Alþýðublaðið - 15.03.1991, Blaðsíða 5

Föstudagur 15. mars 1991
5
Þingsályktunartillaga þingmanna Alþýduflokksins
Bylting i vörnum
gegn vimuefnavanda
Sjö þingmenn Alþýðufflokksins með Rannveigu
Guðmundsdóttur i broddi fylkingar standa að til-
lögu til þingsályktunar um auknar varnir gegn
vimuefnum. Tillagan gerir meðal annars ráð ffyrir að
ffikniefnalögreglan heyri beint undir dómsmála-
ráðuneytið, sem ætti að tryggja það að ffikniefna-
deildin hafi f járhagslegt bolmagn til að sinna sinum
skyldum. Ennfremur gerir tillagan ráð ffyrir að sami
aðili fari með rannsókn ffiknieffnamála á öllu land-
inu. Þá er lagt til að námseffni um vimuefnavarnir
verði hluti skyldunáms i grunnskólum og samræmi
verði tryggt að því er varðar sérffræðilega aðhlynn-
ingu og umönnun fikniefnaneytenda. Einnig er gert
ráð ffyrir að komið verði á fót forvarnarsjóði og
regluleg úttekt verði gerð á fikniefnavandanum.
SÆMUNDUR GUÐVINSSON SKRIFAR
Rannveig Guömundsdóttir er fyrsti flutningsmaöur tillögunnar.
I upphafi framsöguræðu með til-
iögunni á dögunum sagði Rann-
veig Guðmundsdóttir að óhætt
væri að fullyrða að meðal þjóðar-
innar væri mikill einhugur um það
markmið að auka varnir gegn
vímuefnum og almennt um að
grípa til hvers konar aðgerða til að
sporna gegn dreifingu og notkun
vímuefna. Hins vegar væri ljóst að
um leiðir að þessu góða markmiði
gætu verið skiptar skoðanir og
jafnvel mikill ágreiningur.
Ungir______________________
vimueffnaneytendur
Rannveig nefndi ýmislegt sem
gert hefur verið í þessum málum á
undanförnum árum og sagði síðan
meðal annars:
Landlæknisembættið boðaði til
nokkurra samráðsfunda veturinn
og vorið 1990 um fíkniefnaneyslu
unglinga, áhættuhópa og úrbæt-
ur. Niðurstaða þess samstarfs var
kynnt í skýrslunni Ungir vímu-
efnaneytendur, hvaðan koma
þeir og hvert halda þeir? og
vakti hún mikla athygli, ekki síst
sú staðreynd að allt að 500 ung-
lingar á aldrinum 13 ára til 19 ára
eru djúpt sokknir í fikniefnaneyslu
og ástand hefur versnað mjög á
síðustu árum.
í skýrslunni er bent á hvað hóp-
urinn telur helst til ráða og er lögð
áhersla á að efla aðstoð við heimili
og fjölskyldur er minna mega sín.
Að gera skólum betur kleift að
sinna þeim nemendum sem eiga
erfitt með að fylgjast með í námi
og að stórefla rannsóknir á áhrif-
um uppeldis- og skólavistar sem
og að taka upp kennslu í uppeldis-
fræðum í grunn- og framhalds-
skólum. Þá er lagt til að vímu-
varnaráð komi í stað áfengis-
varnaráðs og að komið verði á sér-
stökum forvarnarsjóði. Bent er á
þann mikla kostnað sem er sam-
fara vistun á sjúkrastofnunum og
að stofnanameðferð geti aldrei
komið í stað forvarna.
Fiknieffnamarkaðurinn
veltir hundruðum
milljóna króna
Þá sagði Rannveig Guðmunds-
dóttir að full ástæða væri til að
taka undir þau sjónarmið sem
þarna væru sett fram og að hluta
til væri það gert með þessum til-
löguflutningi. Sú ályktun sem hún
mælti fyrir væri niðurstaða starfs-
hóps sem nokkrir flutningsmanna
áttu aðild að og áttu viðræður við
fjölda aðila er að þessum málum
starfa. Ákveðið hefði verið að
leggja áherslu á fáa afmarkaða
þætti og aukna samræmingu.
— fíkniefnalögregla
verdi sjálfstœð —
vímuvarnir hluti
skyldunáms — út-
tekt á meðferðar-
stefnu eða stefnu-
leysi
Rannveig sagði síðan á þessa leið:
í fyrsta lagi leggjum við áherslu
á að sami aðili fari með rannsókn
fíkniefnamála á öilu landinu og
heyri beint undir dómsmálaráðu-
neytið. Við viljum því að svokölluð
fíkniefnalögreglan fái svipaða
stöðu innan löggæslunnar og toll-
gæslan og að hún hafi sjálfstæðan
fjárhag. Við teljum það nauðsyn-
legt að sé aðgerð í gangi á vegum
fíkniefnalögreglunnar þá hafi hún
bæði sjálfstæði og fjárhagslegt
bolmagn til að ljúka þeirri aðgerð
telji hún það nauðsynlegt til að af-
stýra því að vímuefni komist hér á
markað. Hún á ekki og má ekki
tengjast annarri fjárhagslegri for-
gangsröðun verkefna á vegum
löggæslunnar.
Talið er að ársvelta fíkniefna-
markaðarins hér sé 300—400
milljónir króna. Fíkniefnavið-
skipti hafa að sögn orðið skipu-
lagðari hér hin síðari ár og erfiðari
viðureignar fyrir yfirvöld. Megin-
kraftar fíkniefnadeildar lögregl-
unnar í Reykjavík hafa farið í að
reyna að minnka framboðið með
því að ná sem mestu magni úr um-
ferð. Því hefur sá þáttur, að hafa
eftirlit með neytendum og stunda
öflugt fyrirbyggjandi starf, orðið
út undan.
Mikilvægi fforvarna
Næst kom Rannveig að þeim
markmiðum tillögunnar er snúa
að forvörnum. Námsefni um
vímuvarnir verði hluti skyldu-
náms í grunnskólum. Hún gat þess
að fjölmargir aðilar hafi komið í
skóla með forvarnarverkefni en
hafi nú samræmt sín störf og
standi flestir að því verkefni sem
kennt sé við Lions Quest. Það heiti
,,Að ná tökum á tilverunni" og sé
bandarískt að uppruna. Lions-
hreyfingin hafi greitt kostnað við
að þýða og staðfæra verkefnið. í
dag sé hverjum skólastjóra í sjálfs-
vald sett hvort hann nýtir sér
námsefnið eða ekki. Þá fjallaði
Rannveig um forvarnarsjóð sem
gert er ráð fyrir í tillögunni og
sagði á þessa leið:
Hér tökum við undir viðhorf
margra þeirra sem eru að vinna að
forvarnarverkefnum og eru oft á
tíðum í kapphlaupi um athygli og
peninga. Hugmyndin með þessum
sjóði er sú að þeir sem vinna að
forvarnarverkefnum og leita eftir
fjárstuðningi stjórnvalda sæki
beint til slíks sjóðs. Þar er síðan
tekin afstaða til gildis verkefna,
hvort verkefni eru af sama toga og
jafnvel hægt að leggja til sam-
vinnu á ákveðnum sviðum. Það er
ekki víst að mikið þurfi að auka
framlög til varna ef vinnubrögð
verða markviss og samræmd.
I fjórða lagi leggjum við til að
gerð verði með reglulegum hætti
úttekt á fíkniefnavandanum með
söfnun gagna og upplýsinga svo
að auðveldara sé að gera sér grein
fyrir umfangi hans. Þessa úttekt
þarf að fela ákveðnum aðila og
eðlilegast að Félagsvísindastofnun
yrði fengið það verkefni.
Efftirlitslausar_____________
meófferðarstoffnanir
Að lokum ræddi Rannveig Guð-
mundsdóttir um þann lið þings-
ályktunartillögunnar er fjallar um
nauðsyn þess að tryggja samræmi
að því er varðar sérfræðilega að-
hlynningu og umönnun vímu-
efnaneytenda. Hún sagði meðal
annars:
Meðferðarstarf fer bæði fram á
vegum ríkisins og frjálsra félaga-
samtaka. í núverandi kerfi gætu
sjúklingar farið á milli meðferðar-
stofnana og þess vegna dvalist
langdvölum á ári hverju inni á
sjúkrastofnunum sem allar eru
reknar á fullum daggjöldum. Þess-
ar stofnanir hafa lítið sem ekkert
samráð sín á milli, enda eru þær
reknar á ákaflega mismunandi
vegu.
Það er ekkert sem mælir gegn
því að frjáls félagasamtök reki
meðferðarheimili fyrir vímuefna-
neytendur en ef ríkissjóður borgar
alla meðferð hljótum við að gera
ákveðnar kröfur. Ekkert eftirlit
virðist haft með aðferðum og for-
svarsmenn stofnana eru ekki
krafðir um árangurstölur eða
beðnir að upplýsa fjárveitingar-
valdið um notagildi aðferða sinna.
Hafi einhver stofnun komist inn á
daggjöld heldur hún því áfram að
því er virðist eftirlitslaust og greið-
ir ríkissjóður þó hundruð milljóna
tii þessara stofnana á ári hverju.
Það þyrfti að gera könnun á þeirri
meðferðarstefnu eða meðferðar-
stefnuleysi sem hér virðist rikjandi
og reyna síðan að meta raunveru-
lega þörf landsmanna.
I lok ræðu sinnar sagði Rann-
veig:
Hvert skref sem tekið er í þá átt
að koma í veg fyrir að fíkniefna-
vandinn vaxi er gæfuspor en það
er vandasamt að koma með tillög-
ur sem raunsætt er að ætla að leiði
til árangurs. Ég trúi því að þær til-
lögur sem hér eru kynntar séu ein-
mitt til þess fallnar og legg að lok-
um áherslu á að rauði þráðurinn í
öllu starfi gegn fíkiniefnum verði
forvarnir.
Allt að 500 ungiingar á aldrinum 13—19 ára eru djúpt sokknir ■ fíkniefnaneyslu og fer ástandið hríðvernsandi.