Tíminn - 24.03.1968, Blaðsíða 6

6
SUNNUDAGUR 24. marz 1968
Verkfallið var háð
við ríkisstjórnina.
Hinn 20. þ. m. birti AlþýSu-
blaðið viðtal við Jón Sigurðsson,
formann Sjómannafélags Reykja
víkur, um verkfallið og lausn
iþess. ^Blaðið lagði eftirfarandi
spumingu fyrir Jón:
IJver hefur ávinningurinn
orðið af þeissu háOfsmánaðar-
verkfali, mesta venkfalli, sem
sögur f ana af á íslandi?
Svar Jóns var á þessa leið,
samfcvæmt iþvi, sem Alþýðublað
ið skýrir frá:
„Að sjálfsögðu hefur verkfaJi
ið kostað atvinnutap fyrir
manga, sem þátt tóku í því, en
það var hnekkt þeirri ákvörðun
ríkisstjórnarinnar að fella úr
gildi verðlagsuppbætur á laun,
en sá var eimmitt tilgangurinn
með aðgerðum verkailýðshreyf-
ingarinnar. Ef það hefði verið
gert og þolað, að verðlaigsupp-
bætur á laun hefðu verið feld-
ar niður, er það álit mitt, að
minni áherzla hefði verið lö.gð
á að halda verðlagi í skefjum,
og tel ég alveg víst, að kaup-
máttur eða verðgildi launamna
hefði sífellt minnkað og þá um
leið virkað tid kjaraskerðimgar“.
Öllu greinilegar verður það
ekki sagt, að verkfailið var háð
við rlkisstjómina. Það var háð
til þess að hnekkja þeirri
ákivörðun hennar að fella úr
gildi lögin um verðtryggingu
launa, án þess að bæta láglauna
stéttunum það nokkuð í stað-
inn. Án þess verknaðar ríkis-
stjórnarihnar hefði al'drei kom-
ið til neins verkfalís, enda bar
verkalýðshreyfingin aldrei fram
aðra kröfu en að verðtrygging-
in yrði tekin upp aftur í einu
eða öðru fórmi.
„Skaðleg sjálfs-
Ríkisstjórnin fékk strax ein-
dregnar aðvaranir meðan frum-
varp hennar um afnám verð-
tryggingarinnar var til umræðu
á Alþingi. Hún fékk þær að-
varanir úr öllum áttum, að lág-
launastéttirnar gætu efcki og
myndu ekki una slíkri kjara-
sberðingu. En hún l'ét sér samt
ekki segjast. Hún hélt áfram að
þrjóskast eftir að meginhluti!
verkalýðsfélaganna var búinn
að boða verkfall. Ráðherrar Al-
þýðuflokksins gengu þar fram
fyrir skjöldu, eins og sést á því,
að fáum dögum fyrir verkfall-
ið eða hinn 1. þ. m. birti Al-
þýðulblaðið ræðu,? sem Gylfi Þ.
Gíslason hélt á fundi Kaup-
mannasamtaka íslands daginn
áður, sem var hlaupársdagurinn.
Gylfi ræddi þar um kröfur
verkalýðssamtakanna og sagði
m. a.:
„íslenzka þjóðarbúið var í
fyrra rekið með miklu tapi. Það
verður í ár enn rekið með miklu
tapi. Nú er engum tekjuauka
*ð skipta miUi þegnanna, eng-
aai gróða að deila. Útflutnings-
atvinnuvegirnir tapa, verzlunin
tapar, iðnaðurinn tapar og ekki
telur landbúnaðurinn sig ofsæl
an af sínuim hag. Launþegar
geta því með engu móti búizt
við batnandi kjörum á árinu
1968. Hæbkað kaup í krónum
væri ekki aðeins sjálfsblekking,
heldur skaðl'eg sjáMsblekking,
því að hún myndi auka á þá
erfiðleika, sem eru þó sannar-
lega nógir £yrir“.
Hótun Gylfa.
GyMi heldur svo áfram í þess
um dúr og dregur upp myndir
af adils konar Grýlum. Hann seg
ir m. a.:
„Samkvæmt margstaðfestri
reynislu hef.ur almenn kaup-
hækkun svo að segja þegar í
istað í för með sér hækkun á
vöruverði, sem svarar til um
það bil 60% af kauphækkuninni
og þegar frá líður hefur hún í
för með sér vöruverðshækkun,
sem memur svo að segja a'Iri
kauphækbuninni, ef ekki á sér
stað framleiðniaukning í þjóð-
félaginu, sem leitt gæti til vöru
verðslækkunar, ef engin kaup-
hækkun hefði átt sér stað“.
Þannig hótar GyMi verkalýðs-
hreyfingunni óbeint, að sérhver
kauphækkun, sem verkamenn
fái, skuli aftur tekin af þeim
með verðhækkun, en slíkt er
ebki leyfilegt að gera nú, nema
með samþykki ríldsstjórnarinn-
ar.
GyMi kemst svo að þeirri nið-
urstöðu i ræðulokin, að ekkert
sé nú hægt að gera fyrir lág-
launafólkið, nema að reyna að
tryggja því nægilega dagvinnu.
Kjaraskerðinguna, sem leiði af
gengisfaldinu, verði það að taka
á sig bótadiaust, til viðbótar því,
að eftirvinnan og næturvinnan,
sem áður var drjúg tekjubót,
er horfin.
Hinu forðast Gydfi að gera
grein fyrir, hvemig fjödskyldu-
faðir eigi að láta 110—140 þús.
árslaun hrölckva fyrir nauð-
þurftum og hvers vegna kaupið
þurfi að vera miklu lægra hér
en í nágrannalöndunum. Alþýð-
an veröur bara að sætta sig við
þetta. Það er boðskapur þessa
tilfcomandi formanns Ailþýðu-
fiokksins.
Stjórnarandstaðan
skerst í leikinn
Stefna ríkisstjórnarinnar
breyttist ekki neitt fyrstu verk-
fadOisvikuna, enda þótt verkadýðs
samtökin byðu næstum strax að
draga mjög verulega úr kröfum
sínum. Þau buðu t. d. að verð-
l'agsuppbót skyldi ekki ná nema
til 11 þús. kr. mánaðarlauna og
jafnframt skyl'di dregið að
greiða nokkum hluta uppbót-
arinnar þangað til síðar. Stjórn-
in sinnti þessu tiilboði engu.
Hún ætlaði bersýnilega að sitja
fast við þann keip að hafna öld-
um verðlagsbótum, eins og svo
glöggt hafði komið fram í áður-
nefndri hlaupársdagsræðu
Gylfa Þ. Gíslasonar. Það átti að
sigra verbfaldismenn með löngu
verkfaldi.
Þegar verkfallið hafði staðið
í viku og engar sáttatildögur
'höfðu verið bornar fram af
háMu sáttasemjara eða ríkis-
stjómarinnar, töldu þingflokk-
ar Framsáknarflokksins og Al-
þýðubandalagsins ekki annað
fært en að Alþingi skærist í
leikinn. Mánudaginn 11. þ. m.
fluttu fjórir þingmenn þessara
flokka svohljóðandi tillögu í
sameinuðu þingi:
„Alþingi ályktar að fela ríkis
stjórninni að beita sér þegar í
stað fyrir lausn verkfallanna
með lagasetningu um verðtrygg
ingu launa í samræmi við það,
sem verkalýðshreyfingin hefur
sett fram“.
Hér er að sjáMsögðu átt við
þær tiUögur, sem verkalýðs-
hreyfingin hafði sett fram eftir
að verkföldin hófust og sagt er
frá hér á undan.
Tillagan, sem réði
úrslitum
Þessi tiUaga stjórnarandstöð-
unnar varð til að koma þeim
skrið á mádið, sem leiddi tid
þess að verkfadlsdeilan leystist.
Strax fáum klukkustundum etft-
ir að tidlagan var flutt 1 þing-
inu, kom forsætisráðherrann
fram í hljóðvarpi og sjónvarpi
og talaði í miklu friðsamdegri
tón en áður. Næsta dag bar sátta
semjari svo fram tiddiögur um
umræðugrundvöll og þykir vóist,
að hann hafi gert það í samráði
við fiorsætisráðherra. Hið
breytta hugarfar forsætisráð-
'herrans stafaði af því, að hann
vildi ekki fyrir neinn mun, að
tid'laga stjórmarandstöðunnar
yrði tekin tid umræðu og með-
ferðar í þinginu. Sumir þing-
menn stjórnarflokkanna treystu
sér idla til að greiða atkvæði
gegn tidlögunni, þar sem marg-
ir stuðningsmenn þeirra stóðu
framarlega í verkfödlunum. For
sœtisráðherrann fann Mka af
hyggjuviti síhu, að mádum var
svo bomið, að erfitt væri fyrir
ríkisstjórnima að verja í útvarps
umræðum þá stefnu hennar að
ætda að láta láglaunafólkið bera
adila kjaraskerðingu gemgisfeld-
ingarinnar óbætta. í sameiningu
gripu hann og forseti sameinaðs
þings tid þess gerræðis að meita
um útvarpsumræður um tidlög-
una, enda þótt það bryti alger-
lega gegn anda og orðum þing-
skapanna. Til lengdar hefði
þetta þó ekki verið hægt og
því var allt kapp lagt á að leysa
verkfallið áður en óhjákvæmi-
legt hefði orðið að táka tiddög-
una til meðferðar.
Þannig má segja, að þessi til-
laga stjórnarandstæðinga hafi
átt ríkan þátt í því að hraða
lauisn verkfaldsins, ásamt hinni
einbeittu samstöðu verkfalds-
manna.
Stórfellt tjón
atvinnuveganna
Af því, sem hér er rakið, er
það ljóst, að ríikisstjómin og
þinglið hennar bera alda ábyrgð
á þessu mesta og dýrasta verk-
falli, sem háð hef-ur verið á ís-
landi. Ríkisstjórnin ætiaði að
svipta launþega adgerdega öl-
um verðlagsbótum. Hún skeytti
engum aðvörunum, þegar hún
afnam verðlagsbæturnar. Hún
reyndi ekkert að semja eftir
að langflest stærstu verka-
lýðsfélaganna höfðu boðað v-erk
fald. Hún gerði ekkert til að
semjia fyrstu verkfallsvifcuna,
þrátt fyrir mikinn afslátt af
háMu verkalýðssamtakanna.
Markmið hennar var að sigra
verkadýðshreyfinguna með
lön-gu verkfadli. Fyrst eftlr að
h-ún og þinglið hennar stóðu
frammi fyrir því að taka á nýj-
an leik afstöðu á Alþingi, lét
hún undan síga, enda þá komið
fram, að eining verdrfadlsmanna
yrði ekki rofin.
Það tjón, sem af þessu hefur
hlotizt fyrir þjóðarbúið, skiptir
áreiðandega hundruðum þús-
unda króna. Það tekur atvinnu-
vegina langan tíma að fá þetta
tjón bætt. Sama gildir um verk
fallsmennina. Allt stafar þetta
tjón af forsijárleysi og ósann-
girni ríkisstjórnarinnar og þing
manna stjórnarfilokkanna.
Þáttur Alþýðu-
Mksins
Hlutur beg-gja stjórnarflokk-
anna er slæmur í þessu m'áli,
þ. e. a. s. ráðherra þeirra og
þingmanna. Þó er hlutur Al-
þýðuflokksinis sýnu verri. Hann
telur sig enn flok-k adþýðufólks
og launþega. Honum bar að
standa hér á verði. Hann brást
ekki aðeins í varðstöðunni,
heldur gengu ráðherrar hans
fram fyrir skjöldu, sbr. hlaup-
ársdagsræðu GyMa Þ. Gíslason-
ar.
Hins vegar má segja óbreyttu
Aiþýðuflokksmönnunum það til
lofs, að iþeir stu-ddu verkalýðs-
hreyfinguna eindregið í baráttu
hennar. Vafalaust hefur sú af-
staða þeirra og margra
ðbreyttra Sjálfistæðismanna
stutt mjög að því, að verkalýðs
hreyfingunni tókst að ná því
höf-uðmarkmiði, að verðtrygg-
ingin hefur verið tekin upp að
nýj-u.
En þetta dregur ekki neitt úr
sekt ráðherra og þingmanna AI-
þýðuflokksims. Reynslan hefur
nú ótvírætt sýnt, að alþýðan og
launafólkið getur en-gu betur
treyst þessum mönnum > en
'Sjlálfu afturhialdinu.
Óhæf ríkisstjórn
Aldrei hefur það komið
gleggra í Ijós en í sambandi við
þetta mikla verkfa'l, að núver-
andi riddsstjóm veldur ekki á
neinn hátt því verkefni að
stjórna á erfiðum tímum. Til
þess brestur hana þekkinign og
ski'lning á þeim verkefnum, sem
er fengizt við.
Þegar ríkisstjórnin réðst í
gen-gisfeHiniguna, átti hún að
leggj-a höfuðkapp á að treysta
vinnufriðinn. Það var frumskil-
yrði þess, að gengisf-elling bæri
tUætlaðan árangur. í stað þess
hófst stjómin handa um að
svipta dáglaunafólkið þeim rétti,
sem fólkst í verðtryggingunni.
Öddum nema ráðherrum og þing
mönnum stjóm-arfilokkanna var
Ijóst, að sd'íkt h'la-ut að leiða tid
stórfedldu'stu stéttarátaka, eins
og lí'ka ra-unin varð.
Með þessu háttalagi sínu hef-
ur ríkis-stjórnin valdið þjóðar-
Minu hundruð middjóna tjóni,
til viðbótar þeim erfiðleikum,
sem fyrir voru.
Það er skylda rikisstjórnar-
innar að leitast við að bæta at-
vinnuvegu-num þetta tjón og
gera þeim auðveddara að bera
þær baup'hækkanir, sem samið
var um. í atvinn-umálatillögum
Alþýðusambandsins var bent á
mörg úrræði tid að bæta ha-g at-
vinnuveganna, t. d. bætt og auk
in rekstrarlán, afnám todla á
vélum og hráefnum og efdingu
Atvinnujöfn-unarsjóðs ríkisins.
Ríkisstjórnin féUst ekki á neitt
þessara úrræða. Hún ætlar at-
vinnuvegunum að bera verkfalls
tjónið og kauphækkanirnar, án
þes-s að gera nokkuð til að
treysta rekstraraðstöðu þeirra.
Þannig er aldt á sömu bókina
lært hjá þessari ríkisstjórn. Hún
er gersamlega ófær um að
1 stjóma.