Alþýðublaðið - 06.01.1990, Blaðsíða 3

Alþýðublaðið - 06.01.1990, Blaðsíða 3
3 Laugardagur 6. jan. 1990 Kroníta vikunnar Undir því merki munhún bída ósigur I’eir sögulegu atburðir, sem gerst hafa og eru að gerast í Mið- og Austur-Evrópu, leiða ósjálfrátt hugann að gömlum og nýrri at- burðum í íslenski pólitík. Kannski verður undirrituðum efst í huga flokksþing Alþýðu- flokksins 1937, hið fyrsta sem hann sat. Þar var til umræðu og afgreiðslu tillaga Héðins heitins Valdimarssonar um samein- ingu Kommúnistaflokks íslands og Alþýðu- flokksins í einn stjórnmálaflokk. Flokksþing- ið bar þess Ijósan vott að þingfulltrúar voru að yfirgnæfandi meirihluta andstæðir þess- um sameiningarhugmyndum, enda runnu þessar vangaveltur endanlega út í sandinn, þegar Kommúnistaflokkurinn setti það skil- yrði, að sameinaði flokkurinn skyldi í einu og öllu fylgja pólitísku línunni frá Moskvu. Að sjálfsögðu verður það alla tíma óleyst reikningsdæmi, hvað gerst hefði í íslenskum stjórnmálum og íslensku þjóðfélagi, ef jafn- aðarmenn á Islandi hefðu horfið frá mann- gildis- og lýðræðishugsjónum jafnaðarstefn- unnar og gengið til liðs við Moskvu-kommún- ismann. Gera mætti sér þó í hugarlund að hér hefði orðið til stór og öflugur kommún- istaflokkur, sem hrifsað hefði völdin í fyll- ingu tímans eins og gerðist í hverju ríkinu af öðru í Mið- og Austur-Evrópu eftir síðari heimsstyrjöldina. Stæðum við þá e.t.v. í sömu sporum og þessar þjóðir standa í dag? Ógreidd þakkarskuld Aftur á móti er það staðreynd, Ijósari í dag en nokkru sinni fyrr, að flokksþing Alþýðu- flokksins 1937 steig ótvírætt heillasþor að visa kommúnismanum á dyr og mætti ís- lensk þjóð um þessar mundir hugleiða, hvort Alþýðuflokkurinn hafi ekki þá tekið svo giftusama og afdrifaríka ákvörðun, að hún eigi honum þakkarskuld að gjalda enn í dag — kannski að ógleymdum þeim stórmerku umbótamálum, sem hann hefur komið í höfn á liðnum áratugum með lýðræðislegum bar- áttuaðferðum jafnaðarmanna. Á þessum árum og síðar brá hins vegar Sjálfstæðisflokkurinn stundum undir sig betri fætinum til að styðja kommúnista gegn alþýðuflokksmönnum í verkalýðshreyfing- unni. En það er önnur saga. Línan frá Moskvu En línan frá Moskvu hefur löngum verið sú, að jafnaðarmenn skyldi hundelta og ófrægja — þeir væru svartastir af öllum svörtum sauðum um gervalla heimsbyggð. Þessi skilaboð komust svo sannarlega til skila hér heima á Islandi og má segja að allt fram á þennan dag hafi íslenskir jafnaðar- menn, lífs og liðnir, mátt liggja undir þessari fyrirskipuðu ófrægingarskothríð. Þannig virðist þessi áratuga gamla Moskvulína hanga ennþá uppi á Islandi í einhverjum slitrum, þó að staurarnir gerist nú æ færri og forneskjulegri. Nýjasta dæmið um þetta örvæntingarfulla dauðahald í gömlu Moskvulínuna er e.t.v. rit- smíð Úlfars Þormóðssonar í Alþýðublaðinu nú mánuði fyrir jól eða 25. nóv., þar sem hann ríður gandreið á „kjánapriki" sínu í að- för að Ólafi Ragnari Grímssyni af ótta við, að Ólafur sé „að gera Alþýðubandalagið að al- þjóðlegum krataflokki". Þó að Ólafur Ragnar sé þarna sérstaklega tekinn á hvalbeinið, þá er allur undirtónninn þeirrar ónáttúru, að stóra>, dauðasyndin sé ,,Jón heitinn Baldvinsson varadi verka- lýöshreyfinguna viö því á sögufræguni fundi 19ÍÍH í verkamannufélaginu Dags- hrún 13. fehr. 1938 aö taka sér merki mannanna frá Moskvu í liönd og ganga meö þaö át í haráttuna. “ ,,Undir því merki mun hám bíöa ósigur og falla." sagöi hanri ennfremur. ..Fyrir þessi fram- sýnu varnarorö var Jón Baldvinsson rekinn ár Dagshrún aö undirlagi munnanna frá Moskvu, “ segir Jón H. Guömundsson í Króníku Alþýöuhlaösins. Myndin sýnir verkamenn í grjótnámi í Oskjuhlíöinni á öörum tug aldarinnar. að blanda geði við lýðræðis- og manngildis- hugsjónir jafnaðarmanna. Forneskjulegur draugagangur Úlfars nær þó hámarki, þegar hann kemst að þeirri niðurstöðu, að komm- únistaríkin í austri hafi „einmitt" breytt ómannúðlegum ríkjum vestursins í misjafn- lega þróuð velferðarríki"!! Já, það hefur margur orðið að veraldarviðundri fyrir þær sakir að vera katólskari en páfinn. Heitur grautur____________________________ Kannski er þessum mönnum vorkunn, sem trúað hafa því allan sína daga, að kenni- setningar Marx, Leníns og Stalíns væru svo járnbentar og steynsteyptar, að þær þyldu alla jarðskjálfta. En nú þegar „stóri skjálft- inn“ í Austur-Evrópu hefur leitt annað í Ijós, standa þeir ráðvilltir á rústunum og skiptir því ekki lengur máli, þótt þaðan heyrist öðru hverju einhver draugagangur eða púðurskot að alþýðuflokksfólki og jafnaðarstefnunni. í huga undirritaðs munu þau aðeins minna á tíkina á æskuheimili hans, sem stökk alltaf á hundinn og beit hann, þegar henni var bor- inn of heitur grautur. Og nú er Marx-Lenin- ista-grauturinn svosannarlega mörgum heit- ur. „Undir því merki_______________________ mun hún bíða ósigur"___________________ Á sögulegum fundi í verkamannafélaginu Dagsbrún 13. febrúar 1938 varaði Jón heit- inn Baldvinsson verkalýðshreyfinguna við því „að taka sér merki mannanna frá Moskvu í hönd og ganga með það út í barátt- una" „undir því merki mun hún bíða ósigur og falla", sagði hann ennfremur. Fyrjr þessi framsýnu varnaöarorð var Jón Baldvinsson rekinn úr Dagsbrún að undirlagi mannanna frá Moskvu. Nú verður ekki deilt um það lengur hvor- um hafi farnast betur, þeim er gengið hafa út í baráttuna undir merkjum lýðræðisjafnað- armanna á Vesturlöndum eða hinum í Aust- ur-Evrópu, sem þröngvað var til þess „aö taka sér merki mannanna frá Moskvu í hönd". Jón H. Guðmundsson fyrrum skólastjóri er höf- undur Króníku Alþýðu- blaðsins þessa vikuna. FRÉTTASKÝRING Jólabókavertíðin 1989: Dreifðari sala en áður — samtalsbækur brugðust Samkvæmt þeim upplýsingum sem Alþýðublaðið hefur aflað sér varð einhver samdréttur í bóksölu fyrir síðustu jól, miðað við árið á undan. Þessi samdráttur varð þó ekki mikill, menn nefndu töluna 5%, sam- kvæmt þeim bráðabirgðatölum sem liggja fyrir og aðrir segja að aukningin í krónutölu hafi nærri numið verðbólguþróun á árinu 1989. Samtalsbækurnar skil- uðu ekki því sem þær áttu að skila, skáldverk seldust á hinn bóginn nokkuð vel þegar á heildina er litið. EFTIR: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON Þeir útgefendur sem Alþýðu- blaðiö ræddi viö báru sig vel og höfðu yfir litlu að kvarta, en geta verður þess að þeir lögðu ekki að- al áherslu á ævisögur eða minn- ingabækur sem Ijóst er að skiluöu ekki því sem þær áttu að skila í heildina tekið, þó vissulega hafi margar þeirra selst ágætlega. Þaö varð einskonar sprenging á sam- talsbókamarkaðinum sem virðist hafa orðið til þess að fólk varð ringlað og vissi ekki hvert það átti að leita. Að auki var engin ein bók sem almennur áhugi var fyrir, eins og t.d. bókin Ein á forsetavakt og bókin um Leif Mller voru fyrir jól- in 1988. Salan nú var almennt dreifðari, margir titlar seldust nokkuð vel en fáir afburða vel. Þeir sem Alþýðublaðið ræddi við töluðu sumir um ca. 5% samdrátt í almennri bóksölu og bentu eink- um á þann hóp kaupenda sem ekki keypti bækur að öllu jöfnu, þeir hefðu ekki skilað sér í bóka- verslanir fyrir síðustu jól, eins og þeir sennilegast gerðu fyrir jólin 1988. Þarna er um að ræða hóp sem margar verslunargreinar slást um og veltur oftast á miklu að ein- hver ein bók sé ákaflega umtöluð, svo hann komi í bókabúðir. 7—8.000 eintaka____________ metsölubækur Menn eru sammála um að dreifðari sala en áður hafi ein- kennt söluna fyrir síðustu jól. Margir titlar Itafi selst vel, fáir af- burða vel en þó nokkrir, eins og t. d. Vigdís Grímsdóttir, en bók hennar Eg heiti Isbjörg, ég er Ijón, var ein þeirra bóka sem mest seld- ust fyrir síöustu jól. í þeim flokki voru líka Eg og lífið þar sem Guð- rún Ásmundsdóttir lagði spilin á borðið fyrir Ingu Huld Hákonar- dóttur, Fransí biskví eftir Elínu l’álmadóttur, Sagan sem ekki mátti segja, varnarrit forsetason- arins Björns Sveinssonar Björns- sonar, endurminningar fyrrver- andi sendiherrafrúar, Hebu Björnsdóttur, Sendiherrafrúin seg- ir frá hét sú bók. Þessar bækur seldust að því er best veröur séö í u. þ.b. 7—8.00(1 eintökum. Að sögn bóksala kom nokkuö mikið af þessum bókum til baka eftir jólin, en þær gengu víst nokkuö jafn- harðan út aftur. Skáldverk og barnabækur gengu vel Af öðrum skáldsagnahöfundum en þeirri sem þegar er nefnd, t.d. seldust bækur þeirra Thors Vil- hjálmssonar og Einars Kárasonar mjög vel, um og yfir 4.000 eintök seldust af bókum þessara kunnu höfunda. Sem fyrr segir áttu yngri höfundar nokkuð undir hcigg að sækja og svo viröist sem þeirra bækur hafi ekki náð athygli fjöld- ans. Aukningu á sölu skáldsagna má að mati manna aö einhverju leyti rekja til áhrifa íslensku bók- menntaverðlaunanna, en bækur tilnefndar til þeirra seldust undan- tekningarlítið vel, og sumar ótrú- lega vel, eins og t.d. íslensk orð- sifjabók en á fjórða þúsund eintök seldust af henni. Menn voru líka almennt sam- mála um að barnabækur hefðu selst vel íyrir þessi jól og að þeim væri fastur kaupendahópur sem ekki brygöist, á hverju sem dyndi. Nokkrar unglingabækur seldust líka vel og varlega áætlað má nefna a.m.k. tvær bækur þessarar gerðar sem seldust mjög vel, bók Kristínar Steinsdóttur og bók Þor- gríms Þráinssonar. Einhver samdráttur virðist hafa orðið í erlendum skáldsögum þýddum, en einhverjar þeirra seld- ust þó vel, t.d. bók chileönsku skáldkonunnar Isabellu Alliende, sem viröist orðið eiga sér fastan lesendahóp. í raun má reyndar segja að hinn fasti kaupendahópur bókmenntanna hafi skilað sér nokkuö vel fyrir þessi jól, sam- drátturinn fólst fremur í óvissu- hópnum. Bóksala dræm framan af desember Bóksalan í desember þótti nokk- uö dræm framan af, en þá laugar- daga sem opið var í mánuðinum glæddist salan nokkuð. Hinsvegar kom kippur i söluna í kringum 20. desember og á Þorláksmessu seld- ist gríðarlega mikið, rétt eins og vant er. Samkvæmt þeim upplýs- ingum sem Alþýöublaðið aflaði sér hjá bóksölum lætur nærri að þeir hafi haldið í við verðbólgu- þróun ársins, þ.e. að ekki hafi verið um raunaukningu að ræða frekar en hjá einstaka forlögum sem haft var samband við.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.