Alþýðublaðið - 17.03.1993, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 17. mars 1993
3
MENNING - BÓKMENNTIR
s
Jónas og Pálmi, höfundar Islenskra auð-
manna, hvar eru þeir nú?
EFTIR FLÓÐIÐ
Blaðamenn Alþýðublaðsins fóru á stjá í gœrdag og
leituðu uppi rithöfunda sem gœtu svarað spurning-
unni: Hvað gera íslenskir metsöluhöfundar þegar ver-
tíð lýkur? Fyrir valinu urðu þeirJónas Björn Sigur-
geirsson og Pálmi Jónasson, höfundar bókarinnar um
Islenska auðmenn.
PÁLMI JÓNASSON
Páimi er fastráðinn blaðamaður á DV
þar sem faðir hans Kristjánsson er reynd-
ar annar tveggja ritstjóra. Pálmi útskrifað-
ist síðastliðið vor úr Hásköla Islands með
prófgráðuna BA í sagnfræði upp á vas-
ann. Hann er í sambúð með líffræðinem-
anum Sigrúnu Thorlacius og eiga þau
fjögurra ára gamla stelpu, Heru.
Blaðamenn Aiþýðublaðsins náðu tali
af Pálma á vinnustað hans, DV, og
spurðu hann fyrst spumingarinnar aug-
ljósu um hvort hann væri ekki kominn í
hóp íslenskra auðmanna með þessari
metsölubók sinni og Jónasar.
„Ég bý nú hvorki í eigin húsnæði né á
ég bíl. Reyndar er ég ekki enn kominn út
úr þeim skuldum sem ég steypti mér í
með því að gera ekki annað í sex mánaða
töm en að sitja við skriftir á Islenskum
auðmönnum. Á meðan á þessu stóð var
konan svo gott sem einstæð móðir því ég
fór að heiman á morgnana áður en mæðgumar vöknuðu og yfirleitt kom ég ekki heim
fyrr en þær vom sofnaðar."
Þetta hefur verið mikil lífsreynsla?
,Já, þetta var mjög gaman og öðmvísi en allt annað sem ég hafði reynt áður. Ég
væri nú ekki til í að eyða ævinni í þetta, allavega ekki ef vinnutíminn væri með þess-
um hætti.“
En var ekki mikið um ýmislegar aukaverkanir jólabókaskrifta svo sem bóka-
kynningar, áritanir og þess háttar?
„Við fómm aðeins á fjölmiðlana en ég þvertók fyrir allar áritanir enda kom það
tæpast til greina þar sem ólíklegt er að fólk hafi áhuga að fá bækumar áritaðar af ein-
hverjum óþekktum höfundum. Maður er enginn Bubbi Morthens.
Engar uppákomur?
„Nei, en það hefði kannski verið sniðugt að gera eins og Rósa Guðbjartsdóttir þeg-
ar hún safnaði öllum fegurðardrottningunum saman á Ingólfscafé til að kynna bókina
sína um Thelmu. Það hefði orðið skemmtilegt ef við hefðum gert eitthvað sambæri-
legt. Hver mundi ekki koma á skemmtistað og sjá tvöhundmð ríkustu menn landsins
koma fram á sundbol!"
I lokin spurðum við hann að því hvort um fleiri afköst á bókmenntasviðinu yrði að
ræða og svaraði hann því til að ekkert væri ákveðið en menn væm svona að hugsa
málin í rólegheitunum. Um framtíðaráformin sagðist hann nýverið hafa sótt um skóla-
vist í dönskum háskóla og hyggðist jafnvel fara utan næsta haust og stunda þar fram-
haldsnám í sagnfræði.
JÓNAS BJÖRN SIGURGEIRSSON
Jónas er blaðamaður á
Pressunni í Kópavogi.
Hann er í sambúð með
Rósu Guðbjartsdóttur
fréttamanni á Bylgjumii
og Stöð 2, sannkallað
fjölmiðlapar. Hann er 24
ára og útskrifaðist sem
B.A. í sagnfræði frá Há-
skóla Islands síðasta vor.
Jónas segir að allir þeir
peningar sem hann vann
sér inn með bókinni Is-
lenskir auðmenrí‘ fari
beint í afborganir af hús-
næði því sem hann og Rósa em að festa kaup á í miðbæ Hafnarfjarðar, gamalt hús á
besta stað, með útsýni yftr Lækinn. „Það verður ekkert afgangs í neina vitleysu“ seg-
ir Jónas.
Aðspurður um hvort hann hafi tekið eftir aukinni athygli í kjölfar velgengni bókar-
innar segir hann að svo hafi alis ekki verið, enda höfundamir algert aukaatriði í því
sambandi.
„Ég lokaði mig inni í hálft ár. Missti af sumrinu. Við unnum allar helgar og tókum
okkur frí einn dag í mánuði."
Jónas segist ætla að taka sér gott frí til að safna kröftum ef svo fer að hann gangi í
slíkt klaustur á ný. „Maður getur þetta á meðan maður er ungur og hraustur og ég gæti
vel hugsað mér að gera þetta nokkmm sinnum í viðbót."
Jónas hefur þrátt fyrir það ekki hug á að leggja rithöfundarstarfið fyrir sig. Hann
stefnir á að hefja M.Á. nám í hagfræði í Boston þamæsta vetur.
Jónas og Pálmi luku við bókina á föstudegi í lok nóvember og strax mánudaginn
eftir hóf Jónas störf á Pressunni, þannig að ekki hefur gefist mikill tími fyrir róleg-
heitalíf. Jónas æfir þó handbolta tvisvar í viku með nokkmm félögum sínum, þar á
meðal áðumefndum Pálma. „Samstarf okkar Pálma er á öðmm nótum í dag en fyrir
jól“, segir Jónas á gamansömu nótunum. Hann segir það samstarf að mörgu leyti hafa
verið mjög rökrétt framhald á ritun bókarinnar. „Áður vomm við niðursokknir í ís-
lenska auðmenn, nú berjum við saman á fátækum námsmönnum, félögum okkar í
handboltanum.“
ÍSLAND ER EKKI
ALHREINT LAND
-en nú verður stefnt að miklum umbótum í hinum ýmsu málaflokkum um-
s
hverfisverndar - ríkisstjórnin setur sér að markmiði að gera Island hreinasta
land hins vestrœna heims fyrir árið 2000
Eiður Guðnason, umhverfisráðherra, og ráðuneytisstjóri hans, Magnús Jóhannesson. Á þeim
mun mikið mæða á næstunni í hreingerningu landsins okkar. Án efa munu landsmenn allir taka
þátt í því verki. A-mynd E.Ó1.
íslendingar halda því oft fram að á landi
vom sé allt hreinast og tærast í heimi hér,
jafnt landið sjálft, fjömr sem fjöll, að ekki sé
talað um fiskimiðin. Og satt er það, við bú-
um við tiltölulega lítt mengað umhverfí, ef
miðað er við meginlönd Evrópu og N-Am-
eríku. Það segir þó engan veginn að við sé-
um saklaus af sóðaskap og slóðaskap í um-
hverfi okkar. íslendingum hefur hætt til
þess, eins og öðmm menningarþjóðum, að
ganga illa um land sitt og við. Við eigum við
vandamál að stríða. Nú verður gengið til
verka og það vandamál leyst. ísland á að
vera hreinast allra landa áður en þessi öld
rennur sitt skeið.
Markmið sjálfbærrar þróunar
Ríkisstjómin hefur kynnt stefnu og fram-
kvæmdir í umhverfismálum. Eiður Guðna-
son, umhverfisráðherra, skipaði í maí á síð-
asta ári sérstaka nefnd ríkisstjómarflokk-
anna til að undirbúa mótun framsýnnar
stefnu í umhverfismálum, sem taki tillit til
þarfa samfélagsins og alþjóðlegra skuld-
bindinga og hafi að leiðarljósi að ná fram
markmiðum sjálfbærrar þróunar, sem svo er
kölluð. Sjálfbær þróun er þýðing á „susta-
inable development". Hún miðar að örvun
framkvæmda, auknum hagvexti og bættum
lífskjömm, - án þess að gengið sé of nærri
umhverfi og auðlindum náttúmnnar.
Nefndin sem vann að mótun þeirrar
stefnu sem nú verður fylgt var skipuð eftir-
töldum mönnum: Magnús Jóhannesson,
ráðuneytisstjóri, formaður, Ámi M. Mathie-
sen, alþingismaður, Gunnlaugur Stefáns-
son, alþingismaður, Haukur Helgason,
skólastjóri, og Sigurður M. Magnússon, for-
stöðumaður. Starfsmaður nefndarinnar var
Þórir Ibsen, deildarstjóri í umhverfisráðu-
neytinu.
En hvemig er ástand mála hér á landi að
mati nefndarinnar?
Rýrari iandgæði, græðgi fiskimanna
Landgæði Islands hafa rýmað mjög frá
landnámi fyrir 1100 ámm síðan eða um
80% að talið er. Gróður þekur nú aðeins um
fjórðung landsins og birkiskógar og kjarr
aðeins um 1%. Minna en tíundi hluti núver-
andi gróðurs er í jafnvægi við ríkjandi gróð-
urskilyrði.
Veiðiþol mikilvægasta fiskstofns okkar,
þorsksins, hefur farið minnkandi á undan-
fömum ámm. Sókn í fiskimiðin hefur aukist
á sama tíma og nýliðun margra mikilvæg-
ustu nytjastofnanna hefur verið lítil. Ekki er
þetta í samræmi við þá stefnu sem Samein-
uðu þjóðimar hafa gert um sjálfbæra þróun í
öllum aðildarlöndum sínum. Svo grimmi-
lega er gengið um á fiskimiðunum að talið
er að vinnsluskip hendi nærri helmingi afl-
ans sem kemur inn fyrir borðstokkinn, ís-
fiskskipin hendi 15% aflans. Ónýttur úr-
gangur frá rækju-, humar-, og skelfiskveið-
um er slíkur, að 60% aflans, mestmegnis
skel, er hent á fjömr og á víðavangi.
Ferðafólkið er mengandi
Þá stafar mikilvægum náttúruminjum sí-
vaxandi ógn af ágangi ferðafólks. Má þar
nefna Dimmuborgir, Lakagígasvæðið,
Landmannalaugar, Námaskarð, Eldgjá,
Hveravelli og Þingvelli. Þá er bent á að vot-
lendissvæðum á landinu fækkar mjög á lág-
lendi, sem hefur haft áhrif á gróður og dýra-
líf þessara svæða.
Uti f náttúmnni er það að gerast að bæði
plöntur og dýr em í útrýmingarhættu, ef
ekki verður við bmgðist. Af 483 háplöntu-
tegundum sem dafna hér á landi em 14 tald-
ar vera í hættu, 11 þeirra em ffiðlýstar. Af
72 fuglategundum sem verpa reglulega hér
á landi em 14 þeirra taldar vera í hættu.
80 þúsund tonn af sorpi til vandræða
Sorphirðumál Islendinga em enn í óvið-
unandi ástandi. Alls falla til um 200 þúsund
smálestir af heimilis- og framleiðsluúr-
gangi. Tíundi hluti þessa mikla magns fer í
endurvinnslu ýmiskonar, 50% er fargað á
viðunandi hátt, en eftir stendur að 40%
þessa magns, 80 þúsund lestir, er fargað á
óviðunandi hátt og veldur umtalsverðri
mengun á viðkomandi stöðum. f þessu sam-
bandi er það ógnvekjandi staðreynd að
spilliefni svokölluð, skila sér ákaflega illa til
förgunar eða endumýtingar. Alls er 1.310
lestum safnað saman, en talið að nærri 5
þúsund tonn leggist til á ári hverju. Hér er
pottur brotinn í alvarlegu máli.
Þá er að geta frárennslismála á íslandi.
Þau em víða með öllu óviðunandi og
skammarblettur á menningarþjóð. Jafnvel í
höfuðborg lýðveldisins hafa fjörur á stómm
svæðum verið ófærar til gönguferða vegna
sóðaskapar. Víða ná holræsi ekki niður fyrir
stórstraumsfjömborð og losun eitur- og
spilliefna í fráveitur virðist algeng.
Við státum af sérlega hreinu og góðu
neysluvami. Þó stafar mikilvægum grunn-
vatoslindum hætta af mengun frá vaxandi
þéttbýli, stórauknum ferðamannastraumi,
útivist og byggð orlofshúsa og sumarbú-
staða. Áður vom þessi svæði vel varin ffá
náttúrannar hendi, en hættan á mengun
vatnsbóla eykst stöðugt og getur valdið
óbætanlegum skaða á þessari góðu auðlind.
Loks tekur nefndin á ósoneyðandi efnum.
Vemlega hefur dregið úr notkun þessara
efna á síðustu ámm. En enda þótt við notum
klórflúorkolefni mun minna en 1986, eða
aðeins um helming þess magns, og notkun
halóna hafi dregist saman um 68%, - þá er
það engu að síður umhugsunarvert að út-
streymi gróðurhúsalofttegunda af manna
völdum er umtalsvert hérlendis miðað við
mannfjölda, eða um 5,2 tonn af kolefni á
hvem einasta landsmann. Þar munar mest
um útblástor hins glæsilega bílaflota lands-
manna, og fiskiskipaflotinn á hér nokkra
sök á einnig sem og ýmis iðnaður.
Markmið sem verður að nást
Markmið ríkisstjómarinnar er klárt: Að
ísland verði um næstu aldamót hreinasta
land hins vestræna heims og ímynd hrein-
leika og sjálfbærrar þróunar tengist allri at-
vinnustarfsemi í landinu. Stefna hennar er
að vemdun lífríkis landsins og umhverfi
þess verði haft að leiðarljósi í þróun at-
vinnuvega jafnt sem á sviði umhverfismála.
Þetta er stórt og mikið markmið, en okkur á
að takast að framfylgja þessu markmiði. Hér
á landi hefur hugarfar fólks breyst mjög til
bóta í umhverfismálum. Á þessu máli mun
allur almenningur taka í samvinnu við
stjómvöld.
Stefánsstyrkur
Auglýst er eftir umsóknum um Stefánsstyrk, sem Félag bókagerð-
armanna og Menningar- og fræðslusamband alþýðu veita til minn-
ingar um Stefán Ögmundsson, prentara og fyrsta formann MFA.
Tilgangur styrkveitingarinnar er að veita einstaklingum, félagi eða
samtökum stuðning vegna viðfangsefnis, sem lýtur að fræðslustarfi
launafólks, menntun og menningarstarfi verkalýðshreyfingarinnar.
Heimilt er að skipta styrknum milli fleiri aðila. Styrkfjárhæð er kr.
230.000,-.
Umsóknir þurfa að berast skrifstofu FBM, Hverfisgötu 21, eða
MFA, Grensásvegi 16a, eigi síðar en 5. apríl nk., á sérstökum
eyðublöðum sem fást afhent á skrifstofum FBM og MFA.
Áformað er að afhenda styrkinn 1. maí nk.
Nánari upplýsingar veita:
Svanur Jóhannesson á skrifstofu FBM, sími 91 -28755 og Ásmund-
ur Hilmarsson á skrifstofu MFA, sími 91-814233.
Reykjavík, 11. mars 1993.
MENNINGAR- OG
FRÆÐSLUSAMBAND ALÞÝÐU
fi
félag
bókagerðar
manna