Alþýðublaðið - 27.10.1992, Qupperneq 4

4
Þriðjudagur 27. október 1992
Jón Sigurðsson iðnaðar- og viðskiptaráðherra á fiskiþingi
75% útflutnings til
EFTA- og EB-rik|cmna
Á fískiþingi í sl. viku flutti Jón Sig-
urðsson iðnaðar- og viðskiptaráð-
herra ræðu þar sem hann undir-
strikaði mikilvægi alþjóðaviðskipta
fyrir íslendinga. Hann gerði EES-
samningnum sérstaklega skil enda
skiptir hann sjávarútveginn miklu.
Hér verður vikið að þeim kafla ræðu
hans sem snéri að þeim samningum.
í upphafi vék Jón Sigurðsson að um-
fangi viðskipta íslendinga við EB og
EFTA-ríkin og sagði: ,,Nú er svo kom-
ið að 72% af útfluttum sjávarafurðum
fara til Evrópubandalagsríkja. Hlutur
EFTA-ríkjanna er smár en sé honum
bætt við hækkar hlutfallið í 75% eða
þrjá fjórðu hluta útflutningsins. Svipað
hlutfall gildir reyndar um vöruútflutn-
ing okkar í heild.“
Þá gat viðskiptaráðherra þess að fyr-
ir tuttugu árum hefði útflutningur til
þeirra ríkja, sem væntanlega munu
standa að EES, verið um helmingur út-
flutningsins en væri nú kominn í 3/4 og
færi enn vaxandi.
Eins gat hann um stuðning Jan Ol-
sen, norska sjávarútvegsráðherrans,
við EES þrátt fyrir að hann væri and-
vígur EB-aðild Norðmanna. Skýrði
hann frá að Olsen hefði sagt að EES-
samningurinn hefði úrslitaþýðingu fyr-
ir norskan sjávarútveg.
Bókun 6
Því næst vék Jón Sigurðsson að bók-
un 6 við EB fríverslunarsamninginn og
sagði m.a:
„I bókuninni er kveðið á um tolla-
ívilnanir fyrir íslenskar sjávarafurðir
sem fluttar eru út til Evrópubandalags-
ins. Sem dæmi um áhrif hennar má
nefna að;
tollar á frystum fiskflökum fóru úr
15% f 0,
á nýjum, ísuðum eða frystum karfa
úr 8% í 2%,
á nýjum, ísuðum og frystum þorski,
ufsa og ýsu úr 15% í 3,7%,
á ferskri og frystri rækju úr 12% í 0,
á niðursoðinni rækju úr 20% í 0,
og á sfld og öðru tilreiddu eða niður-
soðnu fiskmeti, að undanskildum
niðurlögðum reyktum ufsa, úr 20% í
10%.
Undanþegnar bókuninni eru ýmsar
mikilvægar sjávarafurðir, eins og nýr
og frystur flatfiskur, humar og söltuð
ufsaflök. Auk þeirra féllu saltfiskur,
skreið og ný, ísuð sfld utan bókunar-
innar. Evrópubandalagið hafði fellt
einhliða niður tolla af síðasttöldu vör-
unum áður en fríverslunarsamningur-
inn var gerður og af hálfu þess var í
samningaviðræðunum fullyrt að þeir
yrðu ekki teknir upp aftur. Þó var
bandalagið ekki tilbúið af gefa út
skuldbindandi yfirlýsingu þess efnis.“
Þá gat viðskiptaráðherra þess að
gildi bókunar 6 hefði minnkað þegar
Evrópubandalagið ákvað í tengslum
við inngöngu Spánar
og Portúgals að taka
upp á ný toll á saltfiski
og saltfiskflökum. ís-
lendingar fengu þó
áfram að flytja þangað
tiltekið magn af salt-
fiski tollfrjálst. Nú er
talið að fiíverslunar-
samningurinn við EB
nái til um 60% af út-
fluttum sjávarafurðum
en hlutfallið var talið
um 70% við gerð
samningsins.
Aðgangur að
markaði - afnám
hindrana
„Með EES-samn-
ingnum verður Islend-
ingum tryggður hindr-
unarlaus aðgangur að
mikilvægasta útflutn-
ingsmarkaði okkar“,
sagði viðskiptaráð-
herra. „Auk tollalækk-
ana eru í samningnum
ákvæði um afnám ýmissa annarra
hindrana, svokallaðra tæknilegra við-
skiptahindrana. íslenskir fiskframleið-
endur hafa t.d. fundið fyrir því að ríki
eins og Grikkland og ftalia, beiti heil-
brigðisreglum í sjávarútvegi beinlínis
til að hindra innflutning. Með EES-
samningnum mun það gerast að íslend-
ingar þurfa að samræma heilbrigðis-
reglur á þessu sviði að sameiginlegum
reglum Evrópubandalagsins. Um verð-
ur að ræða reglur sem ná til búnaðar
skipa, löndunar, vinnslustöðva, með-
höndlun ferskra og frystra sjávarafurða
og almennt vinnslu og meðferð sjávar-
afurða.
Þetta þýðir að allt eftirlit með reglum
á þessu sviði og útgáfa vottorða verður
í höndum Islendinga en ekki Evrópu-
bandalagsins. Stæði ísland hins vegar
utan EES yrðu íslenskar vinnslustöðv-
ar háðar leyfi Evrópubandalagsins til
að fá að selja sjávarafurðir innan
bandalagsins. Embættismennimir í
Brussel kæmu hingað til að taka út
stöðvar og þeim væri í sjálfsvald sett að
dæma þær óhæfar. Ég er sannfærður
um að öllum íslenskum framleiðend-
um þætti afar slæmur kostur að vera of-
urseldir slíku fyrirkomulagi. Það má
ekki gleymast að ýmis konar viðskipta-
hindranir hafa oft og tíðum víðtækari
afleiðingar og eru mun erfiðari að yfir-
stíga en tollar."
Lækkun og afnám tolla
Jón Sigurðsson ítrekaði að þegar
samningurinn væri að fullu kominn til
ífamkvæmda mundi hann tryggja ís-
lendingum niðurfellingu 95-96% af
sjávarafurðatollum á markaði EB-
ríkja.
„Til upprifjunar vil ég þó nefna að
mesti ávinningurinn er varðandi;
fersk flök, þar sem tollur lækkar úr
18% Í0,
söltuð þorskflök, þar sem tollur
lækkar úr 20% í 0,
söltuð sfldarflök, þar sem tollur
lækkar úr 16% í 0,
þurrkaður saltfiskur, þar sem tollur
lækkar úr 13% í 11,1% í byrjun
næsta árs og í 3,9% 1. janúar 1997.
Saltaður þorskur lækkar úr 13% í 0
frá næstu áramótum og sömuleiðis
þurrkaður þorskur.
Vegna tollalækkunar opnast nýir
markaðsmöguleikar fyrir reyktan
fisk, þar sem tollur lækkar úr 14% í
4,2%,
tilbúnir fiskréttir, þar sem tollurinn
lækkar úr 10% í 3%,
ýmis konar skeldýr og fleiri afurðir
sem ég ætla ekki að telja upp að
þessu sinni.
Þessi mikla lækkun á tollum færir
okkur stórkostlega möguleika til ný-
sköpunar í íslenskum fiskiðnaði, sem -
ef rétt er á haldið - ætti að þróast frá
frumvinnslu til háþróaðrar máltfða-
framleiðslu. Samþykkt EES-samnings-
ins er því stærsta atvinnumálið fyrir
fólkið sem vinnur við fiskvinnslu á ís-
landi.“
Óskoruð íslensk yfirráð
Um fjárfestingar í sjávarútvegi sagði
ráðherrann:
„Meginreglan í EES-samningnum er
sú að aðilum innan svæðisins verður
heimilt án takmarkana að fjárfesta í
sérhverju aðildarríkjanna. Hvað varðar
Island mun þó áfram gilda algert bann
við fjárfestingum erlendra aðila í veið-
um og frumvinnslu sjávarafurða. Gild-
ir það jafnt um fjárfestingu með bein-
um hætti eða óbeinum gegnum önnur
innlend fyrirtæki. I samningnum em
meðal annars ákvæði þess efnis að unnt
sé að skuldbinda fyrirtæki sem hafa að
hluta eða öllu leyti verið keypt af er-
lendum aðilum eða íslenskum ríkis-
borgurum sem ekki eiga lögheimili hér
á landi til að losa sig við fjárfestingu í
fiskiskipum og fiskvinnslu.
Fram hafa komið þær skoðanir að
ekki sé hyggilegt að banna algerlega
beint og óbeint eignarhald erlendra að-
ila í sjávarútvegi. Það setji þessa at-
vinnugrein skör lægra en aðrar at-
vinnugreinar í landinu og geri sjávarút-
vegsfyrirtækjum erfitt um vik að afla
eigin fjár. Það er rétt að fyrirvarar og
undanþágur hafa sína annmarka og
geta heft fullan aðgang íslenskra sjáv-
arútvegsfyrirtækja að tækifæmm þeim
sem fylgja einum markaði. En úr þvf
getum við bætt í góðu tómi síðar og
stigið þau skref í fijálsræðisátt sem við
teljum sjálfir nauðsynleg vegna ís-
lenskra hagsmuna.
Skýrt og skorinort er tekið fram í
samningum að þær takmarkanir sem
nú em við lýði á fjárfestingum erlendra
aðila í sjávarútvegi megi standa
óbreyttar og að heimilt sé að gera þeim
fyrirtækjum sem eiga óbeinan eignar-
hlut í sjávarútvegsfyrirtækjum og em
keypt af erlendum aðilum að losa sig
við eignarhlut sinn. Það svigrúm sem
við höfum til þess að ganga í frjáls-
ræðisátt verður óneitanlega rýmra ef í
framkvæmd verður viðurkenndur lög-
festur eignarréttur íslensku þjóðarinnar
á fiskimiðunum umhverfis landið."
Skipti á veiðiheimildum
Þá kom viðskiptaráðherra inn á
samning milli Islands og EB um gagn-
kvæm skipti á veiðiheimildum. Þar er
kveðið á um að Island skuli veita heim-
ildir til veiða á allt að 300 tonnum af
karfa á tilteknum svæðum en EB láti í
staðinn heimildir til að veiða 30.000
tonn af loðnu sem það hefur keypt af
Grænlendingum. Um það samkomulag
sagði Jón Sigurðsson:
,J4ú er verið að ganga frá ramma-
samningi um framkvæmd þessa sam-
komulags. Þar verður m.a. kveðið á um
það hvemig eftirlitsmenn koma um
borð, hvemig fylgst verður með lönd-
unum, hvemig tilkynningaskyldu verð-
ur háttað og fleiri framkvæmdaatriði.
Þeim samningaviðræðum miðar vel
áfram en ekki hefur enn verið gengið
ffá því hvemig skuli bregðast við ef
annar hvor stofftinn bregst.
fslendingar hafa lagt á það áherslu
að fá úr þessu skorið þar sem loðnan er
hvikulli og óáreiðanlegri stofn en kar-
finn. EB hefur hins vegar haldið því
fram að þessi samningur, eins og allir
aðrir fiskveiðisamningar þeirra, snúist
um skipti á fiskveiðiheimildum, ekki
um skipti á fisk upp úr sjó. Áhættan
verður að vera hjá þeim aðila sem veið-
ir. Ég er þess fullviss að samningar
munu nást um þessi framkvæmdaat-
riði.“
ERTU VIÐBUINN
VETRI?
Líttu inn á næstu ESSO-stöö. Viö bjóöum
sérstaka vetrarþjónustu fyrir bílinn þinn.
Starfsfólk okkar veit hvaö gera þarf.
Olíufélagið hf
-hvernig sem viörar