að búa við miklu meira
frelsi en þekkzt hefur nokkru
sinmi áður. „Við getum ekki látið
gott heita, að aHt leyfist og von-
að að allt fari veL Við verðum
að beita skynsemi okkar og sið-
fierðisskoðunum til að ákveða, að
sumt megi liðast og ann,að ekki.
Við verðum' sífellt að meta að-
stæðurnar á ný, vegna þess að
þær breyta-st í sáfeiiu". Þetta eru
orð þekkts bandarísks guðíræð-
ings, Walters J. Ong.
Og aðstæðurnar hafa tekið stói
kostlegri breytingum á síðasta ári
en á undanförnum 50 árum.
Unglingurimn, sem er sögumaður
Noimans Mailer í bókinni „Why
are we in Vietnam?" dembir yfir
lesandann fióði af sauryrðum,
sem hivergi á sér líka í bandarísk-
uim bókmenmtum. Á sviðinu í leik
ritinu „The Beard“ láta Billy the
Kid og Jean Harlow kiámið dynja
hvort á öðru ósleitilega. í öðru
leikriti kemur léttúðardrós fram
nakirn í beltisstað. í því þriðja
hafa risavaxnar leikbrúður sam-
farir á leiksviðinu og í því-fjórða
syngja unglingar M-úra" texta, sem
hæf,a einma bezt göturæsunum,
með saHeysisIegri framikomu kór-
drengja.
Um gervöll Bandaríkim troð-
fylla áhorfendur kvikmyndahúsin
til þess að horía á sænska leik-
konu, sem sjaldan sést í flíkum
svo heitið geti, fá kyníerðislega
útrás hvað eftix annað í mynd-
inmi „Ég er komia“. ítalski leik-
stjórinn Antonioni lætur leikend-
ur koma fram ailsnakta í mynd-
inni „Blow-Up“, og kvikmyndaleik
konur í þekktum Hollywoodmynd
um eins og „In the Beat of the
Night“ og „Bonmie and Clyde“
sýna sig naktar niður að mittd.
í íburðarmiklum kvikmiyndum,
t. d. „The Born Losers“ og „The
Penthouse" er ekkert til sparað,
hvorki góður leikur né anmað til
að tjá ofbeldi það og afbrigðilegt
kynilif, sem við svo oft lesum um
á forsíðum dagblaðanna. Hinn
höfðinglegi. hvíthærði ’ Spencer
Tracy (nú látinn > er exkeri að
sikafa utan af orðbragði því, sera
hamn viðhefur í nýjustu kvik-
mynd sinni, „Guess Who’s Corning
to Dinner?“ Alec Guinness spyr
Richard Burton að því í mynd-,
inni „The Comedians" hvort gott
sé að sofa hjá Elísabetu Taylor.
Og í „Portrait of Jasom" þar sero
skyggnzt er á athygljsy^rðan hátt
inm í flókið sálarlíf svertingja
nokkurs, sem lifir á því að selja
sig, fáum við á einum stað dæmi-
gert samsafn af öllu því grófa
orðbragði og hreinskilnislegum
frásöignum úr afkimum mannsihug-
ans og mannlífsdns, er nú í dag
fær frjáisa útrás í nær hverri
bandarískri kvikmynd. Og í'mynd
inni „Barbareila". sem fjíúlar um
hetju í myndasögu og hveinig sí-
felt er verið að foríœra hana,
hirtist Jane Fonda í fjölmörgum
nektaratriðum, ölium gerðum ásta
Ijfinu til lofs og dýrðar.
Höfundar metsölubóka voru áð-
ur orðvarir í fyllsta máta í verk-
um sínum, en nú birta þeir hrein
skilnislegar og nákvæmar lýsimg-
ar á hverju eina, allt frá sifja-
spellum til alls kyns öfuggaháttar
í ástamálum. Þeir noita orðbragð,
sem eitt sinn sást eingöngu í
bönnuðum bókum, sem smyglað
var frá París. Og þessar bækur
verk Henry Millers, de Sad-es og
fleiri höfunda voru e.tt sinn tald
ar kiám af verstu tegund, en fást
nú í hverjum blaðsöluturni. Jafn
vel blöð menntamanna í Banda-
ríkjunum og Bretlandi. ásamt vin
sælum tímaritum, svo sem Play-
boy og Esquire hafa neyðzt tia að
nota orðbragð, er einu sinm sást
aðeins á veggjum aLmenningssai-
ema, þegar þau skýra frá dag-
legum atburðum.
Bítlahljómsveitin Rolling Stones
syngur „við skulum vera saman í
nótt“ og aðdáendur þeirra bera á
fötum sínum hnappa með áletrun
inni „Þrýstum sáman lærum.“ I
sjónvarpi er jöfnum höndum höfð
opinská viðtöl við vínkaupmenn,
kynvillinga og raksápusala. Dans-
flokkar frá Afríku og San Fran-
cisco sýna listir sínar í fullri nekt
í New York. Fjöldi fólks sækir
myndlistarsýningar með ástalífs-
og nektarm/ndum. Pilsin ru
komin upp fyrir hné og læri. Nýj-
ustu tegundir andlitsfarða eru
gerðar sérstaklega til notkunar í
rúminu. „Við lifum meira munað
arlífi nú en gert var í Babylon til
(oiiímeníal
SNJÓHJÓLBARÐAR
MEÐ NÖGLUM
sem settir eru í, með okkar full-
komnu sjálfvirku neglingarvél.
veita fyllsta öryggi í snjó ög
hálku.
Nú er allra veðra von. — Bíðið
ekki eftir óhöppum, en setjið
CONTINENTAL hjólbarðá, með
eða án nagla, .undir bílinn nú
þegar.
Vinnustofa vor er opin alla daga
frá kl. 7,30 til kl. 22.
Kappkostum að veita góða þjón-
ustu með fullkomnustu vélum
sem völ er á.
GÚMMÍVINNUSTOFAN h.f.
Skipholti 35 — Sími 3-10-55.