Alþýðublaðið - 24.10.1989, Blaðsíða 4

4
ÞriðjudagiA 24. okt. 1989
Margur
á bílbelti
líf að
launa

Verkefni framundan
Ræða Jóns Sigurðs-
sonar viðskipta- og
iðnaðarráðherra við
umrœður á Alþingi í
gœr um stefnurœðu
forsœtisráðherra.
„Eitt tonn af áli frá álbræðslu hér á landi skilar álika miklu í þjóðarbúið og eitt tonn af þorski upp úr sjó. Þegar
málið er skoðað á þennan hátt sjá menn gloggt hversu mikilvæg viðbót við atvinnulifið stækkun álversins í
Straumsvík getur orðið. Við þurfum þessa viðbót nú þegar draga þarf úr þorskafla til þess að vernda stofninn"
sagöi Jón Sigurðsson viðskipta- og iðnaðarráðherra m.a. í ræðu sinni um stefnuræðu forsætisráðherra á Alþingi
i gærkvöldi.
Það er jafnframt nauðsynlegt að
hefja þegar undirbúning nýs ál-
vers annars staðar á landinu. Ef
vel tekst til og samstaða næst í
þessu mikilvæga máli væri unnt
að hefjasþ-handa þegar á næsta
vori við nauðsynlegar virkjunar-
framkvæmdir.
Verði ekki ráðist í þessa iðnaðar-
uppbyggingu verður heldur ekki
þörf fyrir nýjar stórvirkjanir hér á
landi fyrr en eftir aldamót. Upp-
bygging orkufreks iðnaðar eins og
ég hef hér lýst gæti ein sér aukið
hagvöxt og atvinnu um 1% á
hverju ári allan næsta áratug. Höf-
um við efni á því að sleppa slíku
tækifæri? Það finnst ekki Verka-
mannasambandinu og fjölmörg-
um öðrum almenningssamtökum
sem hafa lýst stuðningi við þessi
áform.
Við verðum að vera menn til
þess að koma þessu máli í höfn.
Fyrr var þörf en nú er nauðsyn. Ég
mun á næstunni leggja fyrir Al-
þingi tillögu til þingsályktunar þar
sem fjallað verður um þessi mál í
stærra samhengi.
Annað mikilvægt framfaramál
fyrir íslenskt atvinnulíf eru skipu-
lagsumbætur á fjármagnsmark-
aði. Með bættu jaf nvægi í peninga-
málum hafa raunvextir lækkað að
jafnaði um nálægt 2% frá því þeir
fóru hæst um mitt ár 1988. Það
finnst engin einföld leið til þess að
lækka vexti. Sem fyrr eru aðhalds-
söm fjármálastjórn, hjöðnun verð-
bólgu og umbætur á fjármagns-
markaði mikilvægustu forsendur
vaxtalækkunar.
Mikilvægur árangur hefur náðst
á undanförnum mánuðum í end-
urskipulagningu bankakerfisins,
sem menn hafa talað um í 20 ár, en
ekki gert neitt í fyrr en nú. í upp-
hafi þessa árs voru viðskiptabank-
arnir sjö en í upphafi næsta árs
verða þeir að öllum líkindum ekki
nema þrír. Fækkun og stækkun
bankanna gefur færi á hagræð-
ingu í rekstri þeirra og þar með á
varanlegri lækkun á vaxtamun og
þjónustugjöldum. Út úr banka-
sameiningunni koma sterkari
bankar sem standa betur að vígi í
samkeppni við aðrar fjármála-
stofnanir jafnt innlendar sem er-
lendar. Skipulagsumbótunum
verður haldið áfram meðal annars
með fækkun fjárfestingarlána-
sjóða. Þær eru nauðsynlegur að-
dragandi að opnun íslenska fjár-
magnsmarkaðarins gagnvart út-
löndum sem að er stefnt.
Fjárhagsvandræði í íslensku at-
vinnulífi stafa ekki nema að
nokkru leyti af háum vöxtum. Þar
kemur ekki siður við sögu mikil
skuldsetning fyrirtækjanna og lé-
leg eiginfjárstaða. Sparifjáreig-
endur hafa til þessa fremur verið
lattir til þess en hvattir að setja
fjármuni sína í atvinnurekstur.
Þessu þarf að breyta. Áformað er
að gera fjárfestingu í hlutabréfum
hagkvæmari en fjárfestingu í
skuldabréfum með skattaívilnun-
um til þess að styrkja stöðu ís-
lenskra fyrirtækja í vaxandi sam-
keppni með breyttum viðskipta-
háttum á alþjóðavettvangi.
Á þessu hausti er hálf öld liðin
frá upphafi seinni heimsstyrjaldar-
innar. Á þeim tímamótum eru ein-
mitt að verða gagngerar breyting-
ar á efnahagslegri og stjórnmála-
legri skipan Evrópu. Sárin eftir
hildarleikinn eru nú loks að gróa.
Annars vegar er að myndast
sameiginlegur innri markaður
Evrópubandalagsríkja fyrir lok árs
1992 og hins vegar sjáum við stór-
kostlegar breytingar á stjórnarfari
í átt til lýðræðis og frjálsræðis í
Austur-Evrópu ekki síst í Ung-
verjalandi og Póllandi en einnig í
sjálfum Sovétríkjunum. Allt hníg-
ur þetta að því að Evrópa öll verði
í framtíðinni eitt viðskiptasvæði,
ein viðskiptaheild. íslendingar
eiga mikilla hagsmuna að gæta
þar sem langstærsti hluti utanrík-
isviðskipta okkar er við þær þjóðir
sem eru þátttakendur í þessari
þróun.
Á undanförnum mánuðum hafa
íslendingar haft forystu fyrir
EFTA-ríkjunum í óformlegum við-
ræðum við Evrópubandalagið um
framtíðarskipan í viðskiptum og
efnahagssamvinnu í Evrópu. Að-
ild íslands að Evrópubandalaginu
er ekki á dagskrá að svo stöddu.
Við höfnum því að aðgang að
markaði þurfi að kaupa með því
að veita aðgang að auðlindum.
Markmið okkar í EFTA/EB-við-
ræðum er að tryggja sem best ís-
lenska hagsmuni í bráð og lengd.
1. Viðþurfumað tryggja og víkka
út þau fríverslunarréttindi í
vöruviðskiptum sem við höf-
um fengið með gagnkvæmum
samningum við Evrópubanda-
lagið. í því sambandi er sérstak-
lega mikilvægt að tryggja toll-
frjálsan aðgang fyrir unnar
fiskafurðir að mörkuðum Evr-
ópubandalagsins.
2. Við þurfum að ná samkomu-
lagi um viðskipti með þjónustu
sem sífellt verða mikilvægari
þáttur í þjóðarbúskapnum.
Þessu fylgir einnig nauðsyn á
auknu frjálsræði í viðskiptum
með fjármagn milli íslands og
annarra landa sem ætti að
veita íslenskum fyrirtækjum
aðgang að fjármagni á heims-
markaðskjörum og jafnframt
bæta ávöxtunarmöguleika inn-
lendra sparifjáreigenda.
3. Við þurfum að tryggja íslend-
ingum rétt til náms og atvinnu
í öðrum ríkjum Evrópu. Þetta
er árangursríkasta leiðin til
þess að flytja hingað nýja þekk-
ingu og auðga þjóðlífið með
ferskum menningarstraumum.
Sagan sýnir að íslenskt þjóðlíf
og menning blómstrar best í
náinni snertingu við megin-
strauma evrópskrar menning-
ar.
4. Við þurfum að gerast virkir
þátttakendur í þeirri víðtæku
samvinnu á sviði vísinda og
tækni og umhverfisverndar
sem stefnt er að í Evrópu fram-
tíðarinnar.
Höfum við efni á því að sitja hjá
i þessari þróun og sleppa þeim
tækifærum sem hún býður? Hafa
íslenskir sjómenn og fiskvinnslu-
fólk efni á því eða íslensk fyrirtæki
sem þurfa á fjármagni að haida?
Hvað með íslenskt námsfólk? Hef-
ur íslensk menning efni á því að
einangrast frá Evrópu?
Við stöndum nú frammi fyrir því
stóra verkefni að búa íslenskt sam-
félag undir framtíðina. Við þurfum
að halda okkar hlut í hinu opna
samfélagi þjóðanna. Til þess þurf-
um við að treysta okkar efnahag
til að geta boðið lífskjör sem jafn-
ast á við það sem best gerist með
öðrum þjóðum. Til þess þurfum
við að efla hér innanlands opið
samfélag lýðræðis, menningar og
skynsemi þar sem sérhver ein-
staklingur hefur tækifæri til
þroska í samræmi við sína hæfi-
leika en er jafnframt búið öryggi
um afkomu sína.
En það er öflugt atvinnulíf sem
er grundvöllurinn sem allt hvilir á
— er undirstaða velferðar í land-
inu. Hér eru stór verkefni fram-
undan.
Siðustu misseri hefur
landsstjórnin fyrst og
fremst verið varnarbarátta
gegn versnandi árferði. Það
hefur tekist að koma í veg
fyrir fjöldaatvinnuleysi sem
margir óttuðust í fyrra-
haust. Þrátt fyrir afturkipp í
þjóðarframleiðslu og tekj-
um hefur dregið úr við-
skiptahaila og verðbólgu
hefur verið haldið í skefjum.
í þessu felst árangur sem
ber að meta að verðleikum.
En nú þarf að snúa vörn í sókn.
Nú er nauðsynlegt að horfa fram á
við — hugsa stórt — hyggja að því
hvernig við gerum ísland að enn
betra landi til að búa í á næstu ár-
um og áratugum. Fyrsta skrefið er
að ljúka þeim tímabundnu stuðn-
ingsaðgerðum við útflutnings-
greinar sem nauðsynlegar hafa
/erið og búa atvinnulífinu viðun-
andi almenn rekstrarskilyrði.
Þetta er í sjónmáli.
Við þurfum að ráðast af stórhug
í uppbyggingu útflutningsatvinnu-
vega við hlið sjávarútvegsins sem
þó verður auðvitað um langa
framtíð meginstoð okkar atvinnu-
lífs. En auðlindir sjávar eru ekki
ótæmandi.
Nú þurfum við að breyta orku
fallvatna og jarðvarma í atvinnu
og tekjur. Við þurfum að rjúfa þá
kyrrstöðu sem ríkt hefur í nýtingu
orkulindanna til atvinnuuppbygg-
ingar. Nærtækasti kosturinn nú er
aukin álframleiðsla.
Iðnaðarráðuneytið hefur að
undanförnu undirbúið stækkun
álversins í Straumsvík í samvinnu
við nokkur erlend álfyrirtæki —
svonefndan ATLANTAL-hóp. Ég
tel líkur á því að viðunandi samn-
ingar frá sjónarmiði íslendinga
geti náðst.
Eitt tonn af áli frá álbræðslu hér
á landi skilar álíka miklu í þjóðar-
búið og eitt tonn af þorski upp úr
sjó. Þegar málið er skoðað á þenn-
an hátt sjá menn glöggt hversu
mikilvæg viðbót við atvinnulífið
stækkun álversins í Straumsvík
getur orðið. Við þurfum þessa við-
bót nú þegar draga þarf úr þorsk-
afla til þess að vernda stofninn.
Ég vil tengja áformin um aukna
álframleiðslu í Straumsvík við
framtíðaruppbyggingu orkufreks
iðnaðar og raforkukerfisins alls.
Heildarupphæð vinninga
21.10var 5.237.373
1 hafði 5 rétta og fær hann
kr. 2.237.133
Bónusvinninginn fengu 6
ogfærhverkr. 128.190
Fyrir 4 tölur réttar fær hver
6.039 og fyrir 3 réttar tölur
fær hver um sig 327
Sölustaðir loka 15 mínútum fyrir út-
drátt í Sjónvarpinu