Alþýðublaðið - 07.03.1991, Blaðsíða 2

2
Fimmtudagur 7. mars 1991
Ingibförg Guðmunds-
dóttir starfskona hjá
Stigamótum segir að
nauðganir og kynferð-
isafbrot margskonar
sóu miklu fleiri en flesta
gruni. „Aðeins litill
hluti þessara afbrota
kemur upp á yfirborðið,
fólk er hrœtt við að
kæra. Ólíkt því sem
gerist þegar um aðra
giæpi er að ræða,
verða skemmdarverkin
sem unnin hafa verið
svo ósýnileg að erfitt
getur orðið að færa
sönnur á atburði, og þvi
verður fólk óöruggt, og
þegar um kynferðisaf-
brot er að ræða koma
jafnan fram miklir for-
dómar sem fólk hræð-
ist" segir Ingibjörg.
Stigamót i tvö ár____________
Fyrir réttum tveim árum, þann
8. mars 1989 á baráttudegi
kvenna, náðist víðtæk samstaða
meðal kvennasamtaka um að
helga daginn baráttunni gegn
kynferðislegu ofbeldi. í Hlaðvarp-
anum þar sem ýmsir sjálfboðaliða-
hópar komu saman til að kynna.
starfsemi sína, kom fjöldi gesta
sem sýndi fram á að almenningur
lét sig þessi mál mikils varða.
Fram að þessum tíma höfðu
ýmsir sjálfboðaliðahópar kvenna
starfað að hinum margvíslegustu
verkefnum sem tengdust kynferð-
islegu ofbeldi. Þar má nefna Sam-
tök um Kvennaathvarf, og innan
vébanda þeirra Barnahóp og Ráð-
gjafahóp um nauðgunarmál og
Vinnuhóp gegn sifjaspellum auk
hóps sem kallaði sig Konur gegn
klámi.
Hóparnir sem kynnt höfðu starf-
semi sína í Hlaðvarpanum 1989
ákváðu í framhaldi af þeirri kynn-
ingu að stilla saman kraftana og
sameina reynslu sína undir einn
hatt. Unnið var kröftuglega að því
að fá húsnæði undir ráðgjafa- og
fræðslumiðstöð þar sem hægt
væri á einum stað að sinna sem
fjölbreyttastri þjónustu. Markmið-
ið var sett hátt og ríkið veitti fjár-
stuðning til framkvæmda. Útkom-
an varð sú að þann 8. mars 1990
voru Stígamót, miðstöð fyrir kon-
ur og börn sem orðið hafa fyrir
kynferðislegu ofbeldi, opnuð að
Vesturgötu 3.
Karimenn aækja_______________
æ meira til Stigaméta
Að sögn Ingibjargar má skipta
verkefnum Stígamóta í tvennt:
,,Að veita konum og börnum ráð-
gjöf, einkum þeim sem orðið hafa
fyrir kynferðislegu ofbeldi; og að
vera fræðslu- og upplýsingamið-
stöð fyrir almenning, skóla og
starfshópa sem gætu þurft að taka
á kynferðislegu ofbeldi í starfi
sínu, svo sem lækna, lögreglu, fé-
lagsráðgjafa, presta, kennara,
hjúkrunarfólk, fóstrur, og fjöl-
miðlafólk og aðrar stéttir sem
hefðu þörf fyrir slíka þjónustu."
Ingibjörg segir að meginstarfið
felist í einkaviðtölum og starfsemi
sjálfshjálparhópa, allt eftir þörfum
hvers og eins. Ráðgjöfin er ókeypis
og opin öllum konum og börnum
af landinu öllu. Á síðustu mánuð-
um hefur það færst verulega í vöxt
að karlmenn sem orðið hafa fyrir
kynferðisofbeldi leiti til Stíga-
móta, en þeir hafa hingað til ekki
haft í nein hús að venda að sögn
Ingibjargar.
Markmió stqrfsins____________
i Stigamótum_________________
Meginmarkmið starfseminnar á
Stígamótum má skipta upp í eftir-
farandi meginþætti:
Að gert verði átak til fræðslu um
kynferðislegt ofbeldi, sem er
nauðsynlegur þáttur í varnarað-
gerðum.
Að tekið verði á málum er
Stígamót vinna gegn hroöalegum kynferöisafbrotum, sem
eru fleiri en nokkurn haföi óraö fyrir, afleiöingarnar eru
oftar en ekki þœr aö þá er
Ingibjörg Guömundsdóttir, starfskona Stígamóta, segir „að kynferðisaf-
brot kalli á sektarkennd sem valdi því að fólk fari að ásaka sjálft sig og
hræðist þvi að leita eftir hjálp þó að líf þeirra sé í molum eftir að hafa
orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi".
snerta kynferðislegt ofbeldi af
mannúð og skilningi.
Að opinberir aðilar taki mark á
reynslu þeirra, sem hafa orðið fyr-
ir kynferðislegu ofbeldi, og þeirra
kvennahópa er unnið hafa með
þau mál og leggi til grundvallar
við ákvarðanir um úrbætur í með-
ferð mála.
Að tillögum í skýrslu nauðgun-
armálanefndarinnar um neyðar-
mótttöku fyrir konur, sem hefur
verið nauðgað, verði hrundið í
framkvæmd tafarlaust.
Að meðferð á málefnum barna,
sem beitt eru kynferðislegu ot-
beldi, verði tekin til gagngerrar
endurskoðunar.
Starfsfólkið fles*____________
þolendur sifjqapella
Hóparnir sem stóðu að stofnun
Stígamóta höfðu áður starfað
hver í sínu lagi þótt margvísleg
óformleg samvinna væri á milli
þeirra.
Vinnuhópur gegn sifjaspell-
um tók til starfa 1986, starfsemin
hefur fyrst og fremst byggst á
einkaviðtölum og ráðgjöf auk
starfa í sjálfshjálparhópum. Þær
konur sem sinna ráðgjöf eru sjálf-
ar flestar þolendur sifjaspella og
byggja því ráðgjöfina á eigin
reynslu. Innan vébanda hópsins
starfa einnig konur sem hafa víð-
tæka þekkingu á kynferðislegu of-
beldi og sinna fræðslu- og hóp-
starfi í samvinnu við þolendur.
Barnahópur Kvennaat-
hvarfsins hefur um árabil unnið
að hagsmunum barna. Hópurinn
hefur gefið út fræðsluefni og tekið
þátt í að koma á fót neyðarsíma
fyrir börn og unglinga.
Kvennaráðgjöfin hefur starfað
frá því snemma á árinu 1984, meg-
inmarkmið starfseminnar er að
veita upplýsingar um réttarstöðu
kvenna við ýmsar aðstæður, laga-
lega og félagslega. Starfið byggist
nær eingöngu á sjálfboðavinnu,
en styrkur hefur fengist frá ríkinu
og einstaka sveitarfélögum til að
standa undir beinum rekstrar-
kostnaði. Þá hefur kvennaráðgjöf-
in haidið úti stuðningshópum fyrir
konur sem staðið hafa í skilnaði,
auk útgáfu margskonar fræðslu-
efnis.
Ráðgjafahópur um nauðgun-
armál hefur starfað frá árinu
1984. Hópurinn starfaði eingöngu
innan Kvennaathvarfsins þar til
Stígamót voru stofnuð en starfar
nú á báðum stöðunum. Starf hóps-
ins hefur eingöngu byggst á sjálf-
boðavinnu sem falist hefur í ráð-
gjöf fyrir þolendur nauðgunar og
fræðslu um afbrotið nauðgun og
afleiðingar þess fyrir þolandann.
Veitt er neyðarþjónusta allan sól-
arhringinn alla daga ársins. Konur
sem orðið hafa fyrir nauðgun geta
fengið sér til stuðnings konu úr
hópnum hvort heldur hún ætlar
að kæra atburðinn eða ekki. Ráð-
gjafahópurinn hefur haldið nám-
skeið og fræðsluerindi til að reyna
að vinna gegn fordómum sem
snúa að þessum málefnum al-
mennt.
Hvaó er______________________
kynferóisleg* ofbaldi?
Stígamót notast við eftirfarandi
skilgreiningar á sifjaspellum,
nauðgun og kynferðislegri áreitni.
Sifjaspell er það nefnt þegar
fullorðinn, skyldur eða nákominn,
í skjóli valds síns notar börn til
þess að fullnægja kynferðislegum
þörfum sínum — hvort sem hann
sýnir sig beran, þuklar á barninu,
lætur barnið þukla á sér eða hefur
við það samfarir.
Nauðgun er ofbeldisverk þar
sem um er að ræða þvingun til
kynferðislegra samskipta, hvort
sem ofbeldismaðurinn var ókunn-
ugur, kunningi, vinur eða eigin-
maður.
Kynferðisleg áreitni er óum-
beðin kynferðisleg athygli sem
ekki er óskað eftir né boðið upp á
af þolandanum. Hún getur birst í
kynferðislegum aðdróttunum,
snertingu, strokum, kynferðisleg-
um tilboðum o.s.frv.
Sjálfshjálparhópar
Ingibjörg segir að sjálfshjálpar-
hóparnir séu mikilvægur liður í
starfsemi Stígamóta. Á síðasta ári
voru starfræktir 12 hópar fyrir
þolendur sifjaspella og 4 fyrir þær
konur sem fengust við nauðgunar-
mál. Konurnar sem voru í þessum
hópum voru á öllum aldri og t.d.
voru starfræktir sérstakir hópar
fyrir unglingsstúlkur. Mæður sifja-
spellsþolenda hafa komið saman í
sjálfshjálparhóp og rætt þar
reynslu sína og stutt hver aðra,
einnig hafa makar sifjaspellsþol-
enda komið saman reglulega.
í sjálfshjálparhópunum koma
konur saman til þess að deila hver
með annarri sárri reynslu og
sækja styrk til að takast á við
vandamál sem rekja má til sifja-
spella eða nauðgunar. Þar komast
þær að raun um að þær eru ekki
einar, að aðrar konur hafa líka
orðið fyrir svipuðu ofbeldi. Þær
átta sig á því að þær bera ekki
ábyrgð á ofbeldinu sem þær urðu
fyrir, ábyrgðin er ofbeldismanns-
ins.
Hóparnir hittast að jafnaði í 15
skipti á 3ja mánaða tímabili. Allar
konur sem hafa áhuga á að taka
þátt í sjálfshjálparhópum koma
fyrst í einkaviðtöl, þær geta haldið
áfram í stuðningsviðtölum á með-
an á hópstarfinu stendur, og sömu-
leiðis eftir að hópstarfinu lýkur.
Eftir að sjálfshjálparhópunum lýk-
ur geta konurnar haldið áfram að
sækja fundi þar sem unnið er eftir
svokölluðu 12 spora kerfi, sem
sækir fyrirmynd sína til AA sam-
takanna.
Fr»ðslunám»keid______________
Á vegum Stígamóta eru haldin
námskeið fyrir þá sem óska eftir
fræðslu um kynferðislegt ofbeldi.
Námskeiðunum er ætlað að búa
fólk betur undir að takast á við og
vinna með þessi mál og eru við-
horf og tilfinningar þátttakenda
stór hluti námskeiðsins. Fjallað er
um hvernig best má bregðast við
þegar kynferðislegt ofbeidi kemur
upp, bæði hvað varðar lagalegar
skyldur, lögreglurannsókn og
dómsmeðferð slíkra mála og
stuðning við þolendur og aðstand-
endur.
Námskeiðin eru aðlöguð þörf-
um og óskum þátttakenda hverju
sinni. Nú þegar hafa verið haldin
tvö slík námskeið á Akureyri og
meira námskeiðahald er fyrirhug-
að.
Á morgun, föstudaginn 8. mars,
verður starfsemin í Stígamótum
eins árs og verður í því tilefni opið
hús á miili kl. 16 og 19 og eru allir
boðnir velkomnir til að kynna sér
starfsemina.