Tíminn - 09.06.1968, Qupperneq 8

Aifrv#'. t
JJ' ,y)\r)-f/*?‘y-í'*'Pi 'MftV v v
TÍMINN
Nú líður að lokum sýningarinnar íslendingar og hafið, effir þvi sem forráðamenn segja, þótt fullkomin ástæða
væri til þess að framlengja sýninguna, einkum til þess að erlendir blaðamenn, sem hingað munu streyma
bráðlega, geti séð hana. En Reykvíkingar og aðrir, sem tækifseri hafa til, ættu ekki að láta hjá líða að sjá
þessa merkilegu sýningu.
Menn og málofni
8_______________________
Kosningabaráttan
fyrir ári síðan
Um þessar mundir er liðið
rúmt ár síðan kosningar fóru
fram til Aiþingis. Því er ekki
úr vegi að það sé rifjað upp,
sem flokkarnir héldu fram þá,
og það borið saman við þá
reynslu, er síðan hefur fengizt.
Þannig getur fengizt mikils-
verður dómur um það traust,
sem máiflutningur flokkanna
verðskuldar.
Framsóknarmenn héldu því
fram í kosningabaráttunni, að
þnátt fyrir góðæri undanfar-
inna ára, byggðu atvinnuveg-
irnir á hinum veikasta grund-
velli. Verðstöðvunarlögin, sem
þá giltu, gætu ekki staðist
nema rétt fram yfir kosningar,
og þá myndi koma í ljós, að
annáðhvort yrði að gera vdð-
tækar efnahagsráðstafanir eða
að láta atvinnuvegina stöðvast.
Þetta sýndi, að efnahagsstefn-
an lægi við röng og því yrði
að taka upp nýja efnahags-
stefnu, sem Framsóknarflokk-
urinn beitti sér fyrir.
„Barlómsáróður
Framsóknar“
Stjórnarflokkarnir svöruðu
þessum áróðri Framsóknar-
flokksins á þann veg, að hann
málaði ástand efnahagsliðanna
allt of dökkum litum. Afkoma
atvi’nnuveganna væri engan veg
inn slik og hann vildi vera
láta, enda þótt fldkkurinn
byggði málflutning sinn fyrst
og fremst á vitnisburði tals-
manna atvinnuveganna sjálfra.
Framsóknarflokkurinn „sér
ekkert annað en erfiðleika og
öfug!þróun“, sagði Alþýðublað-
ið. Mbl sagði, að „Framsóknar-
menn hefðu klifað sí og æ á
því, að atvinnuvegimir ættu við
mikla erfiðleika að búa og þar
væri allt á niðurleið. Sérstak-
iega hefðu þessum svartsýnis-
áróðri verið beint gegn land-
búnaði og iðnaði og einnig nú
síðustu mánúði gegn sjávarút-
vegi“ (Mbl. 10. maí). Á þessu
var hamrað dag eftir dag í
stjórnarblöðum. Framsóknar-
flokkurinn var stimplaður í-
haldsflokkur fyrir að benda á
erfiðleika hjá atvinnuvegunum.
Hvað eftir annað komst Mbl
svo að orði, að málflutningur
Framsóknarflokksins væri ekki
annað en „svartsýnis- og barl-
ómsáróður.“
Sagan um Þorstein
Til þess að gera þennan áróð
ur um ,,barlóm“ Framsóknar-
manna sem áhrifamestan,
bjuggu áróðursmeistarar Sjálf-
stæðisflokksins til söguna um
Þorstein á Vatnsleysu. Ein út-
gáfa hennar var á þessa leið
(Mbl. 12. maí):
„Þorsteinn Sigurðsson bóndi
á Vatnsleysu, formaður Búnað-
arfélags íslands, sagði flokks-
mönnum sínum til syndanna á
flokksþingi Framsóknar í marz
sl. Þorsteinn á Vatnsleysu mót-
mælti sífelldum áróðri Fram-
sóknarflokksins um, að allt
væri á niðurleið í landbúnaðin-
um, og sagði, að þessi áróður
hefði þegar haft hin verstu á-
hrif fyrir landbúnaðinn og m.a.
valdið því, að jarðir hefðu ekki
byggzt, búið væri að sverta
þennan atvinnuveg svo, með
stanzlausum barlómi, að menn
vildu ekki leggja fyrir sig bú-
skap. Fyrir þessi ummæli m.a.
var Þorsteinn á Vatnsleysu felld
ur úr miðstjórn Framsóknar-
flokksins."
Þessi saga var endurtekin
milli 20—30 sinnum í Mbl fyr-
ir kosningarnar með tilheyr-
andi skýringum um tilefnisiaus
an barlóm Framsóknarflokks-
ins. Mbl. hélt áfram að segja
þessa Þorsteinssögu, þótt hann
lýsti því yfir opinberlega, að
hann hefði enga slíka ræðu
haldið!
Landsfundurinn
sagði allt vera
ílagi
Jafnhliða þessum þaulskipu-
lagða áróðri um barlóm Fram-
sóknarmanna, , var efnahags-
ástandinu lýst sem glæsilegustu
Framfarir hefðu aldrei verið
meiri og „viðreisnin“ hefði lagt
öruggan grundvöll til að byggja
á. Að vísu stöfuðu nokkrir erfið
leikar af verðfalli, en þá þyrfti
ekki að óttast. í stjómmálálykt
un landsfundar Sjálfstæðis-
flokksins sagði svo:
„Þótt verðfall framleiðslxmn-
ar kunnj að draga úr hagvexti
um sinn, þá er efnahagur þjóð-
arinnar nú svo traustur, að auð-
ið á að vcra að forðast veru-
leg efnahagsleg vandræði, ef
skynsamlega er á málum hald-
ið“.
Mbl. hélt því ákaft fram, að
með „viðreisninni“ hefði Sjálf-
stæðisflokkurinn „lagt grund-
völl að stórstígum framförum
og öruggri þróun á sviði at-
vinnu-, félags- og menningar-
mála“ (7.5.).
Forsætisráðherrann lofaði
mönnum, er hann setti lands-
fund Sjálfstæðisflokksins,
„frelsi og framförum, bjartsýni
og batnandi hag“, ef þeir að-
eins veittu ríkisstjórninni braut
argengi áfram.
„Grunnur“Jóhanns
Jóhann Hafstein vildi ekki
vera eftirbátur forsætisráð-
herrans í því að lýsa hinu fagra
ástandi efnahagsmálanna. Hann
sagði í landsfundarræðu sinni,
að viðreisnin hefði heppnazt
svo vel, að henni væri lokið.
Hún væri búin að leysa efna-
hagsmálin svo fullkomlega, að
næsta ríkisstjórn þyrfti ekkert
um þau að hugsa. Orðrétt sagði
Jóhann á þessa leið:
„Sú ríkisstjórn, sem með
völd fer að alþingiskosningun-
um loknum í júní í sumar, get-
ur ekki haft það verkefni að
reisa við fjárhag og efnahags-
líf eða almenna þjóðfélagsþró-
un. Verkefnið verður að byggja
á þeim grundvelli, sem með
viðrcisnarstefnunni hefur verið
lagður.“
í framhaldi af þessu bjó Jó-
hann til kjörorð Sjálfstæðis-
flokksins: Framtíðin verður
byggð á grunni viðreisnarinnar.
Aðalloforð stjórn-
arflokkanna
Hvert var svo aðalloforð
stjórnarflokkanna í kosninga-
baráttunni? Það var í stytztu
máli dregið saman í fyrsta lið
stjórnmálaályktunar landsfund-
ar Sjálfstæðisflokksins, þegar
hafin er upptalning á þvi, sem
flokkurinn ætli að gera á kom-
andi kjörtímabili. Þessi máls-
liður hljóðaði svo:
„1. Stefnt verði að víðtæku
samkomulagi um verðlag og
kaupgjald, er treysti gengi krón
unnar og tryggi atvinnuvegun-
um samkeppnisaðstöðu, en laun
þegum batnandi kjör.“
Alþýðuflokkurinn lofaði
þessu sama ekki síður mjög
eindregið eða m.ö.o. traustari
gjaldmiðli, samkeppnishæfni at
vinnuveganna og bættum kjör-
um launþega. Þá lofaði Sjálf-
stæðisflokkurinn 10 ára áætl-
un um eflingu atvinnuveganna
auk margs konar áætlana ann-
arra.
„Án þess að ganga
of nærri atvinnu-
vegunum.“
í lokaumræðunum, sem fóru
fram í útvarpinu 7. júní, eða
fjörum dögum fyrir kosning-
arnar, var Bjarni Benediktsson
forsætisráðherra seinasti ræðu-
maður Sjálfstæðisflokksins. í
ræðulokin fórust honum m.a.
orð á þessa leið:
„Sjálfstæðismenn skilja jafnt
nú sem áður, að heilbrigður
atvinnurekstur er undirstaða
velmegunar þjóðarinnar. Því
verður ekki jafnað, sem ekki
hefur verið safnað. En Sjálf-
stæðismenn fylgja I verki kjör-
orði sínu: Stétt með stétt. Þess
vegna er okkur heiður að hafa,
án þess að ganga of nærri at-
vinnuvegunum, haft forustu um
mestu lífskjarabætur, sem al-
menningi á íslandi hafa hlotn-
ast. Launþegar í öllum stéttum
munu vissulega minnast þess
við kjörborðin“.
Hér heldur forsætisráðherr-
ann því hiklaust fram, að staða
atvinnuvega sé i góðu lagi, það
hafi „ekki verið gengið of nærri
atvinnuvegunum“ í trausti
þess gætu menn kosið stjórnar-
flokkana áfram.
Þannig sigruðu
diómarflokkarnir
Það stutta yfirlit, sem hefur
verið -ifjað upp hér á undan.
sýnir nokkuð glöggt, hvernig
stjórnarflokkarnir fóru að því
að vinna kosningarnar. Þeir
stimpluðu það barlóm einan,
að atvinnuvegirnir ættu við
nokkra teljandi erfiðleika að
SUNNUDAGUR 9. júní 1968.
etja. Að vísu væri verðfallið
nokkurt áfall, en ætti ekki að
valda verulegum erfiðleikum,
ef rétt væri stjórnað. Með „við-
reisninni" hefði verið lagður
traustur grundvöllur að fram-
förum og batnandi afkomu,
bæði atvinnuvega og launafólks
í framhaldi af þessu var því
teflt fram sem höfuðloforði, að
gjaldmiðillinn yrði treystur, at-
vinnuvegunum tryggð sam-
keppnisaðstaða og launþegum
batnandi kjöri
Með þessum áróðri og loforð
um tókst stjórnarflokkunum að
halda meirihlutanum, en þó
með nokkru minni atkvæða-
mun en áður.
Gyllingarnar báru
árangur
Það verður að játa, eftir á,
að barlómsáróður stjómarflokk
anna gegn Framsóknarflokkn-
um hefur borið einhvem ár-
angur, alveg eins og 1946, þeg-
ar haldið var uppi svipuðum
málflutningi gegn Framsóknar-
flokknum. Margir hafa lagt
meiri trúnað á gyllingar stjórn-
arflokkanna en aðvaranir Fram
sóknarflokksins, jafnvel talið að
varinir hans merki um íhalds-
semi. Framsóknarflokkurinn
lagði á það megináherzlu, að
lýsa ástandinu eins og það
kom honum fyrir sjónir og
draga ekki upp glansmyndir af
gulli og grænum skógum, þeg-
ar honum virtust verulegir erf-
iðleikar framundan. Slikt eitt
samrýmist ábyrgum stjórnmála
flokki.
Það hjálpaði umræddum á-
róðri stjórnarflokkanna, að sök
um áhrifa góðærisins bjó mik-
ill hluti þjóðarinnar enn við
sæmileg kjör og lét því stjórn-
ast af þeirri trú, að allt væri
enn í bezta lagi.
Stjórnarflokkarnir
vissu betur
Einhverjir kunna að afsaka
kosningaáróður stjórnarflokk-
anna með því, að þeir hafi ekkí
séð fyrir óvænta erfiðleika, sem
síðar hafi komið til sögunnar.
Hið rétta er, að þeir erfiðleik-
ar, sem hefur verið fengizt við
undanfarið, voru allir eða nær
allir komnir til sögunnar, þeg-
ar kosningarnar fóru fram.
Menn vissu þá um verðlækk-
unina, sem var orðin á vissum
útflutningsvörum. Meðalverð
útflutningsins er fremur hærra
en lægra nú en það var, þeg-
ar kosningarnar fóru fram, svo
að hér hafa ekki komið neinir
nýir erfiðleikar til sögunnar.
Menn vissu þá, að vetrarvertíð-
in 1967 hafði orðið heldur léleg.
Og horfurnar í sambandi við
komandi síldarvertíð voru ekki
taldar neitt sérstaklega góðar.
Forustumenn stjórnarflokk-
anna vissi; því vel, þegar kos-
ið var í fyrra, að erfiðleikar
voru framundan, Þeir vissu. að
með verðstöðvuninni var aðeins
tjaldað til einnar nætur. Þeir
vissu betta einmitt manna bezt
bví að þeir höfðu beztu gögn
in í höndunum og öruggustu
upplýsingarnar. En þeim var
haldið leyndum fyrir almenn-
ingi. Kjósendúm var sagt allt
Framhald á bls. 16.