Alþýðublaðið - 09.06.1993, Blaðsíða 7

7
Miðvikudagur 8. júní 1993
ARTHUR BOGASON - veiðiskapur smábáta skapar miklu fleiri störf en
veiðiskipin gera.
stæðum. Svo langt ganga hags-
munagæslumenn stórútgerðarinnar
að t.d. vom búnar til vinnureglur
hjá Fiskveiðasjóði sem banna lán til
báta undir 10 brúttólestum. Þetta
eru mennimir sem tala um að sömu
leikreglur eigi að gilda fyrir alla.
Gott dæmi um þessa sterku réttlæt-
iskennd þeirra gagnvart jöfnum
leikreglum var þegar þeir settust
niður í fyrra til að semja leikregl-
umar um hvemig ætti að bjóða út
veiðiheimildir Hagræðingasjóðs.
Þeir útbjuggu þær svo snyrtilega að
það slapp einn smábátur inn í gæð-
ingahópinn og fjöldinn allur af
þeirra eigin umbjóðendum urðu
einnig útundan - auðvitað allir af
smærri gerðinni. Ráðherrann þurfi
svo að taka fram fyrir hendumar á
þessum jafnréttisfrömuðum.
Eðlileg þróun í samsetningu flot-
ans getur ekki átt sér stað við þær
kringumstæður að smábátaflotan-
um sé att á langdýrasta lánamark-
aðinum meðan aðrir njóta sérkjara.
Ég er þeirrar skoðunar að það eigi
að leggja niður Fiskveiðasjóð og
aðra þá sjóði sem með þessum hætti
mismuna aðilum innan greinarinn-
ar og raunar atvinnulífinu yfirleitt.
Ég er ekki gerkunnugur lögunum
um samkeppnishömlur og eðlilega
viðskiptahætti en ég held að það
hljóti að vera athugunarefni hvort
þessi vinnubrögð standast þau.“
Grásleppukarlar
verða éulls ígildi
Nýr skilningur
fiskvinnslustóðva
Skælt í skálmar stóra bróður
Uppi hefur verið umræða um út-
flutning á óunnum grásleppuhrogn-
um og þá atvinnu sem skapast við
framleiðslu kavíars hérlendis. Hvað
viltu segja um þetta og hvemig hef-
ur grásleppuvertíðin gengið?
„Það sem mér finnst ánægjuleg-
ast við þessa umræðu er að menn
em að vakna upp við að jafnvel
minnstu skeljamar í smábátaflotan-
um geta skapað mikla atvinnu í
landi. Hið sérkennilega en jafn-
framt langánægjulegasta er hins
vegar að jafnvel aðilar sem beinlín-
is hafa lagst á sveif þeirra sem vilja
smábátaútgerðina feiga hafa nú
skyndilega rokið upp til handa og
fóta og farið að minna stjómvöld á
atvinnusköpun þessarar útgerðar.
Það er sérlega athyglisvert að Sam-
tök fiskvinnslustöðva hafa beitt sér
í þessu máli en minnast ekki í leið-
inni á þær tugþúsundir tonna af
fiski sem streyma óunnin enn þann
dag í dag úr landinu á ári hverju.
Þeir höfðu hins vegar smekk til
þess að leggjast á sveif með LÍU
um tillögur til Tvíhöfðanefndarinn-
ar sem myndu steindrepa alla út-
gerð báta undir 6 tonnum og leggja
fjölda starfa, heimila og byggðar-
laga í rúst.
En þessi hugarfarsbreyting tákn-
ar vonandi að við þurfum ekki að
hafa áhyggjur af viðbrögðum þegar
við leitum til þeirra eftir stuðningi
við smábátaútgerðina í heild og þá
gríðarlegu atvinnu sem hún skapar,
íyrst þeim er skyndilega orðið svo
umhugað um þá verðmæta- og at-
vinnusköpun sem er í kringum grá-
sleppuútgerðina. Grásleppuvertíðin
hefiir annars einkennst af hræðilegu
tíðarfari. Margir hafa orðið fyrir
miklu tjóni í stórskemmdum og
ónýtum veiðarfærum. Þá hefur
veiðin verið í daprari kantinum og
sums staðar afspymuléleg. Góðar
fréttir af veiði eru fátíðar en þó til.
Þessi ótíð og dapra veiði em auð-
vitað orsakir þessarar deilu um út-
ílutninginn á hrognunum óunnum.
Ég tel hins vegar að sú leið sem
kavíarframleiðendur völdu til að
reyna að ná til sín hrognunum hafi
verið röng. Aðferðin er í stuttu máli
sú að til þess að ná hráefninu af að-
ila A ákvað aðili B að tala við aðila
C og biðja hann að banna A að selja
öðmm en sér hráefnið. Um þetta
getur aldrei orðið friður.
Ég styð heilshugar að hrognin
séu unnin í landinu og við höfum
hvatt okkar menn til þess að selja
þau innanlands bjóðist sambærilegt
verð og greiðslutryggingar og er-
lendis frá. Það er hins vegar á móti
minni sannfæringu að það eigi að
gerast með höftum og bönnum.“
Nýfundnaland, víti til
varnaðar
Fyrirmyndin orðin
hrvllingsmynd
EyðimörK af mannavöldum
Víkjum að öðm, en kannski
tengdu. Þú hefur kynnt þér aðstæð-
ur á Nýfundnalandi.
„Mér hefur tvívegis verið boðið
til Nýfundnalands og einu sinni til
Nova Scotia til að halda fyrirlestra
um smábátaútgerð á íslandi. Þróun
mála á Nýfundnalandi er mjög at-
hyglisverð fyrir okkur Islendinga.
Þeir em gengnir á enda þá götu sem
við emm nú á. Þetta er enn meira
sláandi vegna þess hve margt er líkt
með þeim og okkur.
Þeir em álíka margir, höfuðborg-
in álíka stór, búa í álíka stóm landi
og byggja viðlíka mikið á sjávarút-
vegi og við: Þá hefur útgerðarsaga
þeirra þróast með mjög líkum hætti
og hér. Reynsla þeirra á því sviði
ætti því að vera okkur afar dýrmæt.
Árið 1982 tóku þeir upp kvóta-
kerfi í fiskveiðum sem raunar er
fyrirmynd þess íslenska. Forsvars-
menn í sjávamtvegi hérlendis héldu
fleygar ræður þegar verið var að
kristna mannskapinn í upphafi
kvótans um hve skynsamir Kan-
adamenn væm að taka upp svona
kerfi. Vom í því sambandi raktar
ævintýralegar tölur um veiðamar í
framtíðinni við Kanadastrendur.
Raunin varð hins vegar sú að um
það leyti sem þorskveiðamar stöðv-
uðust endanlega áttu þeir sam-
kvæmt formúlunni að vera að veiða
að mig minnir um sex eða sjö
hundmð þúsund tonn og vera samt
að „spara“.
En þannig fór um sjóferð þá. Nú
heyrist ekki bofs í þessum predikur-
um frá 1983 og 1984 um hina dýrð-
legu fiskveiðistjóm við Kanada.
Þeir vilja þegja þetta í hel.
Fiskveiðar höfðu verið stundaðar
á Nýfundnalandi í miklum mæli í
aldaraðir þegar stórskipafloti þeirra
og reyndar annarra kom til sögunn-
ar. Fram að því var veiðin stunduð í
smærri skipum og smábátum, það
sem þeir kalla strandveiðiflota.
Veiðin var mikil og stöðug, einu
skiptin sem hún datt niður var þeg-
ar hafís eða óvanalegt tíðarfar gerði
þeim skráveifur.
Kanadamenn gengu enn lengra
en við þegar þeir komu kvótakerf-
inu á 1982. Þeir mokuðu peningum
og kvóta í ótrúlegum mæli í stóríyr-
irtæki á Nýfundnalandi. Strand-
veiðiflotinn gat átt sig, sérfræðing-
amir sem trúlega fæstir hafa nokkm
sinni augum barið sæbarða strönd
vom teknir við með súluritin sín og
stórveldisdraumana. Ellefu ámm
síðar em miðin orðin sem eyðimörk
og 160.000 manns standa atvinnu-
lausir á Nýfundnalandi og landflótti
í augsýn. Stjómin í Ottawa skóflar
ekki endalaust peningum þama nið-
ur eftir, önnur fylki Kanada em nú
þegar farin að kvarta undan pening-
unum sem dælt er í „endurþjálfun-
arverkefni“ til Nýfundnalands.
Það sorglegasta við þróunina
þama er sú staðreynd að strand-
veiðimennimir vömðu strax 1982
við því að færa sóknina í þvílíkum
mæli af kyrrstæðum veiðarfærum
yfir á dregin. Þeir spáðu hver þró-
unin yrði. En það var ekki hlustað á
þá og hlegið að þeim. Spár þeirra
rættust þó lið fyrir lið og hláturinn
er þagnaður.
Þetta er nákvæmlega það sama
og er að gerast héma. Smábátaeig-
endur og fjölmargir útgerðarmenn
smærri skipa hafa varað við þessari
þróun hérlendis í mörg ár. Hafró
hefur kosið að svara þessu með út-
úrsnúningum á borð við að þetta sé
þeim óviðkomandi og útgerðar-
menn stórfyrirtækja farið þá leiðina
að nota persónulegar svívirðingar
sér til halds og trausts.
Ég hef gert ítrekaðar tilraunir til
að vekja áhuga ráðamanna á að
kynna sér þróun mála á Nýfundna-
landi og bera hana saman við okk-
ar. Forsvarsmenn í sjávarútvegin-
um vilja ekki þetta mál á dagskrá.
Þessi leikur okkar gengur sjálf-
sagt eitthvað lengur. Nýfundna-
lendingar hafa stjómina í Ottawa til
að hlaupa í fangið á, Færeyingar
Dani, Norður-Noregur stjómina í
Osló en við íslendingar höfum not-
að erlend lán. Þegar það þrýtur hef-
ur enginn áhuga á fslandi.“
Minni afli, fleiri störf
Dagróðrarflotinn
helsta vonin
Fiskifræðingar hafa lagt fram
biksvarta skýrslu um ástand þorsk-
stofnsins.
„Þeir em orðnir býsna þjálfaðir í
því að skrifa svartar skýrslur bless-
aðir. Það rísa nú ekkert á mér hárin
vegna þessa og held að menn ættu
að taka þessu með stóískri ró. Hafró
byrjaði að gefa frá sér tillögur um
heildarafla 1976. í árslok 1988 var
búið að veiða hátt í eina milljón
tonna af þorski fram yfir tillögur
þeirra. Þrátt fyrir þetta lögðu þeir til
að veidd yrðu 300.000 tonn árið
1989. Þessi ótrúlega tonnatala var
að langstærstum hluta veidd af
sömu aðilunum og nú ummyndast í
heilagri vandlætingu þegar ein-
hverjar þúsundir tonna em til um-
ræðu varðandi smábáta. Það er
stundum ekki frítt við að maður
telji að Bakkabræður hafi átt tals-
verðu bamaláni að fagna.
Fiskiffæðin er ung vísindagrein
þar sem óvissuþættimir em fjöl-
margir og aðrir jafnvel órannsakað-
ir. Mér hefur fundist það ljóður á
framsetningu stofnunarinnar að láta
svo að fullvissa sé að baki þeim til-
lögum sem frá henni koma. Ég hef
ekki eins miklar áhyggjur af ein-
hverri nákvæmri tonnatölu sem vís-
indamenn halda fram að megi veiða
og því hvemig sóknin er að breyt-
ast. Þessu hefur Hafró ekki sinnt.
Allar þeirra veiðarfærarannsóknir
hafa til dæmis beinst að trollinu
sem bein hvatning til aukinnar_
notkunar á því og í sjálfu sér ákveð-
in stefnumörkun. Þó örlaði eitthvað
á áhyggjum af þessu hjá forstjóra
stofnunarinnar fyrir stuttu í útvarps-
þætti.
Ég veit að sjómenn em flestir
sammála því að fiskamir séu færri í
sjónum en oft áður. Því legg ég höf-
uðáherslu á það sem ég sagði hér í
upphafi að nú stendur þjóðin
frammi fyrir því að færri fiskar
verða að fæða fleiri munna. Þetta
hefur aldrei verið augljósara en
núna. Við verðum að skapa eins
mikla atvinnu í kringum aflann og
mögulegt er. Atvinnan er það síð-
asta sem skera á niður.
Það gemm við með því að efla
útgerð smábáta og smærri skipa -
efla dagróðraflotann okkar.“
Viötal B.D.
Auglýsing frá
Alþýðusambandi
s
Islands
Vegna nýgerðra kjarasamninga ASÍ og viðsemjenda hækkuðu niðurgreiðslur á tilteknum inn-
lendum landbúnaðarafurðum ífá 1. júní sl., sem jafngildir að virðisaukaskattur á þessar vörur í
smásölu hafi verið lækkaður í 14%. Við þessa breytingu skapast forsendur til að lækka verð í
verslunum sem hér segir:
V
Lækkun %
Svínakjöt 5,3%
Kjúklingar 5,5%
Egg 5,8%
Unnar mjólkurvörur aðrar en smjörvörur 8,5%
Algengustu flokkar nautakjöts 3-4%

J
Hér á eftir eru nefnd til ffekari viðmiðunar dæmi um væntanlegar verðbreytingar á nokkmm al-
gengum vörum. I þeim verslunum þar sem viðkomandi vörur hafa verið seldar á lægra
verði en hér er nefnt, eru forsendur til þess að þær verði áfram á lægra verði. Miðað er við
verðupptöku Samkeppnisstofnunar í maí og verðlista Mjólkursamsölunnar.
Var í maí Ætti að verða
Kjúklingar kr/kg 592 559
Egg kr/kg 365 344
Brauðostur kr/kg 799 732
AB mjólk 1/1 117 107
Rjómi 1/4 148 136
Jógúrt trefja 180 gr 46 42
v________________________________________________________________________________J
Tilefni er til verðlækkana á unnum kjötvörum þar sem kostnaðarhluti kjöts er um helm-
ingur af framleiðslukostnaði. Pví eru forsendur til þess að unnar kjötvörur lækki í verði
um tvö til þrjú prósent.
Alþýðusambandið skorar á almenning og forystumenn verkalýðsfélaga að fylgjast vel með
verði ofangreindra vöruflokka í verslunum og ganga eftir því við verslunareigendur að þær
verðlækkanir sem að ofan greinir nái til neytenda. Sérstaklega ber að fylgjast með því, að verð-
lækkun á kjöti gangi eftir.
Alþýðusambandið mun sjálft leggja sitt af mörkum til þess að fylgja ofannefhdum verðlækkun-
um eftir.