Alþýðublaðið - 22.01.1991, Síða 4

4
Þriðjudagur 22. janúar 1991
MMÐUMMfl
Armúli 36 Sími 681866
Útgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Hinrik Gunnar Hilmarsson
Dreifingarstjóri: Sigurður Jónsson
Setning og umbrot: Leturval, Ármúla 36
Prentun: Oddi hf.
Áskrifarsími er 681866
Áskriftargjald 1100 kr. á mánuði..
í lausasölu 75 kr. eintakið
ANDLÁT NORSKA
ALÞÝÐUKONUNGSINS
Olafur V Noregskonungur lést sl. fimmtudagskvöld,
87 ára að aldri. Ólafur V var elstur konunga í heimin-
um er hann lést. Við honum tekur Haraldur krónprins
sem nýr konungur Noregs. Haraldur V Noregskon-
ungur hefur tilkynnt, að hann muni taka sér sömu ein-
kunnarorð og faðir hans: Allt fyrir Noreg. Með Ólafi V
Noregskonungi erfallinn ástsæll þjóðarleiðtogi. Ólaf-
ur V var nefndur af löndum sínum „folkekongen", eða
alþýðukonungurinn, vegna þess hve blátt áfram hann
var og mikill alþýðumaður í orðum og verkum.
Olafur V Noregskonungur er stór hluti af norskri
sögu. Hann er fæddur í Bretlandi en kom til Noregs
tveggja ára gamall hið sögulega ár 1905 eftir sam-
bandsslit Noregs og Svíþjóðar. Hann óx úr grasi sem
norskt konungsefni og gat sér ungur góðan orðstír í
íþróttum, aðallega sem skíðamaður og siglingakappi.
Sem krónprins gegndi hann stóru hlutverku er nasist-
ar hernámu Noreg 1940 og Hákon VII ákvað að hafna
öllum samskiptum við þýska innrásarherinn og flúði
til Bretlands ævintýralegum flótta ásamt konungs-
fjölskyldunni. Hin einarða afstaða konungsins og
krónprinsins gegn nasistum, sem m.a. birtist í ótal út-
varpserindum og hvatningarorðum, átti stóran þátt í
að efla andstöðuna heima fyrir og styrkja samstöðu
Norðmanna. Norska konungsfjölskyldan varð að
sterku sameiningartákni Norðmanna á myrkum og
þungum stríðsárum.
egar Ólafur tók við sem konungur Noregs eftir lát
Hákonar VII árið 1957, voru þeir margir sem töldu að
erfitt yrði fyrir hinn nýja konung að fylla það tómarúm
sem faðir hans skildi eftir við dauða sinn. Hákon VII
var tákn Noregs í stríðinu; tákn frelsis, lýðræðis og
baráttu gegn einræði nasismans sem lagt hafði undir
sig Noreg. Allar slíkar efasemdir ruku fljótlega út i
veður og vind. Það reyndist vera vel undirbúinn krón-
prins sem kallaði þáverandi forsætisráðherra og leið-
toga norskra jafnaðarmanna, Einar Gerhardsen, á
sinn fund og setti fyrsta ríkisráðsfund eftirdauða Há-
konar VII. Ólafur V Noregskonungur vann einnig fljót-
lega hug og hjörtu landsmanna sinna sem hinn nýi
konungur Noregs, ekki síst með löngum og ströngum
ferðum sínum um allan Noreg og með alþýðlegri
framkomu sinni og látlausum lifnaðarháttum. Hann
varsíðarfyrsti konungurinn í Noregi sem náði til þjóð-
arinnar gegnum sjónvarp; miðil sem styrkti hann enn
sterkar í þjóðarvitund sem þjóðhöfðingja Noregs.
Olafur V vann sér sess sem konungur með eigin stíl
og áherslur. Hann var stolt Norðmanna; reistur, góð-
legur, hlýr og réttlátur. Hann var nútímalegur konung-
ur sem kom til móts við norsku þjóðina sem jafningi
manna en jafnframt ótvíræður þjóðarleiðtogi. Vin-
sældir Ólafs V Noregskonungs voru geysilegar. Kon-
ungssinnarsem lýðveldissinnar heilluðust af konungi
og allar umræður um að afnema konungsdæmið í
Noregi eru löngu þagnaðar.
Gro Harlem Brundtland, forsætisráðherra Noregs
og leiðtogi norskra jafnaðarmanna, skrifaði eftirfar-
andi orð á leiðarasíðu Arbeiderbladets, málgagns
norskra jafnaðarmanna, við andlát Ólafs V Noregs-
konungs: „Sem sameinandi tákn í rúm 30 ár var hann
virtur og æ verðmætari fyrir okkur öll. Hann var knú-
inn áfram af ódrepandi forvitni um menn og nýjan
fróðleik, af draumi um að kalla fram það besta í okkur."
Olafur V Noregskonungur var þekktur og virtur af ís-
lendingum. Hann var krónprins er hann kom hingað
til lands 1947 sem gestur íslensku þjóðarinnar á
Snorrahátíðina í Reykholti og afhjúpaði Snorrastytt-
una sem þar stendur. Ólafur kom í opinberar heim-
sóknir til íslands sem konungur Noregs árin 1961,
1974 og síðast 1988 er hann gaf m.a. fjármuni til end-
urreisnar Snorrastofu í Reykholti. ísland og Noregur
eru tengd miklum og traustum böndum allt frá land-
námi íslands. Ólafur V Noregskonungur er mikilvæg-
ur hluti af þeirri sögu og hugur íslendinga leitar þessa
dagana til Noregs er norska þjóðin syrgir látinn kon-
ung sinn og hyllir nýjan.
UMRÆÐA
Hver er stefna ríkisins
í starfsmannamálum?
Í komandi kosningum mun Alþýðuflokkurinn
leggja verk sin i dóm kjósenda og kynna þeim þau
mál sem hann ætlar að beita sér fyrir á næsta kjör-
timabili. Kosningastefnuskrá flokksins hefur verið i
undirbúningi undanf arna mánuði og þar er talað um
að endurmeta þurfi hlutverk og starfsemi rikisstofn-
ana. Þessi setning lætur litið yfir sér en hér er samt
um ótrúlega stórt mál að ræða. Ég vil fjalla hér
stuttlega um hvers vegna ég tel þetta mikilvægt
mál.
.lafnaðarmenn hafa átt afdrifa-
ríkan þátt í að móta þær stofnanir
sem standa undir veiferðarþjóðfé-
laginu. Nægir að nefna þar al-
mannatryggingakerfið og hús-
Valgerður GunnarsdóHir
sjúkraþjálfí skrifar
næðiskerfið. Við gerum því þær
kröfur til jafnaðarmanna að þeir
standi vörð um velferðarþjóðfé-
lagið. Pað á ekki að gera með því
að selja grunnstofnanir félags-
hyggjunnar frjálshyggjuspekúl-
öntum í hendur, heldur með því að
standa vörð um þá þætti sem
raunverulega skapa jöfnuð og
tækifæri fyrir alla. Það er nauð-
synlegt að líta meö lifandi og já-
kvæðri gagnrýni á þessar stofnan-
ir. Þær eru ekki neinar heilagar
kýr sem fólkinu ber að þjóna held-
ur eiga þær að vera virkt tæki til
þess að þjóna fólkinu.
Opinber þjónusta þarf því að
vera í stöðugri endurskoðun. Allt-
af þarf að fylgjast með hvort þjón-
ustan skilar því sem neytendur,
þ.e. almenningur í landinu, ætlast
til. Kröfur fólks til opinberrar þjón-
ustu t.d. mennta- og heilbrigðis-
kerfis, eru stöðugt að aukast en
fjárveitingar til þessara mála-
flokka aukast ekki að sama skapi.
Við getum ekki reiknað með að
fjárveitingar verði hlutfallslega
miklu meiri en nú er, og verðum
að horfast í augu við að þurfa að
bæta þjónustuna án þess að auka
útgjöldin, þ.e. við þurfum að hag-
ræða.
Á hinum Norðurlöndunum hafa
verið mjög heitar umræður um
breytingar og endurnýjun í opin-
berri þjónustu. Þar hefur m.a.
starfað nefnd fulltrúa launþega-
samtaka og jafnaðarmannafíokka
(SAMAK) sem skilaði á síðasta ári
skýrslu og tillögum um hvernig
mætti endurnýja og bæta opinber-
ar þjónustustofnanir. Eitt aðalatr-
iðið sem bent er á þar er nauðsyn
þess að mótuö verði skýr stefna og
skilgreint markmið fyrir starfsemi
hverrar ríkisstofnunar. Það er
hlutverk stjórnmálamanna að
skilgreina stefnu um starfsemi op-
inberra stofnana og undan þeirri
ábyrgð mega þeir ekki víkja sér.
Þær spurningar sem verður að
svara eru m.a. hvernig hægt er aö
auka skilvirkni ríkisstofnana.
Einnig hvernig má draga úr mið-
stýringu, auka valfrelsi neytenda
og tryggja hagsmuni þeirra og um
leið bæta hag starfsmanna. Þegar
markmið stofnunar hefur verið
skilgreint er hægt að fylgja því eft-
ir, m.a. með kröftugri starfs-
mannastefnu. Starfsmannastefna
ríkisins hefur verið vanrækt og má
vera að það eigi nokkurn þátt í
þeim deilum sem ríkisvaldið hefur
átt í við starfsmenn sina undanfar-
in ár. Við alþýðuflokksfólk ættum
að setja þetta stefnumál á oddinn
og leggja áherslu á tímamörk fyrir
verklokin.
„Starfsmannastefna rikisins HBfur verið vanrækt og má vera aö þaö eigi
nokkurn þátt i þeim deilum sem ríkisvaldið hefur átt í viö starfsmenn
sina undanfarin ár," segir Valgeröur Gunnarsdóttir m.a. í grein sinni.