Alþýðublaðið - 17.03.1993, Blaðsíða 2

2
Miðvikudagur 17. mars 1993
n ÞYIIIIELIBIB
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Ámundi Ámundason
Ritstjóri: Siguröur Tómas Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Ámundi Amundason
Setning og umbrot: Hermóður Sigurðsson
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing: 625566
Fax: 629244
Áskriftarverö kr. 1.200 á mánuöi. Verö í lausasöiu kr. 90
Húsnæðismálin
og Alþýðubandalagið
Alþýðubandalagið hefur löngum verið gagnrýnt fyrir að skorta málefnalega
dýpt, og byggja þátttöku sína í stjómmálum á upphlaupum og dægurflugum. I
þessum efnum hefur formaður flokksins gengið lengst, og raunar verið harð-
lega gagnrýndur af eigin flokksmönnum fyrir hentistefnu. Fyrr á þessum vetri
ákvað því forysta Alþýðubandalagsins að steypa yfír sig nýjum kufli, - í stað
upphlaupa ætlaði nú flokkurinn að byggja starf sitt á „ábyrgri stjómarand-
stöðu.“ Þetta tilkynnti formaður flokksins á einum af fjölmörgum blaðamanna-
fundum, sem hann kallar saman með reglulegu millibili, þegar hann hefur tíma
ffá ferðalögum sínum erlendis.
Adam var hins vegar ekki lengi í hinni nýju Paradís Alþýðubandalagsins. Hin
„ábyrga stjómarandstaða“ lifði nákvæmlega í eina viku. Alþýðubandalagið
breyttist ekkert. Það sem verra er: valdabaráttan á bak við tjöldin hefur leitt til
þess að yngri og efnilegri stjómmálamenn hafa talið það sér til framdráttar inn-
an flokksins að taka upp tækifærisstefnuna, sem Ólafur Ragnar hefur gert að
aðalsmerki sínu x íslenskum stjómmálum.
Þetta birtist glögglega í framlagi varaformanns Alþýðubandalagsins, Stein-
gríms J. Sigfússonar til umræðu sem spannst í tilefni af vaxtahækkun í félags-
lega íbúðakerfinu. Málflutningur varaformannsins var mjög í anda formanns-
ins, einstaklega óábyrgur, - og því miður „gleymdi“ hann gersamlega að minn-
ast á frammistöðu Alþýðubandalagsins í þessum mikilvæga málaflokki.
Pað má rifja upp, að árið 1990 skilaði nefnd, sem meðal annars fulltrúi Al-
þýðubandalagsins átti sæti í, tillögum til félagsmálaráðherra um lausn á tiltekn-
um vanda húsnæðiskerfísins. Fulltrúi Ólafs Ragnars og Steingríms J. Sigfús-
sonar lagði þá til ásamt fulltrúum ASI, BSRB, Búseta, og Framsóknarflokks,
að vextir í félagslega kerfínu yrðu hækkaðir. Þessu hefur nú varaformaður Al-
þýðubandalagsins „gleymt“, enda kominn í stjómarandstöðu.
Alþýðubandalaginu væri líka hollt að rifja upp frammistöðu sína í húsnæðis-
málum, áður en forystumenn þess ráðast til atlögu við Jóhönnu Sigurðardóttur.
Samanburðurinn við hana er þeim nefnilega, vægast sagt, ekki mjög hagstæð-
ur:
- Ef horft er til síðustu 13 ára þá var framlag til Byggingarsjóðs verkamanna
aldrei lægra en meðan Ólafur Ragnar Grímsson var fjármálaráðherra.
- Á þessum tíma hefur það orðið hæst í tíð ríkisstjómar Davíðs Oddssonar,
þegar sjálfstæðismaðurinn Friðrik Sophusson fer með ráðuneyti fjármála,
og jafnaðarmaðurinn Jóhanna Sigurðardóttir gegnir starfi félagsmálaráð-
herra.
- Á síðasta ári var l ,084 milljónum króna veitt til Byggingarsjóðsins. Hinn
sjálfskipaði vemdari íslenskra verkamanna, Ólafur Ragnar Grímsson, for-
maður Alþýðubandalagsins, skar hins vegar framlögin hressilega við nögl
meðan hann var fjármálaráðherra: Árið 1990 fékk sjóðurinn ekki nema 548
milljónir króna.
- Það segir þó ekki alla söguna um hið raunvemlega viðhorf Alþýðubanda-
lagsins tii Byggingarsjóðs verkamanna. Þegar formaður þess lagði fram
fmmvarp sitt til fjárlaga fyrir árið 1990 var það með þvílíkum endemum, að
útlit var fyrir að ekki tækist að byggja eina einustu félagslega íbúð það ár.
Það varð hins vegar hlutskipti jafnaðarmanna að vinda ofan af atlögu Al-
þýðubandalagsins að Byggingarsjóði verkamanna og knýja fram auknar
fjárveitingar til að hægt yrði að halda áfram byggingu félagslegra íbúða.
Ferill Alþýðubandalagsins meðan það fór með stjóm húsnæðismála á ámnum
milli 1980 - 1983 er heldur ekki ýkja glæsilegur:
- Þá vom byggðar einungis L-200 félagslegar íbúðir á ári og 10 leiguíbúðir.
- Þessi þróun gjörbreyttist, þegar jafnaðarmenn tóku við stjóm húsnæðis-
mála fyrir sex ámm. Síðan hafa 5 - 600 félagslegar íbúðir risið árlega, og
110 leiguíbúðir.
- Lánshlutfallið í tíð Alþýðubandalagsins var einungis 15-20% af kostnaðar-
verði íbúða, en í tíð Alþýðuflokksins hefur það verið 65%.
Þessum afrekum Alþýðubandalagsins „gleymdi" hins vegar hinn ungi stjóm-
málaleiðtogi, Steingrímur J. Sigfússon, enda upptekinn við að fylgja formanni
sínum eftir í „ábyrgri stjómarandstöðu." Staðreyndin er einfaldlega sú, að jafn-
aðarmenn hafa látið verkin tala; þeir hafa beitt sér fyrir vaxandi uppbyggingu
félagslega húsnæðiskerfisins til að mæta þörfum láglaunafólks á íslandi.
Alþýðubandalagið hefur hins vegar látið sér nægja að tala. Verkin sáust aldrei.
RÖKSTÓLAR
Ólafur tapar stöðu
Það er fróðlegt að skyggnast að tjaldabaki
í flokkum stjómarandstöðunnar um þessar
mundir. í öllum þeirra ríkir valdabarátta og
togstreita milli einstakra forystumanna, sem
gerjast hægt og hægt einsog rotin epli í
tunnu, - og geta sprangið ffam án fyrirvara.
Rökstólar Alþýðublaðsins munu á næstunni
gera þessari stöðu nokkur skil, - og byrja á
Alþýðubandalaginu.
Innan þess hefur Olafur Ragnar Grímsson
verið að tapa stöðutaflinu, og hefur æ minni
tök á öðrum forystumönnum flokksins. Ól-
afur tapaði hinni málefnalegu baráttu um
EES, og neyddist til að skipta um skoðun
opinberlega, en einsog menn muna var hann
upphaflega mikill talsmaður EES. Þetta birt-
ist glögglega í umræðum þingmanna um
EES, en Ólafur Ragnar sneyddi með áber-
andi hætti hjá allri málefnalegri
umræðu, en einbeitti sér að
formsatriðum og persónu
utanríkisráðherra.
Sá hópur innan Al-
þýðubandalagsins,
sem formaðurinn
studdist mest við,
Birting, var á sín-
um tíma eindregið
fylgjandi EES. Af-
stöðubreyting for-
mannsins leiddi því
til þess, að leifar Birt-
ingarhópsins hafa fyrir
bragðið sagt upp trúnaði
við formanninn.
Hjörleifur slyrkist
Sigurvegarinn í baráttunni um afstöðu
Alþýðubandalagsins til EES var Hjörleifur
Guttormsson, sem hefur stóraukið vægi sitt,
og sinna viðhorfa, innan flokksins. Þetta
hefur treyst stöðu hins gamalkunna tríum-
vírats: Hjörleifs, Steingríms og Svavars,
sem hafa nú í fullu tré við Ólaf. Ragnar Am-
alds er jafnframt tryggilega staðsettur á
áhrifasvæði þeirra.
Uppgangur Hjörleifs takmarkar líka svig-
rúm formannsins til framtíðar. Eins og
menn muna stjómaði Ólafur Ragnar
harðri aðför að Hjörleifi í for-
vali Alþýðubandalagsins á
Austfjörðum fyrir síð-
ustu kosningar. Hjör-
leifur slapp með
skrekkinn; marði
sameiginlegt fram-
boð Einars Más
Sigurðssonar og
Bjöms Grétars
Sveinssonar, sem
báðir voru í innsta
hring Ólafs Ragnars
á sínum tíma. í að-
draganda og kjölfar
kosninganna síðustu var
veldi Olafs slíkt í flokknum
að hann gat leyft sér að gefa út yfir-
lýsingar um afstöðu Hjörleifs, til dæmis til
EES, án þess að Hjörleifur kæmi við vöm-
um.
Þá var því haldið ffam í herbúðum Ólafs,
að dagar Hjörleifs í stjómmálum væm tald-
ir, og hann færi ekki í framboð aftur að kjör-
tímabilinu loknu. Við tæki Einar Már, eða
annar af stuðningsmönnum formannsins.
Nú er dæmið gerbreytt; staða Hjörleifs hef-
ur styrkst að mun, og enginn mun ógna hon-
um á Austfjörðum.
Tengsl Hjörleifs við Steingrím J.
Sigfússon og gamlan vopnabróð
ur, Svavar Gestsson, persónu-
leg og málefnaleg, gera að
verkum, að sterkari staða
hans treystir um leið áhrif
þeirra. Það kann að hafa af-
gerandi áhrif á þróunina,
þegar kemur að kosningum
til formanns.
Atökin um formann
þingflokks
Að fomu og nýju hefur
staða formanns þingflokks
verið afar mikilvæg innan Al-
þýðubandalagsins. Það var
Ólafur Ragnar, sem með
útsmognu tafli tókst á
sínum tíma að gera
Margréti Frímannsdótt-
ur, vinsælan þingmann
Sunnlendinga, að for-
manni þingflokksins. Á
þeim tíma var hún von-
arpeningur hjá Ólafi, og
sá þingmaður sem hann
gat best treyst á,
ásamt Guðrúnu
Helgadóttur, - að
svo miklu leyti sem
hægt er að treysta á hinn J|
óútreiknanlega rithöfund
í átökum innan flokks-
ins. En auk þeirra
tveggja var það einung-
is Ragnar Amalds, sem
Ólafur gat treyst á í
meiriháttar málum sem
komu upp innan þing-
flokksins. Með Margréti
taldi Ólafur sig hafa tök á
forystu þingflokksins, og svo
virtist um tíma sem hann væri að
efla hana til að taka um síðir við
af sjálfum sér í formennskunni í
flokknum, þegar hann verður
í krafti flokkslaga að láta af
henni.
Margrét reyndist hins
vegar hafa sjálfstæðan
vilja, og skoðanir sem
fóru ekki ævinlega
saman við skoðanir for-
mannsins. Eftir ágrein-
ing um stjóm þingsins á
fyrsta þingvetri kjörtíma-
bilsins, þar sem Ólafur
Ragnar studdi Margréti ekki
í afstöðu hennar til einstakra
mála, afréð Margrét að láta af for-
mennsku í þingflokknum.
Flestum hefði þá þótt eðlilegt, að Svavar
Gestsson, þaulreyndur sláttumaður á akri
stjómmálanna, sem hefur auk þess gegnt
flestum öðmm embættum innan Alþýðu-
bandalagsins, tæki þá við af Margréti. Svav-
ar sótti það sjálfur mjög fast. Ólafi gafst þá
tækifæri til að græða endanlega sárin frá
síðasta áratug, og flestir héldu að það tæki-
færi gripi hann fegins hendi. En af undarleg-
um ástæðum óf Ólafur flókinn vef, sem
lyktaði með því að Svavar var auðmýktur
opinberlega, og Ragnar Amalds tók að sér
starfann. Munurinn í þingflokknum var eitt
atkvæði.
Stöðutafl
Hví sló Ólafur
sáttafærið úr
höndum sér?
Helst hafa
menn gert því
skóna, að Ólaf-
ur hafi verið að
skapa sjálfum
sér möguleika
til framtíðar; lög
flokksins gera ráð
fyrir því, að hann
geti ekki verið formað-
ur að núverandi tímabili
loknu, nema mikilli akróbatík
sé beitt á túlkun þeirra. Með því að gera
Ragnar Amalds að formanni þingflokks var
honum aftur ýtt inn í miðju stjómmálanna,
og ekki út í hött að ímynda sér, að Ólafur
hygðist stýra því svo, að Ragnar Amalds
tæki í kjölfarið við formennsku Alþýðu-
bandalagsins, þegar Ólafur neyðist til að
hætta. Þá myndi hins vegar íosna staða
þingflokksformanns, sem Ölafur myndi að
sjálfsögðu sækjast eftir. í krafti þeirrar
stöðu, og með Ragnar Amalds í fartesk-
inu myndi Ólafur eftir sem áður
ráða Alþýðubandalaginu.
Þetta dæmi gengur
hins vegar ekki lengur
upp. Vaxandi styrkur
tríumvíratsins gerir
að verkum, að
Ragnar Amalds
lætur Ólaf Ragnar
ekki etja sér út í
átök um flokksfor-
mennsku, sem leik-
ritaskáldið hefur tak-
markaðan áhuga á.
Vonarlambið, Stein-
grímur J. Sigfússon, sem
að mörgu leyti hefur eflst
sem stjómmálamaður síðustu árin
og hefur alla burði til að verða farsæll for-
maður í stjómmálaflokki sem í vaxandi
mæli byggir á fylgi landsbyggðarinnar, er
kandídatinn, sem menn skulu fylgjast með.
Formannsátök í vændum
Staða Steingríms hefur styrkst mjög.
Hann nýtur stuðnings sterkra forystumanna
einsog Hjörleifs og Svavars, hefur fylgi
nýrri manna í þingflokknum, og ágætlega
liðinn innan annarra flokka. I stjómarand-
stöðu hefur hann heflast, þó honum hætti
enn til að falla í upphlaupsfar Ólafs Ragn-
ars, - einsog í deilunni um húsnæðismálin á
dögunum. Og hann langar...
Líklegt er að í næstu kosningum reisi Al-
þýðubandalagið sig úr niðurlægingu síðustu
kosninga. Ólafur Ragnar mun leggja allt
kapp á að halda formennskunni fram yfír
kosningar, - en Steingrímur J. Sigfússon
mun leggja enn meira kapp á að leiða flokk-
inn í sigursælum kosningum. Það kraumar
undir í Alþýðubandalaginu, og á næstu
missemm á þjóðin eftir að fylgjast með
hörðum átökum um fonnennskuna.
‘?Kt<lvc6ctdayc<n, 17. auvtá, ‘93
Atburðir dagsins
1983 Margrét Thatcher, forsætisráðherra Bretlands, berst bréfa-
sprengja í pósti ffá írska lýðveldishemum.
1845 Bretinn Stepen Perry fær einkaleyfi á bráðnauðsynlegum hlut,
- gúmmíteygjunni.
1848 Óeirðir brjótast út í Berlín vegna íhaldssemi Friðriks Vil-
hjálms keisara.
1899 Kaupskip í hafsnauð við England sendir út fyrstu hjálpar-
beiðnina með Ioftskeyti.
1959 Bandarískur kafbátur, Skate, kemur upp á yfirborðið við norð-
urpólinn og lýkur þarmeð sögulegri siglingu undir hafísbreiðu norð-
urhafa.
1968 Öflug mótmæli gegn afskiptum Bandaríkjamanna í Víetnam
fyrir framan sendiráð Bandaríkjanna í London.
Afmœlisdagar
Gottlieb Daimler, 1834: Verkfræðingur og fmmherji Þjóðverja í
bflasmíðL
Bobby Jones, 1902: Amerískur golfari, fyrsti áhugamaðurinn í
íþróttinni sem vann British Open keppnina, 24 ára gamall.
Nat King Cole, 1917: Amerískur söngvari og píanisti sem naut
mikilla vinsælda.
Rudolf Nureyev, 1938: Rússneskur ballettdansari og talinn í hópi
bestu ballettdansara heims fyrr og síðar.