Alþýðublaðið - 21.10.1989, Blaðsíða 7

Laugardagur 21. okt. 1989
7
FRÉTTASKÝRING
Ákvæðisvinnutaxtar í
fiskvinnu hafa rýrnað svo
mikið í hlutfalli við önnur
laun á síðutu 7 árum að erf-
itt er að lýsa því öðru vísi en
sem algjöru hruni. Sem
dæmi má nefna taxta fyrir
löndun á kassafiski í ákvæð-
isvinnu samkvæmt kjara-
samningi verklýðsfélagsins
á Fáskrúðsfirði. Kaupmáttur
þessa taxta var þegar í maí
á síðasta ári kominn niöur
fyrir 65% af því sem hann
var í ágúst 1982 og mun enn
hafa lækkað síðan. Verka-
lýðs- og sjómannafélag Fá-
skrúðsfjarðar hyggst setja
þessa taxta á oddinn í
næstu kjarasamningum og
vísar til þess að félagið hafi
fullan stuðning Verka-
mannasambands íslands.
Eiríkur Stefánsson, formaður
verkalýðs og sjómannafélags Fá-
teknir til viðmiðunar. Sé miðað
við hæsta fiskvinnutaxta og bætt
við álagi fyrir þátttöku í námskeið-
um sem gefa rétt til launahækk-
ana, bregður meira að segja svo
við að kaupmáttur þessa taxta er
nokkurn veginn óbreyttur frá
1982. Þarna hefur því tekist að
endurheimta kaupmáttinn. Öðru
máli gegnir um ákvæðisvinnuna.
Verkfallsvopnið bitlaust
Samkvæmt heimildum Alþýðu-
blaðsins er Fáskrúðfjörður fjarri
því að vera eina dæmið um það að
ákvæðisvinnusamningar hafi
dregist aftur úr. Þvert á móti mun
ástandið í þessu efni vera svipað
víðast annars staðar. Þótt augljós-
lega ætti að vera sanngirnismál að
leiðrétta kaupmátt þessara taxta
nokkurn veginn til jafns við hækk-
anir almennra samninga á síðustu
árum, virðist ekki vera auðhlaup-
ið að því. Verkfallsvopnið, sem
löngum hefur reynst verkalýðs-
hreyfingunni drýgst í kjarabaráttu
bítur trúlega fremur illa í þessu til-
KAUPMÁTTARHRUN
Í ÁKVÆÐISVINNU
skrúðsfjarðar, vísar í tölur sem
unnar voru af hagdeild ASÍ fyrir
verkalýðsfélagið. Þar kemur fram
að samhliða því sem tekist hefur
að ná almennum láunatöxtum fyr-
ir tímavinnu talsvert upp úr þeirri
lægð sem þeir voru í á árunum
upp úr 1983, þegar misgengi
launa og verðlags var sem mest,
hafa ákvæðisvinnutaxtar setið eft-
ir og jafnvel haldið áfram að
lækka. Ef vísitala ákvæðisvinnu-
taxta félagsins er sett 100 í ágúst
árið 1982, er kaupmáttur þeirra
sem vinna í ákvæðisvinnu á Fá-
skrúðsfirði nú trúiega kominn
niður undir 60% af því sem hann
var þá. Hér er einkum um að ræða
hafnarverkamenn. ,,Það eru fjöl-
skyldumenn sem vinna á þessum
töxtum og launin þeirra hafa bók-
staflega hrunið. Þeir eru hættir að
geta lifað af þessum launum."
Atvinnurekendum
liggur ekkert á
Akvæðisvinnusamningarnir á
Fáskrúðsfirði hafa verið lausir síð-
an í 10. apríl í vor en atvinnurek-
endum virðist ekki liggja tiltakan-
lega á að endurnýja þá. Það er
Vinnumálasamband samvinnufé-
laganna sem er viðsemjandi Fá-
skrúðsfirðinga um þessi mál. Full-
trúar þess voru á Fáskrúðsfirði í
fyrradag en gáfu sér ekki nema
um þrjár stundir til viðræðna áður
en þeir flugu aftur til Reykjavíkur.
Eiríkur Stefánsson sagði í samtali
við Alþýðublaðið í gær að fulitrú-
ar Vinnumálasambandsins hefðu
út af fyrir sig viðurkennt réttmæti
útreikninga Alþýðusambandsins,
en hefðu á hinn bóginn nánast lýst
því yfir að ekki stæði til að semja
um neina hækkun ákvæðisvinnu-
taxtanna.
Þegar almennir kjarasamningar
voru gerðir í vor, hélt verkalýðsfé-
lagið á Fáskrúðsfirði sérkjara-
samningum um ákvæðisvinnu ut-
an við og hafa þeir enn ekki verið
endurnýjaðir. Hækkanir al-
mennra kjarasamninga hafa engu
að síður verið látnar ná til ákvæð-
isvinnunnar við útborgun launa
og Vinnumálasambandið er alls
ekki til viðræðu um hækkanir
fram yfir það sem um samdist í al-
mennu kjarasamningunum.
Rúm 60% af kaupinu 1982
Töflur þær sem hagdeild ASÍ
vann fyrir Verkalýðs- og sjó-
mannafélag Fáskrúðsfjarðar, sýna
hreint ótrúlegan mun á kaup-
mætti milli áranna 1982 og 1988.
Töfiurnar ná ekki lengra en það
mun vera viðurkennd staðreynd
af beggja hálfu að kaupmáttur
ákvæðisvinnunar hafi enn minnk-
að á því eina og hálfa ári sem liðið
er síðan. Mest hefur kaupmáttar-
hrunið orðið við löndun á fiski í
kössum. Reiknað í raungildi pen-
inganna fá verkamenn nú ekki
nema ríflega 60% af því sem þeir
fengu fyrir sjö árum. í maí 1988
stóð þessi tala í 64,8% en hefur
sem sagt enn lækkað síðan. Aðrar
tölur í útreikningum hagdeildar
ASÍ líta að sönnu nokkru skár út,
en engu að síður er kaupmáttar-
hrunið umtalsvert. Ef miðað er við
kaupmáttinn 1982 var kaupmátt-
ur í maí í fyrra rétt yfir 80% við
löndun á lausum fiski en t.d. nokk-
uð undir 80% við útskipun á ís.
Til samanburðar má nefna
launataxta sem gilda í fiskvinnu.
Kaupmáttur þessara taxta er
vissulega lægri en hann var 1982
en þar munar þó ekki nema u.þ.b.
4—7%, eftir því hvaða taxtar eru
A Fáskrúdsfirdi landa menn nú fiski í köss-
um fyrir rúm 60% af því sem greitt var
1982. Svik af hálfu forystumanna verkalýds-
hreyfingarinnar segir formaöur verkalýðsfé-
lagsins.
EFTIR JÓN DANÍELSSON
felli, vegna þess hve mikið skortir
á að fiskiskipaflotinn sé fullnýttur.
Útgerðarfyrirtæki sem ekki þarf
nema ríflega hálft árið til að fiska
upp í kvóta sinn, þolir löndunar-
verkfall býsna lengi, án þess að
það þurfi að koma við pyngjuna.
Þegar það bætist við að hærra
verð fæst fyrir aflann í útlöndum
fer að verða skiljanlegt að menn
hiki við að beita verkfallsvopninu.
Eiríkur Stefánsson orðar þetta svo
að heita megi að neyðarréttur
verkalýðshreyfingarinnar hafi
verið tekinn af henni.
Kaupmáttur í ákvæðisvinnu
borinn saman viö kaupmátt í fiskvinnu (tímakaup). í báöum tilvikum er kaupmátturinn settur 100 í ágúst 1982.
Tegund vinnu ágúst 1982 april 1987 maí 1988
Kassafiskur 100,0 0 64,8
Laus fiskur 100,0 88,9 81,2
Tonn af ís 100,0 64,5 78,9
Kassi af ís 100,0 63,9 77,0
Fiskvinna meö fatapeningum
Byrjunarlaun 100,0 91,5 96,1
Hæsti taxti 100,0 91,1 93,3
Hæsti taxti m/námsk. 100,0 93,6 100,3
Á þessari töflu má glögglega sjá hrun kaupmáttar í ákvæðisvinnu við höfn-
ina á Fáskrúösfirði. Ákvæðisvinnutaxtarnir eru í efri hluta töflunnar en í
neðri hlutanum er sýnd þróun kaupmáttar í fiskvinnu. Árið 1983 lækkaði
kaupmáttur launa í landinu almennt verulega. Verkalýðshreyfingunni hef-
ur gengið misvel að ná kaupmætti lau nataxtanna upp aftur. í töflunni kem-
ur fram að taxtar fiskvinnslufólks eru yfirleitt enn undir því sem þeir voru
1982. Undantekningin er þó hæsti taxti með launaviðbót fyrir námskeiða-
þáttöku. Ákvæðisvinnutaxtar eru hins vegar komnir býsna langt niður fyrir
þau raunlaun sem þeir gáfu hafnarverkamönnum á Fáskrúðsfirði síðsum-
ars 1982.
Taka menn málin í
eigin hendur?
,,Eg sé ekki annað en við hljót-
um að saka forystumenn verka-
lýðshreyfingarinnar um svik", seg-
ir Eiríkur. „Það eru forystumenn
og æðstu postular hennar sem
hafa látið knýja sig til að láta vissa
hópa sitja á hakanum." Eiríkur
segir alls óvíst til hvaða aðgerða
verði gripið á Fáskrúðsfirði: „Það
hefur hvarflað að mönnum hér að
búa einfaldlega til sinn eiginn
taxta og vinna eftir honum en
öðru ekki. Verkalýðsfélagið getur
ekki gert það en mennirnir geta
auðvitað gert það sjálfir og ég veit
að það hefur hvarflað að þeim."
Eiríkur segist ennfremur alls
ekki vera viss um að hafnarverka-
menn séu betur settir innan verka-
lýðshreyfingarinnar, eins og mál-
um sé nú komið. „Ég veit ekki
hvaða skref kunna að verða stigin
hér næst, en eitthvað verður gert.
Það gæti vel komið til greina að
stofna sérstakt landssamband
ákvæðisvinnumanna. Ef ekkert
gerist endar þetta auðvitað með
því að menn taka málin í sínar eig-
in hendur."