Alþýðublaðið - 24.12.1991, Blaðsíða 13

13
Þriðiudaqur 24. desember 1991

biblíuslóðum nokkrtnn dögtmt fyrir jólahátíðina
- myndir og texti eftir Jón BÍrgi Pétursson
Litlu strákamir í Betlehem
komu hlaupandi að rútubílnum
okkar. þegar hann stansaði í næsta
nágrenni við Fæðingarkirkju
Frelsarans. Litlu arabastrákamir
vildu selja okkur ferðamönnum
glingrið sem þeir hömpuðu. Mér
varð hugsað til hins mikla Kon-
ungs, sem fæddur var þama á
næstu grösum fyrir nærri tvö þús-
und ámm. Hvemig leit hann út?
Var hann kannski eitthvað svipað-
ur þessum snaggaralegu strákum,
þegar hann var á þeirra aldri.
Þetta var í landinu helga. Gyð-
ingalandi, sem nú heitir ísraels-
ríki, land gyðinganna, þar sem ar-
abar búa í dag við megnasta órétt-
læti, og hafa lengi gert. Þetta var
árið 1967 og ekki margir mánuðir
síðan að hinir herskáu gyðingar
höfðu unnið frækilegan . sigur í
Sex-daga-stríði. Ferðafólk á þess-
um lendum var í allra fæsta lagi.
Menn töldu ástandið fyrir botni
Miðjarðarhafsins ekki tryggt eins
og sakir stóðu.
Sviksamur fararstióri færður á
lftgreelustöð
Þetta ferðalag hófst í býtið á
mánudagsmorgni og stóð fram í
rökkur. Fararstjórinn var eldhress
maður, sem ég varð þó að beita
hörðu í ferðarlok. Þegar snætt var í
hádeginu hafði ég ekki nein ísra-
elsk pund, aðeins ensk pund. og
samdi við fararstjórann að hann
borgaði matinn minn. en ég léti
hann hafa 50 ensk pund sem hann
lofaði að skipta fyrir mig.
Þegar til Tel Aviv kom kannað-
ist kauði ekki við að hafa tekið við
seðli þessum. Þama á hominu hjá
ferðaskrifstofunni birtist mér von.
tveir ísraelskir lögreglumenn.
Kallaði ég í þá og sagði þeim frá
viðskiptum okkar. Var ekki að
orðiengja að við vorum drifnir inn
á lögreglustöð í nágrenninu til
varðstjóra þar. Sá var ekkert yfir
sig kurteis. ekki við fararstjórann í
það minnsta.
Eftir talsvert þref. viðurkenndi
karlgreyið að hafa tekið við seðl-
inum. Var honum gerð grein fyrir
því að hann mundi missa leyfi sitt
sem fararstjóri. ef hann skilaði
ekki aurunum á hótel mitt fyrir
hálfníu það kvöld. Kallinn kom
svo á tilsettum tíma. með seðilinn.
og var heldur lúpulegur og færði
fram alls konar afsakanir. sem ég
nennti ekki að hlusta á.
Raunar fann ég fljótt að það orð
sem fer af gyðingum í viðskiptum
á við einhver rök að styðjast. Oft
var reynt að hlunnfara mig í við-
skiptum í verslunum. gefa rangt til
baka. Alltaf var slíkt þó leiðrétt
með bros á vör og allt afsakað með
bukti og beygingum.
Hér verður bvlting!
Það var í desember að ég hélt af
stað frá Kaupmannahöfn með
SAS-flugvél suður til Tel Aviv.
MiIIilent var á ýmsum stöðum. og
síðast í Aþenu. Þar varð talsverð
töf og við blaðamenn og ferða-
skrifstofumenn. gestir flugfélags-
ins. vorum leiddir til veitingasalar
þar sem viðurgjömingur þetta
laugardagseftirmiðdegi var með
besta móti.
Skrafhreifinn barþjónn tók mig
tali og hafði tíðindi að segja mér.
Nefnilega að hans hátign Konstan-
tín og ..frænku" okkar. hinni
dönsku drottningu hans. yrði bylt
á næstu dögum.
Þetta fannst mér nú hálfgert
óráðshjal. „Hér verður bylting",
tautaði þjónninn á brotinni ensku.
En viti menn, þetta átti eftir að
gerast vikuna á eftir, þá tóku her-
foringjamir öll völd í landinu. Sá á
bamum vissi hvað hann söng, og
sagði kannski of mikið við blaða-
mann af því sem hann greinilega
vissi.
Vigtól á biblíuslóðum
Lent var í Tel Aviv þegar komið
var fram á nótt eftir lengra og erf-
iðara ferðalag en reiknað hafði
verið með. A flugvellinum vom
skilaboð til mín um að ræðismaður
íslands, Fritz Nachitz hefði beðið
lengi kvölds, en sendi kveðju sína.
Hann mundi hafa samband
morguninn eftir. Sem hann og
gerði. Var greinilegt á öllu að sá
góði maður. og Pétur sonur hans,
vararæðismaður. vom tilbúnir að
greiða götu íslendings eins og þeir
mögulega gátu. Þó hafði ég ekkert
samband haft, en þeir frétt af
komu minni eftiröðrum Ieiðum.
Við tóku nokkrir dagar, við-
burðaríkir dagar. ferðalög og
kynnisferðir vítt og breitt um þetta
litla land, sem heimurinn hefur
fylgst með, oft með ndina í hálsin-
um. Landið sem er sögusvið Biblí-
unnar. Landið þar sem Kristur
hafði fæðst. lifað og dáið fyrir
mannkyn allt.
Landsmenn höfðu ámm saman
átt í stríði við nágranna sína. Sú
sýn sem blasti við á ferðalögunum
var sérkennileg. Víða við vegar-
brúnir vom enn bmnnir stríðs-
drekar og vígtól ýmiskonar. Slíkt
fannst mér ærið mikið út í hött á
biblíuslóðum. sérkennileg blanda
af fornri frægð og nútíma vopna-
skaki.
Vfða mátti líka sjá hermenn
ísraelshers á ferli. Þeir stöðvuðu
gjaman bíla sem arabar óku. stilltu
farþegum upp við bílana eins og
glæpamönnum og hófu að leita á
þeim og í farartækjunum. Þessi
sjón var nokkur nýlunda fyrir
mann norðan úr höfum. sem ekki
hefur vanist stríðsástandinu.
í Tel Aviv var lífið með tiltölu-
lega rólegum blæ. Borgin er afar
nútímaleg. sögð byggð upp fyrir
amerískt fé. sem gyðingar vestra
hafa sent til heimalandsins. Ræð-
ismaður íslands tók mér sem hin-
um týnda syni forðum. boðaði til
síðdegisdrykkju með ísraelskum
starfsbræðrum og fleirum. Þessir
„kollegar" voru áhugasamir um
Iandið okkar. Þeir þekktu nokkrar
persónur frá íslandi, og þá ekki
síst Birgi Finnsson, sem boðinn
var hátíðlega til ísrael, þegar hið
nýja þinghús. Knesset. var opnað.
Það þótti tilhlýðilegt að forseti
sameinaðst þings á Islandi opnaði
bygginguna í viðurkenningarskyni
fyrir það að ísland varð fyrst ríkja
heimsins til að viðurkenna ísraels-
ríki á sínum tíma. Þá þekktu allir
Halldór Laxness, sem komið hafði
í heimsókn til landsins og hafði
verið tekið með kostum og kynj-
um.
Israelsmenn mundu líka vel eft-
ir fiskinum okkar. Það var fiskur í
flest mál í gamla daga. sögðu mér
menn. Þá höfðu Islendingar gert
vöruskipti við Israelsmenn. Sendu
fisk héðan en fengu mikið af ap-
pelsínum og bandarískum Willys-
jeppum í staðinn. Var ekki annað
að heyra en að fiskur hefði orðið
óvinsæl fæðutegund í landinu
vegna mikillar ofneyslu um árabil.
Land iólanna án
jólastemmningar
Israel nokkrum dögum fyrir jól.
Það er heitt á daginn fyrir íslend-
ing. mun hlýrra en á bestu dögum
hér heima. Fyrir neðan hótelið er
baðströnd þar sem ungir lands-
menn hlaupa uni og leika sér. laus-
ir við herbúningana. Krakkamir
eru til í að ræða við íslenskan
blaðamann og finnst það reyndar
stórmerkilegt. Þau kvarta yfir því
hvað hann sé kaldur í dag. -hitinn
um 24 gráður.
Það er alveg ljóst að þetta unga
fólk er hrætt í hinu daglega lífi.
Land þeirra er skotspónn allra
þjóða sem umlykja það. Hemaður
er fyrirferðarmikil! í lífi unga
fólksins, líf sem það vill gjaman
vera laust við. Áberandi er líka að
margt ungt fólk vill yfirgefa land-
ið. Það er aftur á móti annmörkum
háð. Greiða þarf há gjöld til að yf-
irgefa Israel, og fólk á ekki fé til
að inna slíkt fé af hendi.
Viðskiptaáhugi ísraelsmanna
Eg kynntist hinum mikla við-
skiptaáhuga Israelsmanna af eigin
raun og fyrir tilviljun. Ég fékk
óvænt ferðalag með kunningja
mínum, hann fór með mig út í
sveit til ættingja konu sinnar. en
þar var einn úr ættinni að bolla-
leggja mikla þjónustustöð við
þjóðveginn til Jerúsalem. Hann
vantaði peninga. - og þá átti ríka
frænka þarna í sveitinni að koma
til skjalanna með sinn hluta af fjár-
magninu. Ég fylgdist með áköfum
umræðum, sem ég skildi að vísu
ekki, en gat vel ímyndað mér af
látbragðinu hvað snérust um.
Ráðagerðir unga mannsins voru
stórbrotnar. og ekki kæmi mér á
óvart að þeim hafi verið hrint í
framkvæmd.
Grátið við múrinn
Jerúsalem var merkileg heim að
sækja. í gamla borgarhlutanum
var nánast allt árhundruðum eftir
hinu vestræna hverfi. Þar var mik-
il kaupmennska. menn sitjandi í
pínulitlum sölubúðum með vam-
ing sinn. harðskeyttir bissness-
menn með vöra sem maður hrein-
lega þekkti ekki.
Á næstu grösum var Grátmúrinn
mikli, helgasti staður gyðinga. Þar
var þröng á þingi, þegar komið var
að. Ég var svo heppinn að einn
samferðamaður minn. gyðingur
frá Bandaríkjunum, hafði með sér
aukalega pottlok gyðinganna, sem
ég tyllti ofan á kollinn. Öðru vísi
var mér með öllu meinað að koma
nærri helgidómum landsmanna.
Með pottlokið var ég öraggur. en
einn af hinum innfæddu kom til
mín og spurði hvort ég væri virki-
lega gyðingur!
Við múrinn þuldu menn og kon-
ur bænir sínar á einhvem kerfis-
bundinn hátt, beygðu efri hluta
Iíkama síns fram og aftur. reigðu
sig og teygðu, konumar oft með
tárvota hvarmana.
Myndatökur vora illa séðar
þama. og gamlir prestar sem þama
vora, urðu ævareiðir. þegar
myndavélinni var beint að þeim.
Ég náði af þeim skoti. og dauð-
skammaðist mín fyrir að svívirða
þá á þennan hátt.
Lítið fvrir ölið
Á hótelinu hitti ég fyrir ungan
Þjóðverja, sem var þar staddur í
söluhugleiðingum fyrir Afga-
filmufyrirtækið. Hann bar sig
aumlega, sagði að ísraelsmenn
vildu sem minnst við Þjóðverja
tala, hvað þá að kaupa af þeim
vaminginn. Við fórum saman á
skemmtistað. Þar var fátt manna,
örfáir erlendir ferðamenn. sem
gutluðu í viskíi og öðram vestræn-
um vessum. ísraelsmenn sem
þama voru gældu lítt við slfkt. þeir
telja tíma sínum betur borgið við
aðra iðju, var mér sagt.
Þjónn á hótelinu sagði mér frá
starfsbræðram mfnum, sem
flykktust til landsins meðan á
stríðinu fyrr um árið stóð. Hann
hafði ekki mikið álit á blaða-
mannastéttinni og sagði mér að
þeir hefðu hangið á bamum mest-
allan tímann yfir drykkjum sínum.
en ekki vogað sér út fyrir hússins
dyr. Þar biðu þeir eftir fréttatil-
kynningum herstjómarinnar og
matreiddu þær. sagði hann þessi
þjónn.
Nokkrir dagar til jóla í landinu
þar sem frelsarinn var fæddur.
Ekki örlaði þó enn á neins konar
jólastemmningu. Gyðingar halda
ekki upp á fæðingu Jesú Krists
sem frelsara síns.
I landinu era samt kristnir
menn. Þeir halda upp á jólin. Þeir
hafa jafnvel sín jólatré. Ekki
grenitré eins og á norðlægum slóð-
um. Slík tré vaxa ekki í hinum
þurra jarðvegi eyðimerkurinnar. í
staðinn nota þeir hin háu og
grönnu kíprasviðartré. það tré lík-
ist e.t.v. einna mest jólatijánum
okkar.
.Tólin á norðurslóðum
Heimferðin frá þessu merkilega
landi sóttist vel með glænýrri þotu
SAS. Kaupmannahöfn tók á móti
okkur, hrollköld. en jólaleg. Á
Strikinu vora hrikalegar skreyt-
ingar, búðimar fullar af jólavam-
ingi og kjötbúðirnar sneisafullar af
flesksteikum. hamborgarhryggj-
um og öðram jólasteikum, enda
aðeins tveir dagar til hátíðarinnar,
þegar menn hylla konung konung-
anna, hinn ísraelsk fædda Jesúm
Krist.