Alþýðublaðið - 24.03.1990, Blaðsíða 2

2
fmiiiiiíifinii
Ármúli 36 Sími 681866
Útgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjórar: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Hinrik Gunnar Hilmarsson
Dreifingarstjóri: Sigurður Jónsson
Setning og umbrot: Leturval, Ármúla 36
Prentun: Blaðaprent hf.
Áskrifiarsíminn er 681866
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 75 kr. eintakið.
FIKNIEFNA-
VANDINN OG
RÁÐALEYSI
YFIRVALDA
Fregnir af vaxandi fíkniefna-
neyslu barna og unglinga á
skólaaldri virðist hafa komið
foreldrum og yfirvöldum í opna
skjöldu. Nú hafa fulltrúar frá
Reykjavíkurborg, læknum,
Fellahelli, lögreglu, félagsmála-
ráðuneyti, menntamálaráðu-
neyti og trúarsamtökum komið
saman til að raeða fíknaefna-
vandann. Samkvæmt fréttum
eru helstu niðurstöður af þeim
fundi þær, að óánægja sé með
að fíkniefnasalar gangi lausir
vegna seinvirkni réttarkerfis.
Þessi máttlausa niðurstaða und-
irstrikar enn einu sinni skiln-
ingsleysi yfirvalda og stofnana
gagnvart vandanum og innsigl-
ar ráðaleysið í þessum málum.
Alþýðublaðið benti margsinnis
á það í leiðurum að fíkniefna-
vandinn er ekki einangrað fyrir-
bæri, heldur hluti af stærra
vandamáli. Þegar bjórumræðan
stóð sem hæst benti Alþýðu-
blaðið margsinnis á, að reynsla
erlendra þjóða af áfengu öli væri
sú, að bjórdrykkjan bættist ofan
á áfengisneysluna sem fyrir er í
þjóðfélaginu. Blaðið ítrekaði
einnig þá staðreynd, að bjórinn
ylli því að böm og unglingar
hæfu drykkju áfengra drykkja
fyrr og að víðtæk áfengisneysla
óþroskaðra unglinga og barna
væri oft fyrsti liðurinn í fíkni-
efnanotkun. í kjölfar bjórs kæmi
sterkir drykkir, hassnotkun, am-
fetamín, kókaín og jafnvel her-
óín. Nú er það tölfræðilega
sannað að heildardrykkja ís-
lendinga hefur stóraukist frá því
að bruggun og sala á áfengu öli
var leyfð fyrir ári. Alþýðublaðið
líkt og fjöldi annarra sem deildu
umgetinni skoðun, hafði rétt fyr-
ir sér í þessu máli.
Ug nú eru áfengis- og fíkni-
efnavandamál unglinga og
barna farin að segja til sín. Of-
beldi og árásir á götum borgar-
innar. Stórfelld fíkniefnaneysla í
grunnskólum jafnt sem fram-
haldsskólum. Fræðslustofnanir
og yfirvöld reyna að klóra í
bakkann með því að benda á
fíkniefnasalana og gangrýna
fréttaflutning fjölmiðla! Kjarni
málsins er, að með bjórnum og
frelsi almennings að drekka
áfengt öl, var nýju, auðfengnu
og aðgengilegu fíkniefni beint
að börnum og unglingum.
Að sjálfsögðu er ekki einungis
hægt að skella skuldinni á bjór-
inn. Þarna koma einnig almenn-
ar aðstæður í þjóðfélaginu til
sögunnar. Linnulaus vinnu-
þrælkun, einkum þeirra sem
reyna að velta Sysifos — steini
skuldanna upp bratta vaxta-
brekkuna, upplausn fjölskyldna,
Laugardagur 24. mars 1990
vaxandi ofbeldi í sjónvarpi og
kvikmyndahúsum, hnignandi
tilfinning fyrir tungu og þjóð-
menningu í hinni „ameríkanís-
eruðu” verstöð sem nefnist ís-
land: Allar þessar aðstæður
bjóða upp á litlar varnir þegar
flóðalda fíkniefna skellur á þjóð-
félaginu. Og skjóiminnst eru
börnin og unglingarnir sem
hraktir hafa verið að heiman og
fá uppeldi sitt í leiktækjasölun-
um, á bíóhúsunum eða fyrir
framan myndbandaofbeldið á
skjánum. Bjórinn opnaði fíkni-
efnaleiðina að þessum ung-
mennum.
Abyrgð stjórnvalda er mikil í
þessum málum. Skilningsleysið
og ábyrgðarleysið hefur verið al-
gjört og er það enn. Allir stinga
hausnum í sandinn og enginn
virðist sjá þessi mál í samhengi.
Það er einblínt á einstaka þætti
eða jafnvel einstaka menn, eins
og fíkniefnasalana eða einstök
fréttaskrif einstakra blaða-
manna. Vandinn liggur ekki þar
og enn síður lausnin. Bjórstríðið
er tapað. Hins vegar verður að
vinna stríðið um þjóðfélagið.
Það verður að skapa þær að-
stæður á íslandi að fólk geti séð
sjálfu sér farborða og notið ör-
yggis velferðarþjóðfélagsins
með átta stunda vinnudegi. Þá
höfum við tíma fyrir sjálf okkur
og hvert annað — og einnig
börnin okkar og þurfum ekki að
vísa þeim á dyr og í faðm fíkni-
efnanna.
Klám og kvenfrelsi
„Fahrenheit 451“ upp á nýtt
Nú hafa íslenskar valkyrjur fet-
að í fótspor kynsystra sinna er-
lendis og skorið upp herör gegn
klámi hvers konar. Nefnist hreyf-
ing sú er stofnuð var til höfuðs
sóðaskapnum „Konur gegn
klárni".
Niðurlæging
Systurhreyfingar „Kvenna gegn
klámi erlendis" skilgreina „klám"
býsna vítt og telja hvers kyns
myndir af berrössuðum kvenper-
sónum klámfengnar. Klám ber að
banna því það er niðurlægjandi
fyrir konur segja valkyrjurnar. En
samkvæmt þessari „rökvísi" ætti
skilyrðislaust að banna sósíalísk-
an áróður því hann er niðurlægj-
andi fyrir atvinnurekendur! Ætíi
það sé gaman að sitja undir því að
vera kallaður/kölluð arðræningi
og blóðsuga? Einnig ætti að banna
hvers kyns hægriáróður því hann
er augljóslega niðurlægjandi fyrir
sósíalista.
Auk þess vaknar sú spurning
hver eigi að ákveða hvaða myndir
eða textar eru niðurlægjandi fyrir
konur og hverjar ekki. Það er ekki
sjálf gefið að mynd af nakinni konu
eða pari í samfarastellingum sé
niðurlægjandi fyrir kvenkynið.
Þess utan eru ekki næstum því ail-
ar konur andsnúnar klámi, alla
vega ekki þær sem taka þátt í
klámmyndum eða kaupa klám-
blöð. En slíkar konur eru kannski
„kynsvikarar" og ekki álitshæfar,
eða hvað?
Því má ekki gleyma að stúlkur
sem láta taka nektarmyndir af sér
til birtingar gera það af fúsum og
frjálsum vilja. Með því að banna
slíkar myndbirtingar er einfald-
lega verið að takmarka frelsi þess-
ara kvenna en kvenréttindakonur
telja að bann við klámi auki kven-
frelsi. „Helsi er frelsi" segir Stóra
Systir á rauðum leistum. En hvers
vegna í dauðanum á frelsi kvenna
til að ráða eigin líkama aðeins að
ná til þeirra sem vilja fóstureyð-
ingu en ekki til þeirra sem sýna á
sér bossann?
Þá kunna valkyrjur að segja að
þessar stúlkukindur séu afvega-
leiddar af karlveldinu. Þær hafi
meðtekið þá hugmynd karlveldis-
ins um konur að þær séu einungis
kynverur. Þannig eru þessar
glyðrur ekki sjálfráðar gerða
sinna, gætu kvenréttindakonur
sagt. En með slíkum rökum safna
klámfjendur glóðum elds að eigin
höfði því þá má efa að þeir séu
sjálfráðir sinna gerða. Einhver
gæti sagt að klámfjandskapur
þeirra stafaði af því að þær séu
innst inni hræddar við kynlíf eða
hafi minnimáttarkennd gagnvart
fegurðardísunum í „Playboy". „Sá
sem vegur með sverði mun með
sverði veginn verða."
Mér dettur ekki í hug að gera
kvenréttindakonum upp annar-
legar hvatir og efast ekki eitt
augnablik um heilindi þeirra. En
það er ljóður á þeirra ráði að þær
taka ekki tjáningafrelsið alvar-
lega. Þær skilja ekki að í frjálsu
samfélagi verðum við að þola ým-
iss konar tjáningu sem okkur er
meinilla við. „Ég fyrirlít skoðanir
yðar en er reiðubúinn til að láta líf-
ið fyrir rétt yðar til að tjá þær" er
Voltaire látinn segja í sögulegri
skáldsögu. Þær skilja heldur ekki
að bann við klámi er ekkert annað
aukabiti handa hvers kyns glæpa-
lýð sem myndi græða stórfé á að
selja allra handa sóðaskap undir
borði.
Aðrar lausnir
Kvenréttindakonur halda því
franf að klám geri konur undir-
gefnar og karlmenn að kvenhöt-
urum þannig að það takmarki í
reynd frelsi kvenna. En þá er sönn-
unarbyrðin valkyrjanna, hvernig
vita þær með öruggri vissu að
klám hefur þessi áhrif? Við vitum
að saga auglýsinganna er saga
hinna misheppnuðu auglýsinga-
herferða þannig að áhrifagirni
mannskepnunncu- virðast einhver
takmörk sett. Hvers vegna skyldi
klám hafa örlagaríkari áhrif á at-
ferli fólks en rándýrar auglýsinga-
herferðir sem mislukkast? Og get-
ur ekki hugsast að klám hafi mis-
munandi áhrif á mismunandi ein-
staklinga? Ofbeldiþrungin klám-
mynd sem kann að gera einn að
nauðgara gæti bjargað öðrum frá
þeim meinlegu örlögum. Viðkom-
andi gæti fengið svo hrikalega út-
rás við að glápa á sorann að hann
hreinsaðist af löngunum til að
beita konur ofbeldi. Og jafnvel
þótt gagnrýni kvenréttinda-
kvenna á klám kunni að vera að
einhverju leyti rétt er ekki þar
með sagt að lausn þeirra sé sú
rétta. Væri ekki sterkari leikur að
beita sölumenn sorans þrýstingi
með ýmsum hætti, t.d. mótmæla-
stöðum og undirskriftasöfnunum í
stað þess að heimta boð og bönn?
Ef konur tækju sig saman um að
versla ekki í búðum sem hafa
klámblöð á boðstólum gætu þær
aðgerðir neytt eigendurna til að
hætta sölu sóðaskaparins. Slíkar
baráttuaðferðir eru bæði sið-
menntaðri og vænlegri til árang-
urs en þær óhugnanlegu klámrita-
brennur sem öfgakonur erlendis
hafa staðið fyrir. Uppákomur af
þessu tagi minna ekki eilítið á „af-
reksverk" þýsku nasistanna sem
trúðu því að aríar hugsi öðru vísi
en gyðingar. Segja ekki femínistar
að konur lifi í öðrum hugarheimi
en karlar? Guðsblessunarlega eru
til kvenréttindakonur sem trúa á
mátt ókynbundinnar skynsemi.
Væri ekki athugandi fyrir þær að
reyna að sannfæra neytendur
kláms með rökum, leiða þeim fyr-
ir sjónir að neysla kláms sé af hinu
illa?
Það er alla vega ekki sjálfsagður
hlutur að sýna myndir af allsberu
kvenfólki hvar og hvenær sem er.
Athugandi væri að banna sölu
kláms yfir búðarborði og leyfa að-
eins pöntunarsölu á þessari vöru.
Þá fengju allir sitt, gömlu grað-
naglarnir klámblöðin sín og kven-
frelsiskonur gætu farið inn í bóka-
búðir án þess að eiga á hættu að
við þeim gíni myndir sem þeim
finnst niðurlægja sig.
Lokaorö
Fyrir rúmum tuttugu árum
gerði FrancoisTruffaut kvikmynd-
ina Fahrenheit 451 eftir sam-
nefndri sögu Rays Bradburys. Þar
er lýst framtíðarríki sem hefur
bannað allar bækur og lætur
brenna hvar sem til þeirra næst.
Ástæðan er sú að allir fundu eitt-
hvað í einhverjum bókum sem
særði þá eða niðurlægði. Blökku-
menn vildu láta banna bækur sem
lýstu þeim með neikvæðum hætti,
íhaldsmenn vildu láta banna bæk-
ur sem brutu í bága við almennt
velsæmi o.s.frv. Einfaldasta lausn-
in var náttúrlega allsherjar bóka-
bann. Með stöðugum kröfum um
boð og bönn færa rauðsokkur
okkur skrefi nær slíku lögreglu-
ríki.
Stefán Snævarr