Tíminn - 18.05.1968, Page 10

LAUGARDAGUR 18. maí 1968
*
Ný alfræðibók AB Matur og næring
Hún segir okkur allt um
næringarþörf líkamans
ÞAÐ ÞARF AD LEGGJA MEIRI
RÆKT VID VÖRUUMBÚDIR
Úti í hinum stóra heimi
velta menn því mjög fyrir sér,
hvernig hagkvæmast sé að
pakka inn vörum, sem seldar
eru I verzlunnm, sérstaklega
sjálfsafgreiðsluverzlunum. Þyk
ir þar sjálfsagt, að setja sam-
an í poka eða kassa nokkur
stykki af sömu vöru, til þess
að auðvelda viðskiptamönnum
innkaupin.
Fyrir noktoru tok t.d. dönsk
gosdrykk j averksmi'ðj a upp á
þvi að setja saman sex gos-
drykkjaflöskur í plastpoka,
þannig að ekki þarf að tína
saman sex einstakar flöskur
hvert sinn, sem einhver vill
kaupa gosdrykki. Hér á landi
er innpökkun öd'l á byrjunar
stigi, þótt nokkur tími sé síð-
an byrjað var að pakka og
vigta t.d. ávexti og grænmeti
í poka og verðmerkja þá svo,
og einnig er þetta gert með
margar tojötvörur. Eitt aðal-
baráttumál Neytendasamtak-
anna hérlendis er einmitt pötok
un kartaflna. Eins og kunnugt
er, eru þær seldar í fimm kílóa
bréfpokum, ógegnsæjum að
sjálfsögðu. Hafa Neytendasam-
tökin hvað eftir annað farið
þess á leit við .Grænmetisverzl-
unina, að hún tæki upp nýja
pökkunaraðferð, ein í Dan-
mörku, svo einhver dæmi séu
nefnd, eru kartöflurnar sett-
ar í plastpoka. Þar er einnig
hægt að fá mismunandi mik-
ið af karfcöflum í einu, og einn
ig má velja kartöflustærðina,
sem hver og eimn óskar sér,
Vartappar er eitt af því sem
fólk fær óinnpakkað I verzlun
um. Þegar heim kemur þarf
svo að leita að þeirri stærð og
styrkleika, sem nota á hverju
sinni. Þessu mætti kippa í lag
með einfaldri pakkningu.
|því kartöflurnar eru stærðar-
flokkaðar. Kemur þetta sér
mjög vel, ef mota á karfcöflurn-
ar í eimhverja sérstaka rétti,
þar sem ákveðin stætð hentar
bezt.
En það er fleira en kartöfl-.
ur og gosdrykkir, sem valda
mönnum áhyggjum. Fyrir
nokikru var haldin ráðstefna'
um innpiökkuinarmá'l í Stokk-.
hólmi, og þar kóm fram sú
stooðun, að einmitt innpökkun
in toæmi í veg fyrir ennþá meiri
hagræðingu o? nerinvasparnað
í rekstri verzlana. Það var skoð
uu þeirra, sem á ráðstefnunni
voru, að innpökkunin þyrfti í
mitolu stærra mæli en nú er,
að flytjast yfir á hendur fram-
leiðendanna. Það væri hag-
kvæmara að fá vöruna pakk-
aða í verzlanimar, heldur en
eyða dý.rmætum tíma afgreiðsl
fóiksins í nökkuin. vigtun og
þar fram eftir götunum. Þetta
slarf mætti vfcnna á mun ódýr
ari hátt hjá íramlieiðendunum
sjálfum. Svíarnir, sem þessa
ráðstefr.u sáiu, fullyrtu, að
Norðurlöndin væru að minnsta
kosti fiinmtán ár á eftir Banda
ríkjamönnuim á >þessu sviði.
Hvað snertir sparnaðinm
með pakknmgunum má nefna,
áð nauðsynlegt er að verð-
merkja hvern einasta hlut í
verzluninmi, þnátt fyrir það, að
vitað sé fyrirfram, að viðskipta
viinurinn kaupir sjaldan eða
aldrei aðeins eitt stykki, af við
toomandi vöru í einu, heidur
alltaf fleiri.
Hér á landi hefur pötokun
sennilega ekki orðið jafn þýð-
ingarmikil, j.aflnsnemma og
víða annars staðar, því tii
skamms tíma fóru húsmæður
á hverjum einasja degi út í
búð, en keyptu ekki inn ti!
vikunnar eða jafnvel e.nn
lengri tíma, eins og tíðkazr
vúða aninars staðar. ekki hvað
sízt í Bandaríkjunum. Þar /er
fjöiiskyldan kannski öll út ein-
hvern ákveðinn dag vikunnar
eða með lengra millibili, og
þá er keypt, og það í svo stór
um stól, að ekki veitir af far
angursgeymsiu bilsins, og jafi
vel meiri hluta aftursætisin-
Framhald á bls. 23.
Almenna bókafélagið sendi
nýlega frá sér nýja bók í Al-
fræðisafnið, nefnist hún Mat-
nr og næring. Aðalhöfundur
hennar er William H. Sebrell
prófessor í heilsufræði og nær-
ingarfræði við Colombíu há-
skólann, en hann er einnig
ráðunautur við Alþjóða heil-
brigðLsmáiastofnunina (WHO)
og Bamahjálp Sameinuðu Þjóð
anna (UNICEF). Sebrell er
þekktur um allan heim, m.a.
vegna kannana hans á sam-
bandi milli næringar og blóð-
sjúkdóma.
Matur og niæriing skiptist í
átta kafla. Fyrsti kaflinn nefn
i'st Af mörgu skal mat hafa,-
Fjallar hann m.a. um þau nær-
Lngarefni, sem mannslíkaman-
um eru nauðsynleg, em síðan
er skýrt frá mataræði nokk-
urra þjóða, og kemur þar
glögglega í ljós, hversu þörf-
um líkamans er fullnægt á ger
ólíkán"; hátt. í Afríku er megin-
uppistaða matarins blóð og
mjólk, en í Bandaríkjunum er
nautakjötið stærsti iiðurinm í
fæðunini. Annar kafli nefnist
Þróun land'búnaðarins, og sá
þriðji Matvæli geymd með eldi,
kryddi og ís. Þar er greint
frá þróuninmi á sviði matvœla-
geislunar, sagt frá nútímaað-
ferðum og hvernig fólk fór að
fyrr á öLdum, þegar tæknin
var ekki komin á það stig, sem
húin nú er á.
Undur meltingarinnar er
fjiórði kafili bókarinmar. Fimmti
kaf'li heitir Leyndard'ómar víta
mínanna, en þar segir m.a. að
Elmer McOollum hafi verð
fyrstur manna til að ákvarða
vítamiín. Áður hafi memn rennt
grun í, að tilteknir þættir í
mafcvælum gætu toomið í veg
fyrir ýmsu torskilda sjúkdóma,
em eng:nn þessara þátta hafi
verið þekktur fyrr en McColl-
um uppgötvaði A-vítamínið ár-
ið 1912. Næstu kafíar nefnast
Veizlusjúbdómar og Saðning,
sérvizka og svik. Bru þar tekn-
☆
ir fyrir hlutir eins og offitan,
megrunaraðferðir, gagnlegar
og tilgangslausar og síðan er
rætt um sérvizku í matarhátt-
um, sem getur ekki síður ver-
ið skaðleg en gagn'Ieg, emda
þótt þeir, sem sérvizku þessa
prediki haldi því jafnan fram,
að einstrengingslegt mataræði
þeirra geti lœknað menn af
alls kyins tovil'lum. Síðast í þess
um toöflum er sagt frá La
Caravelle veitingahúsinu í
New Yorto, og birtar þaðan
margar myndir. Þetta mun
vera veitingahús einstakt að
öllu leyti, en yfirmatsveinn
þar er Roger Fessaguet, 35
ára, einn frægasti listamaður
í matar.gerð, og ver hann 14
stundum daglega í eftirlit með
elduin 300 máltíða. Siíðasti kafl
☆
inn heitir svo Matvæli handa
mannkyni.
Aftast í bókinni er tafla yf-
ir samisetningu alira algeng
ustu fæðutegunda. Þar er sagt
frá bætiefnainiihaldi og hita
einimgum.
Matur og nœring er bók, sem
tvámælalaust á erindi við
hvern manin, ungan sem gami-
an. Flestir eiga að geta sótt
þangað þekkingu og ráð, sem
koma þeim að persónulegu
haldi, en auk þess ex hún
mjög skemmtileg aflestrar. í
bókinni er á annað hundrað
mynda, þar á meðal um 70
iitmyndasíður og eru sumar
þeirra hin mestu listaverk.
Önnólfur Thorlacius mennta
skólakennari þýddi bókina, en
hún er 200 bls.
Ovenjukg kaka meí kaffinu
1 dós (ca. 500 gr.) af ferskj-
um, 340 gr. liveiti, 225 gr. syk-
ur, 3 msk. kako, 1 teskeið
lyftiduft, % tsk. salt, 1 tsk. van-
iilusykur, 1 msk. edik, 6 msk.
matarolía, 5—6 msk. flórsyk.
ur, Vs tsk. rifið appelsínuhýði,
V\ tsk. kanell og 1 msk. smjör
eða smjörlíki.
Hellið safanum af ferskjun-
um, én setjið þó til hliðar
iy2 dl. af honum. Smyrjið form.
Hveiti, sykur, kako og lyfti-
duft er siktáð saman niður í
formið. Búið til þrjár dældir
í þurrefniin. í eina er settur
vani'llusykurinn, aðra edikið og
þriðju matarolían. Þá er saf-
anum, sem þið geymduð, hellt
yfir al'It saman og hrært all-
vel í með gaffli.
Kakan er bökuð í 180 st.
heitum ofni í 35 til 40 min-
útur. Látið hana kólna í ca 5
mínútur, en skreytið nana . að
því búnu með ferskjunum. Flór
sykri, appelsínuihýði og kanel
er blandað saman og stráð yf-
ir ferskjurnar. Setjið smáklípu
af smjöri eða smjörlíki ofan
á og setjið kökuna svo aftur
inn í ofnirnn í ca 3 mínútur.
Berið hana fram heita.
Ferskjukaka — með nýju
sniði, eitthvað, sem engin torf
ur áður fengið með eftirmið-
dagskaffinu. Uppskriftin er frá
hinni sólríku Kaliforníu. Það,
sem setur mestain svip á kök-
una og gefur henni bragð, eru
ferskjur, Ijúffengar og safa-
rtikar.
TÍMINN