Alþýðublaðið - 30.06.1993, Blaðsíða 4

4
ERLEND MALEFNI
Miðvikudagur 30. júní 1993
Vargöldin í Sómalíu:
EFTIRLYSTUR: STRIÐSHERRA NR. 1
Sómalski stríðsherrann Aidid: „Sameinuðu þjóðimar eru, með dyggri aðstoð Bandaríkjanna, að reyna kom okkur
undir nýlendustjóm. Guð mun leggja Washington í eyði, jafn örugglega og Bandaríkjamenn hafa lagt Mogadishu í eyði.
í síðustu viku gáfu Sam-
einuðu þjóðirnar út hand-
tökuskipun á hendur
þess manns sem margir
hafa talið hættulegasta
stríðsherra Sómalíu.
Þessir sómölsku stríðs-
herrar eru fimmtán tals-
ins. Strax í kjölfar þess
gerðu friðargæsluliðar
árás á höfuðstöðvar
stríðsherrans. Mikið
mannfall varð í herbúð-
um stríðsherrans og
geysilegt magn af stríð-
stólum var eyðilagt eða
gert upptækt, herlið hans
er lamað um sinn. Stríðs-
herrann slapp undan
greipum friðargæslulið-
anna í þetta skiptið, en
óvíst er hvort hann leikur
þann leik oftar. í dag ætl-
um við að kynnast þess-
um manni. Mohammed
Farrah Aidid heitir hann,
getur komið af stað múg-
sefjun meðal fylgjenda
sinna og er ekki síður
fær í þeim leik en hver
annar stjórnmálamaður.
Það sýndi hann glögg-
lega fyrir skömmu á mót-
mælasamkomu í Mogad-
ishu, höfuðborg Sómalíu.
Samkoman var haldin
vegna loftárásar sem
Bandaríkjamenn veittu
forystu. Þar sveiflaði
stríðsherrann Aidid sér
fimlega milli eigin píslar-
vættis og ögrandi reiði.
Teygjandi hendur sínar á
átt til himna leiddi hann
1.000 meðlimi ættbálks
síns í bæn og hvatti þá til
að leita huggunar í ís-
lamskri trú. „Sameinuðu
þjóðirnar eru, með dyggri
aðstoð Bandaríkjanna,
að reyna kom okkur und-
ir nýlendustjórn," sagði
hann. „Guð mun leggja
Washington í eyði, jafn
örugglega og Banda-
ríkjamenn hafa lagt Mog-
adishu í eyði.“
í höfuðborg Sómalíu, Mogadishu: Ungur Sómali spyrfréttamenn í vonleysi sínu
og sorg afliveiju saklaust fólk þurfi að deyja. Einn af harmleikjum stríða er að
ómögulegt virðist að forða því að saklausir borgarar láti lífíð.
Þungavigtarmaðurinn Aidid
Það getur vel verið að maðurinn
sem er sakaður um að hafa skipu-
lagt fyrirsátimar sem kostuðu 24
pakistanska friðargæsluliða lífið, sé
ekki Eisenhower Sómalíu, eins og
hann hefur lýst sjálfum sér (hvað þá
sá Gandhi Sómalíu sem ein dóttir
hans vill meina að hann sé). En eitt
skyldi mönnum vera ljóst; Hann er
engan veginn sá heimski durgur og
bófi sem Bandaríkjamenn hafa sagt
hann vera. Málið er mun flóknara
en að hægt sé að afgreiða Aidid á
svo einfaldan hátt.
Hinn sextugi Aidid, fyrrverandi
sendiherra Sómalíu á Indlandi,
heldur áfram að vera valdamesti
einstaklingurinn í hinum áhrifa-
mikla Hahr Glandir- cettbálki. Þrátt
fyrir allt og alla. Einnig er hann sem
fyrr þungavigtarmaður í hinum við-
kvæma og ótrygga heimi sómalskra
stjórnmála.
Aidid er enn fremur virtur af
stórum hluta Sómala fyrir að leiða
baráttuna sem fram fór til að hrekja
einræðisherrann Siad Barre frá
völdum. Sómalir virða hann fyrir
hemaðartækni hans. Sem leiðtogi
ættbálks sem unnið hefur marga
sigrana er hann stór maður þama
um slóðir. Utvarpsræður hans sem
beinst hafa gegn Bandankjamönn-
um og Sameinuðu þjóðunum vöktu
harkaleg viðbrögð almennings:
Uppþot hafa valdið gífurlegri ring-
ulreið í Mogadishu tvisvar á sfðustu
5 mánuðum.
„Hann er sannarlega stríðsglæpa-
maður. Hættulegur maður sem
valdið hefur mörgum dauðsföllum
óbreyttra og blásaklausra borgara
með gjörðum sínum,“ segir sóm-
alskur blaðamaður. „En hann er af-
ar sterkur leiðtogi ættbálks síns og
árásir Sameinuðu þjóðanna hafa
gert hann enn áhrifameiri sem tals-
mann Sómala gegn íhlutun erlendra
aðila í málefni Sómalíu.“ Ekki ber
að vanmeta þessa stöðu Aidid.
Miskunarlaus
stríðsglæpamaður
Fyrir tæplega ári höfðu hæfileik-
ar stríðsherrans Aidid aflað honum
stjómar yfir næstum helmingi
landsins. Hvaða hæfileikar? Misk-
unarlaus kúgun á Sómölum búsett-
um í dreifbýli og íjárkúgun á hinum
ýmsu hjálparstarfs-samtökum. En
stríðsgæfan snérist Aidid að lokum
í óhag.
Mikill ósigur í október fyrir öðr-
um sómölskum stríðsherra og her-
nám bandarískra hermanna á Sóm-
alíu í kjölfar ósigursins minnkuðu
völd Aidid umtalsvert. Stríðsherr-
ann gerðist var um sig og varð síð-
an fjandsamlegur. Þegar vonir hans
um forsetaembættið í Sómalíu
minnkuðu stórkostlega varð hann
enn hættulegri. „Aidid klæjaði eftir
að ýta Sameinuðu þjóðunum fram á
ystu nöf,“ sagði starfsmaður hjálp-
arstofnunar einnar.
Aidid bjóst aldrei við að ófriðar-
lætin í honum myndu á endanum
verða til þess að Sameinuðu þjóð-
imar gæfu út handtökuskipan á
hendur honum. Þrátt fyrir það tók
hann þann kostinn að halda áfram
að berjast, frekar en að verða
óþekkt nafn og hverfa á vit minn-
inganna.
Aidid = án veikleika
Hið rétta nafn Aidid er Hassan.
Samkvæmt algengri siðvenju valdi
móðir hans viðumefni á drenginn.
Þessi viðurnefni Sómala eiga að
endurspegla persónuleika viðkom-
andi. Það var sennilega engin til-
viljun að hún valdi viðurnefnið
Aidid. Hún taldi það lýsa óvenju-
lega einbeittum viljastyrk hans.
Aidid merkir sá sem engan veik-
leika hefur.
Stríðsherrann h'tur á sig sem
nokkurskonar skáld í Sómalíu,
landi sem hefur afar sterka sagna-
hefð, og lifir hinu nægjusama lífi
hirðingjans. Á milli 1950 og 1960
þjónaði Aidid í ítölsku nýlendulög-
reglunni. Hann varð síðar hershöfð-
Eftirleikur loftárásanna á höfuðstöðvar Aidid: ítalskir friðargæsluliðar bera
látna og sœrða Sómala af vígveUinum.
ingi í her Siad Barre í stríðinu við
Eþíópíu.
Verandi meðlimur og einn af
leiðtogum ættbálks er ógnaði veldi
Darod-œttbálks Siad Barre, var
Aidid aldrei treyst til fulls af ein-
ræðisherranum og fylgjendum
hans. Að lokum var hann fangels-
aður uppúr 1970. Þetta var gert án
dóms og laga og Aidid látinn dúsa
þar í 6 löng ár. En Aidid snéri aftur
og til að losna við þennan eilífa
vandræðagepil sendi einræðisherr-
ann Aidid til Nýju-Delí á Indlandi
sem erindreka Sómalíu.
Kaldhæðni örlaganna
Árið 1991 tók Aidid loksins þátt
í að steypa Siad Barre úr forseta-
stóli. Fljótlega lenti honum þó
harkalega saman við einn af leið-
togum þingsins, Ali Mahadi Mo-
hammed: Á þriggja mánaða tíma-
bili gerðu þessir tveir menn Mog-
adishu, hina áður fallegu höfuð-
borg, að rjúkandi rústunum einum.
Það slitnaði uppúr hjónabandi
Aidid og eiginkonan flúði land
ásamt bömum þeirra fyrir fjölda-
mörgum árum. En viti menn, einn
sona hans snéri aftur. Því miður fyr-
ir Aidid, sem hluti af hersveitum
bandaríska sjóhersins er óðu í land
við strönd Sómalíu í desember
1992. Hlutverk þeirra? Að ffelsa
Sómali frá stríðherrum eins og Mo-
hammed Faixah Hassan, alias Aid-
id. Dapurlegt hlutskipti atama.
Allavega hlýtur þetta að vera dæmi
um kaldhæðni örlaganna.
Þess má geta að haft er eftir dótt-
ur hans í svokölluðum sjónarmiða-
dálki í nýjasta tölublaði Newsweek
að hún telji föður sinn vera Gandhi
Sómalíu. Allir elski hann. Aidid sé
maður friðar, maður sem alltaf hafi
barist í þágu friðar. Lítil eining um
afstöðu bamanna gagnvart föðum-
um áþessu heimilinu.
Stefán Hrafn Hagalín /
Byggt á TIME og NEWSWEEK.
Mohammed Farrah Aidid: Sómalskurstríðslierra sem eftirlýstur eraf Sameinuðu
þjóðunum fyrir stríðsglœpi. Þetta er maðurinn sem skipulagði fyrírsátur sem kost-
uðu 24 pakistanska friðargœsluliða lífið. Flestir telja hann til stríðsglœpamanna.
Sameinuðu þjóðirnar setja handsömun Aidid sem algjört forgangsverkefni, tals-
menn friðargœsluliða segja ef það takist ekki þá missi þeir traust fólksins sem þeir
eiga að vernda.
Friðargæslulið Sameinuðu þjóðanna: Glíma við feiknarlega erfitt verkefni íSómalíu