Alþýðublaðið - 24.12.1991, Blaðsíða 2

2
Þriðjudaqur 24. desember 1991
MíYÐUBUÐIÐ
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson (í starfsleyfi)
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Siguröur Jónsson
Dreifingarstjóri: Steindór Karvelsson
Setning og umbrot: Leturvai sf.
Prentun: Oddi hf.
Símar eftir lokun skiptiborðs:
Ritstjórn: 625538 - Dreifing: 625539 - Fax: 627019
Tæknideild: 620055
Áskriftarverð kr. 1.200 á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 90
Timi jólanna
Aðfangadagur jóla er í dag. Boðskapur jólanna um frið á
jörðu og hátíð í bæ hljómar enn eitt árið um heimsbyggð-
ina. Tími jólanna er tífni ljóssins, tími samveru, fyrir-
gefningar og umburðarlyndis. En jólin eru einnig margt
annað; þau eru einnig tími Qölskyldunnar, stund hlýju og
umhyggju og tíð vetrarsólstöðu þegar daginn fer aftur að
lengja og myrkrinu léttir. Þess vegna eru jólin tíð gleði og
tími tilhlökkunnar.
Jólin eru þar af leiðandi þungbær fyrir þá, sem af einhverj-
um ástæðum eiga þess EKKI kost að njóta samverunnar,
hlýjunnar eða umhyggjunnar. Andstæðumar verða enn
skarpari við jól. Þess vegna leitar hugurinn til allra hinna
þjáðu og sjúku sem ekki eiga tök að njóta gleði jólanna eins
og við hin. Eins allir þeir sem ekki geta verið heima hjá
fjölskyldum sínum um jólin af ýmsum ástæðum; einnig
þeir em sviptir hinu hefðbundnu jólahaldi.
Jólin hafa oft verið gagnrýnd hin síðari ár og talin
markaðstími verslunarinnar. Jólin em stundum sögð
hagnýtt í þágu peningahyggju; friðurinn sé úti en þess í
stað sé jólatíminn stund streitunnar, tími fjáreyðslu og
sóunar, firringar og yfirborðsmennsku. Eflaust er eitthvað
til í þessari umvöndun.
Hitt ber þó að hafa í huga, að samfélagið hefur breyst.
Meirihluti íslendinga býr í þéttbýli þar sem hraðinn er
mikill, ekki síst á höfuðborgarsvæðinu. Tími gjafanna
kallar beinlínis á aukin umsvif í verslun. Tími hins hraða
þjóðfélags kallar á enn meiri hraða við álag undirbún-
ingsins sem öllum jólum fylgir.
Utivinnandi makar hafa enn minni tíma til jólaundir-
búnings. Sökin er ekki jólanna, ástæðumar liggja miklu
fremur í þjóðfélaginu sjálfu. Nútímajól eru aðeins spegil-
mynd af nútímasamfélagi.
Nleginmálið er í rauninni ekki, hvort maðurinn sem slíkur
heldur jól í afskekktum dalakofa eða í raflýstum nútímahí-
býium. Hin sönnu jól eru alltaf í hjörtum mannanna, ekki í
ytri aðstæðum.
Nútímamaðurinn hefur síður en svo verið firrtur hæfí-
leikanum að gleðjast yfir hátíð ljóssins, að finna frið í sál-
unni, að nema innileikann í samveru fjölskyldu, vina og
ættingja.
Nútímamaðurinn getur, þrátt fyrir hraða samfélagsins
gefið sér þann tfma sem jólin þurfa. Tíminn er, þegar allt
kemur til alls, aðeins spurning um forgangsröð verkefna.
Fæðingadagur frelsarans er í dag. Kristnir menn fagna
minningu Jesú. Heiðnir menn héldu sömu daga í heiðri til
dýrðar ljósinu.
Þótt skilin séu mikil milli eingyðistrúar kristninnar og
fjölgyðistrúar ásatrúarinnar, heldur hugsunin þó furðulega
lík: Óður til samheldninnar og gleði birtunnar í sálum
mannanna jafnt sem í degi hverjum sem lengist. Þessari
hugsun og þessari hefð hefur Islendingur nútímans
varðveitt, þrátt fyrir allri ytri breytingar.
Fjárlögin samþykkt aðfararnótt sunnudags
Miklu flóknara
og viðameira
- segir Össur Skarphéðinsson, þingsflokksformaður
Alþýðuflokksins, um þingmannastarfið að haustþingi loknu
Þinghaldi fyrir jólin iauk að-
faranótt sunnudags eftir að sam-
staða um afgreiðslu mála náðist
undir kvöidmatarleytið á laugar-
dag eftir mikið þref. Fjárlög
voru afgreidd, frumvarp um
tekju- og eignarsk'att og jöfnun-
argjald. Bandorminum svokall-
aða var hins vegar frestað fram
yfir jól. Alþýðublaðið ræddi við
Ossur Skarphéðinsson, for-
mann þingflokks Alþýðuflokks-
ins, um gang mála á þinginu síð-
ustu daga. Hann var fyrst spurð-
ur hvort ekki væri bagalegt að
þurfa að fresta ráðstöfunum í
ríkisfjármálum framyfir áramót.
,,Ég held að ríkisstjórnin geti ver-
ið mjög sátt við sinn hlut því henni
tókst að ná fram fjárlögum og mjög
mikilvægu frumvarpi um breytingar
á tekju- og eignarsköttum. Það eina
sem ríkisstjórnin raunverulega
frestaði fram yfir áramót er svokail-
aður bandormur sem felur í sér
ýmsar aðrar ráðstafanir í ríkisfjár-
málum.
Það er alveg Ijóst að einstakir leið-
togar stjórnarandstöðunnar lögðu
allt kapp á hrekja stjórnina á undan-
hald og höfðu bersýnilega byggt
hernaðarplan sitt á því að knýja
stjórnina til að fresta fjárlagafrum-
varpinu framyfir áramót. Þeim tókst
það ekki.
Það náðist góð lending í þessu
máli og það er fyrir öllu. En ef við lít-
um á Alþingi þá er það nokkuð
merkileg stofnun. Hún stjórnar sér
sjálf en stýrist ekki af einhverjum
aðilum úti i bæ eða einstökum ráð-
herrum, ekki einu sinni forsætisráð-
herra. Réttur stjórnarandstöðunnar
er mjög mikill og á úrslitastundum
eins og þessum hefur hún griðar-
lega mikil völd. Ég tel að hún hafi
nýtt sér þau völd út í hörgul og gert
það nokkuð smekklega. Stjórnar-
andstaðan lék vel og skynsamir
menn tóku í rauninni völdin af of-
beldisberserkjum sem voru fyrst og
fremst, þótt örfáir væru, að eyði-
leggja fyrir stjórnarflokkunum.
Mér finnst Framsóknarflokkurinn
stunda nokkuð snotra stjórnarand-
stöðu þrátt fyrir að hann hafi verið
næstum stöðugt í ríkisstjórn í sam-
fellt 20 ár. Mér finnst hann hafa sýnt
af sér málefnalegri og ábyrgari
stjórnarandstöðu en t.d. Alþýðu-
bandalagið. Um leið og Framsókn-
arflokkurinn tók við forystuhlut-
verkinu af Alþýðubandalaginu í
þessu andófi og samningum sein-
ustu dagana fyrir jólahlé fór þetta
allt í hagfelldan farveg fyrir alla að-
ila."
— Jöfnunargjaldið var sam-
þykkt þrátt fyrir að í stjórnar-
andstöðu hafi Sjálfstæðisflokk-
urinn verið því mjög andsnúinn?
„Það er rétt að sjálfstæðismenn
töídu jöfnunargjaldið ólöglegan
skatt en það varð nú að samkomu-
lagi að halda því inni fyrstu níu mán-
uði ársins vegna þess hversu alvar-
legt ástandið í ríkisfjármálunum er.
Þannig mun það leggjast af í sept-
ember og verður ekki framlengt.
Þetta hefur kostað mikla erfiðleika
og t.d. hefur Vilhjálmur Egilsson,
formaður Verslunarráðs, skrifað Vil-
hjálmi Egilssyni, þingmanni Sjálf-
stæðisflokksins, og kvartað undan
því að sá síðarnefndi og flokkur
hans hafi í hyggju að styðja þetta
frumvarp, sem varð svo til þess að
Vilhjálmur Egilsson þingmaður
ákvað að hætta við að styðja þetta
frumvarp hér á Alþingi. Stjórnar-
andstaðan hefur að sjálfsögðu not-
að jöfnunargjaldið til að núa Sjálf-
stæðisflokknum grimmilega upp úr
fortíð sinni."
— Þú lagðist mjög eindregið
gegn skólagjöldum. Ertu sáttur
við niðurstöðuna sem fékkst í
því máli?
„Það var mikil andstaða innan
þingflokks Alþýðuflokksins gegn
skólagjöldunum. Það var reyndar
ljóst frá upphafi að helmingur þing-
flokksins var alfarið á móti því að
lögð yrðu skólagjöld á framhalds-
skólanemendur. Þá voru einnig sum
okkar á móti því að lögð yrðu skóla-
gjöld á háskólastiginu. Ég varð fyrir
sárum vonbrigðum með hvernig
haldið var á þvi máli strax frá upp-
hafi bæði innan Alþýðuflokksins og
að hálfu Sjálfstæðisflokksins.
Ég er ekki í nokkrum vafa um það,
að ef helmingur þingflokks Sjálf-
stæðisflokksins væri á móti ein-
hverju máli yrði ekki reynt að valta
yfir þá eins og því miður var reynt
við okkur í þessu máli. Það náðist
hins vegar sú málamiðlun að
menntamálaráðherra féllst á að
draga tillögur um skólagjöld á fram-
haldsskólastiginu til baka og ég tel
það í sjálfu sér mikinn áfanga. Með
þessu tókst Alþýðuflokknum að
verja þá hugsjón jafnaðarmanna að
menntun eigi að vera ókeypis og
fyrir alla.
Þá náðu þingmenn Alþýðuflokks-
ins því fram að lánað verður fyrir
skólagjöldum við Háskóla Islands úr
Lánasjóði íslenskra námsmanna og
fyrir þá sök létu nokkrir þingmenn
okkar af andstöðu sinni við skóla-
gjöld á háskólastiginu. Fyrir mér er
ókeypis menntun hins vegar grund-
vallaratriði og ég greiddi atkvæði
gegn því atriði fjárlaganna."
— Talsvert hefur borið á
ágreiningi innan stjórnarinnar.
Hvernig finnst þér að starfa með
Sjálfstæðisflokknum?
„Það er alltaf að koma betur og
betur í Ijós að það er erfitt fyrir Al-
þýðuflokkinn að vera í stjórnarsam-
starfi við Sjálfstæðisflokkinn. Við
þurfum að halda mjög vel á okkar
hlut til þess að við hverfum ekki al-
veg í skugga þessa stóra flokks. Við
verðum að ná miklu meiri árangri í
að marka sérstöðu okkar en okkur í
forystu flokksins hefur tekist til
þessa.
Okkur hefur þó engu að síður tek-
ist að koma í veg fyrir ýmsar fyrir-
ætlanir sem ekki samrýmast stefnu
flokksins, eins og að það verði tekn-
ar verulega upphæðir af því fólki
sem þarf að leggjast á sjúkrahús.
Hugmyndum þess efnis var varpað
fyrir róða fyrst og fremst vegna and-
stöðu innan Alþýðuflokksins.
Mér hefur komið á óvart hversu
þingið er þungt í vöfum, er þung-
lamaleg stofnun og vinnur hægt.
það er líka ljóst að lög um þingsköp
eru þannig að stjórnarandstaðan
hefur alla möguleika sem hún vill til
að tefja framgöngu mála. Þannig
getur verið mjög erfitt að koma hér
fram málum nema í einhvers konar
sátt við stjórnarandstöðuna. Það
hefur hins vegar tekist bærilega og
menn virða lýðræðið og virða það
að hér er kjörinn meirihluti þó að
auðvitað séu þeir að snúast í
ákveðnum málum. En þingið sem
stofnun er furðu óskilvirkt fyrir-
bæri."
— Þetta er í fyrsta skipti sem
þú tekur þátt í afgreiðslu fjár-
laga á Alþingi. Hefur starf þitt
sem þingflokksformanns verið í
þá veru sem þú áttir von á?
„Ég hef þurft að standa í talsverðu
þrefi um framgang þinghaldsins,
bæði við samstarfsflokkinn og
stjórnarandstöðuna. Þingflokksfor-
maður Sjálfstæðisflokksins er hinn
mesti sómamaður og hefur sam-
starfið við hann verið mjög gott.
Það hefur hins vegar háð þinginu
ósættið sem upp kom við upphaf
þings um forsetakjör. Það leiddi til
þess að stjórnarandstaðan kaus að
taka ekki þátt stjórn þingstarfa í for-
sætisnefndinni. Þess vegna hefur
það lent mjög mikið á okkur þing-
flokksformönnum stjórnarflokk-
anna að semja við stjórnarandstöð-
una um gang þinghaldsins. Þannig
hefur stjórn þingsins færst talsvert
yfir á fundi forseta með þingflokks-
formönnunum og því hefur starf
mitt hér á þinginu orðið miklu
meira en ég átti von á.
Ég minnist þess að hér áður var ég
í hópi þess fjölda manna sem hélt að
þingmannsstarfið væri létt starf en
eftir þær vökur og vinnunætur sem
við höfum átt hér undanfarnar vik-
ur hef ég algjörlega skipt um skoð-
un. Starf þingmannsins er miklu
flóknara og viðameira en ég átti von
á,“ sagði Össur Skarphéðinsson,
þingflokksformaður Alþýðuflokks-
ins, að lokum.
Hvít iól!
Um helgina kom jólasnjórinn. Hvít jól virðast verða um land allt
í ár. Krakkarnir í Kópavogi kunnu vel við sig á sunnudags-
morguninn og voru þefar komin í byggingahugleiðingar svo
sem sjá má. A-mynd E.ÓI.