Alþýðublaðið - 07.09.1993, Qupperneq 3

Þriðjudagur 7. september 1993
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 3
LEIKHÚS & BRYGGJUSPJALL
Starfsfólk og lcikarar Leikfélags Akureyrar í upphafi leikársins. Viðar Eggertsson leikhússtjóri lengst til vinstri á myndinni.
Leikfélag Akureyrar að hefja sýningar
FRUMSÝNA í GRÍMSEY
Fyrsta frumsýning Leikfé-
lags Akureyrar verður 19.
september í Grímsey. Um
þessar mundir eru liðin 20
ár frá því að LA varð að at-
vinnuleikhúsi og verður
þess afmælis minnst með
ýmsu móti.
Tveir leikarar, þau Rósa Guðný Þórs-
dóttir og Dofri Hermannsson bætast nú í
hóp fastráðinna leikara við leikhúsið
nyrðra. Leikfélagið fær ennfremur marga
nýja krafta til liðs við sig í vetur, Ieikara,
leikstjóra og leikmynda- og búningahönn-
uði.
Athygli vekur að fyrsta ffumsýning leik-
ársins verður í Grímsey. Það er bamaleik-
ritið Ferðin til Panama byggt á samnefndri
bók eftir Janosch, sem komið hefur út á ís-
lensku. Leikhópur LA hefur gert leikgerð-
ina undir stjóm Ingunnar Jensdóttur,
leikstjóra, sem nú leikstýrir í fyrsta sinni hjá
LA. Leikmynd og búninga gerir Anna G.
Torfadóttir, en Ingvar Björnsson annast
um lýsingu. Að ffumsýningu lokinni verður
farið í leikferðalag um Norðurland.
Um miðjan október verður ffumsýnt
verk Ibsens, Afturgöngumar, en það verk
hefúr sannarlega gengið aftur og nýtur
nýrra vinsælda á fjölunum víða um lönd.
Sveinn Einarsson fymam Þjóðleikhús-
stjóri leikstýrir sýningunni, en það gerði
hann einnig í Kaupmannahöfn á síðasta
vetri. Þá mun Sigurður Karlsson fara með
eitt aðalhlutverkanna, en hann hefur fengið
leyfi ffá Borgarleikhúsinu til að glíma við
Afturgöngumar. Með önnur stór hlutverk
fara Sunna Borg, Þráinn Karisson, Krist-
ján Franklín Magnús og Rósa Guðný
Þórsdóttir. Elín Edda Arnadóttir gerir
leikmynd og búninga.
Ekkert sem heitir - Atakasaga heitir ís-
lenskur skemmtunarleikur sem á að létta
Norðlendingum og gestum þeirra svartasta
skammdegið. Höfundur kallar sig ,JIeið-
ursfélaga" og er hann að leggja síðustu
hönd á verkið sem verður ffumsýnt um jól-
in. Hh'n Agnarsdóttir stjómar, en með
helstu hlutverk fara Rósa Guðný Þórsdóttir,
Dofri Hermannsson, Aðalsteinn Bergdal,
Sigurveig Jónsdóttir, Arna María Gunn-
arsdóttir, Sigþór Albert Heimisson og
fleiri. Stígur Steinþórsson gerir leikmynd
og búninga.
/ lok janúar verður frumsýnt leikritið
BAR-PAR eftir Jim Cartwright, hinn sama
og samdi Strætið, sem svo vinsælt varð á
síðasta leikári í Þjóðleikhúsinu. Leikritið
fjallar um kvöldstund í lífi hjóna sem reka
bar, sem og gesta þeirra. Sunna Borg og
Þráinn Karlsson, máttarstólpamir í leikara-
liði Leikfélags Akureyrar um árabil, munu
án efa sýna sínar bestu hliðar sem hjónin á
bamum, auk þess að leika jafnframt alla
gestina sem rekast inn á barinn. Guðrún
Bachmann íslenskaði verkið, en Hávar
Sigurjónsson annast leikstjóm, Helga
Stefánsdóttir gerir leikmynd og búninga.
Loks er að geta sýningar Leikfélags Ak-
ureyrar á Operudraugnum, eða Phantom of
the Opera, sem notið hefur mikilla vinsælda
erlendis. Leikgerðin er eftir Ken Hill og
þykir hin mesta leikhúsupplifun. Tónlist
eftir Mozart, Donizetti, Gounod, Verdi
og Offenbach, vinsælar aríur úr þekktum
verkum þeirra. Nú er leitað að söngvumm
til að taka þátt í þessu „óperuspaugi". Þór-
hildur Þorleifsdóttir mun leikstýra verk-
inu, en tónlistarstjóri verður Gerrit Schuil,
og leikmynd og búninga hannar Sigurjón
Jóhannsson. Fmmsýnt verður seinni hluta
marsmánaðar.
Það er því ljóst að það verður mikið um
að vera í leikhúsinu á Akureyri og ekki að
efa að margir sunnanmenn munu halda
norður til að eiga góða stund í leikhúsi.
FEGURD f MENNTASKÓLANUM VID HAMRAHLÍD
Alþýðublaðsmynd / Einar Ólason
í þar síðasta þætti var tekið bryggjuspjall um hafréttar-
og efnahagslögsögumál. Kveikjan var auðvitað Smugu-
málið í Barentshafi. Engin niðurstaða varð af fundum
íslendinga og Norðmanna um málið og verður vegur
frænda okkar að teljast heldur rýr af þeim samskiptum.
Á hinn bóginn megum við íslendingar ekki falla í þá
gryfju að persónugera þetta mál og segja sem svo, það
er allt í lagi að gera það sem okkur sýnist í Smugunni
af því Norðmenn eru svo hundleiðinlegt fólk við okkur í
markaðsmálum.
Hafréttarsamningurinn
íslendingar hafa kvittað fyrir Hafréttarsamninginn og þar stendur eins og áður hef-
ur verið getið að ríki sem veiða á svæðum sem þessum skulu hafa samráð við strand-
ríkið um vemdun fiskistofnanna á svæðinu. Samkvæmt þessu neyðumst við til að
haga okkur, eigi að vera samræmi orða og gjörða. A hinn bóginn verður einnig að
vera samningavilji hjá hinum aðilanum og þegar hann vantar, ásamt því að Norðmenn
hafa ekki staðfest Hafféttarsamninginn er málið í hnút.
Þá hafa Norðmenn komið á óvart á sviði sem þeir eru ekki mikið þekktir íyrir. Þeir
hafa reynst hinir mestu grínistar í hafréttarmálum. Svalbarðasamkomulagið sannar
það svo ekki verður um villst, en þar hafa jafnvel arabaþjóðir komið undirskrift sinni,
hvemig sem það má svo vera. Boltinn er hjá Norsurum, og varla að búast við miklu
frá þeim fyrr en eftir kosningamar sem fara þar fljótlega í hönd.
Fleiri smugur
Þeir íslendingar sem em harðir á því að eina leiðin til að greiða úr þessum flækjum
sé að færa út efnahagslögsögumar hljóta að gleðjast jtessar dagana yfir fréttaflutningi
víða að. Smugan í Barentshafi er ekki sú eina og nú em Rússar orðnir vitlausir út af
ufsaveiðum fyrir utan lögsögu þeirra, sem er reyndar í rússnesku innhafi. Þá er enn ein
smuga sem bandaríska og rússneska lögsagan umlykur og þar em einnig stundaðar
ufsaveiðar.
Svo langt ganga stórþjóðimar að þær segjast muni stöðva veiðar á [tessum svæði
með öllum ráðum.
Baráttan um stærstu matarkistu heims fer þvf harðnandi og kröfumar um yfirráða-
réttinn á úthöfunum sömuleiðis.
Við Færeyjar
Ofan á allt komu svo fréttir þess efnis að breskt fyrirtæki væri farið að gá eftir olíu
aðeins 15 mílum utan við færeysku efnahagslögsöguna. Auðlindimar em nefnilega
fleiri en fiskamir sem synda í yfirlæga hafinu. Dýrmætir málmar geta leynst bæði á og
undir botninum og einnig olía og gas í botnlögum. Færeyingar og Danir virðast vera
h'tt hrifnir af þcssari framtakssemi Bretanna.
Sem sannir hafréttindamenn skulum við því aðeins kíkja í Hafréttarsamninginn urn
slík mál.
Þó því sé þannig farið að strandríki verði að sætta sig við veiðar annarra þjóða utan
200 mílnanna, eins og er að minnsta kosti, em réttindi þeirra yfir sjálfu landgmnninu
á annan veg. 77. grein Haíféttarsamningsins hljóðar svo:
1. Strandríkið beitir fullveldisréttindum yfir landgmnninu að því er varðar rann-
sóknir á því og hagnýtingu náttúmauðlinda joess.
2. Réttindin samkvæmt 1. tl. em sérréttindi í þeim skilningi að rannsaki strandríkið
ekki landgmnnið sé hagnýti náttúmauðlindir þess má enginn ráðast í jjessa starf-
semi án skýlauss samþykkis strandríkisins.
3. Réttindi strandríkisins yfir landgmnninu em ekki háð töku. virkri eða að nafninu
til, né sérstakri yfirlýsingu.
4. Til náttúmauðlindanna, sem getið er í joessum hluta, teljast jarðefnaauðlindir og
aðrar ólíffænar auðlindir hafsbotnsins og botnlaganna, ásamt lífverum í flokki
botnseturstegunda, þ.e.a.s. vemm sem á nýtingarstigi em annað hvort hreyfing-
arlausar á eða undir hafsbotninum eða geta ekki hreyft sig nema í stöðugri snert-
ingu við hafsbotninn eða botnlögin.
Að mati þorskastríðsmanna gefur þessi grein Hafréttarsamningsins færi á því að
banna notkun á botndregnum veiðarfæmm utan efnahagslögsögunnaraf þeirri ástæðu
einni að þau geti raskað eða skemmt hugsanleg verðmæti sem á botninum kunna að
liggja eða þrífast. Gallinn er auðvitað sá að slíkt yrði einnig að ná yfir strandríkið
sjálft. Nýfundnalendingar myndu vafalaust verða því fegnastir að botndregin veiðar-
færi hyrfu af nefinu og halanum á Stóra bankanum jteirra, því öll þau ríki sem þar em
að skarka nota botnvörpur. Þessu er aðeins öðmvísi farið hér á Reykjaneshryggnum
þar sem talsvert hefur verið veitt í flottrollið og Franshóllinn þannig lagaður að er-
lendu þjóðimar eiga ekki hægt um vik á honum þegar eftirlit er í lagi. Þessi sterka
staða strandríkja til yfirráða yfir sjálfu landgrunninu tengist 350 mílna hugmyndinni
og að lokum skulum við líta á grein Hafréttarsamningsins þar sem þær koma til sög-
unnar og skoða þá sem hér er á undan og hana í þessu ljósi.
350 mílurnar
VI. hluti Hafréttarsamningsins heitir LANDGRUNN og er 76. greinin upphaf Jtess
kafla og fjallar hún um skilgreiningu á landgmnninu. Greinin f heild er það löng að
hún verður ekki öll upptalin hér en þorskastríðsmönnum em kærir 5. og 6. töluliðir
þessarar greinar. í 5. tl. segir að línumar sem marka ytri mörk landgmnnsins (eftir
skilgreiningum í 4. tl.) skulu annað hvort ekki vera lengra en 350 sjómílur frá gmnn-
línunum sem víðátta landhelginnar er mælt frá 100 sjómflur frá 2500 metra jafndýpt-
arlínunni, sem er lína milli staða þar sem dýpi er 2500 metrar.
6. töluliðurinn hnykkir svo á 350 mflunum enn frekar, þannig að í ljósi þess að
strandríki beili fullveldisréttindum yfir landgmnninu er sannarlega spuming hvort
ekki sé tími til kominn að láta jtessi ákvæði Hafréttarsamningsins ekki daga uppi sem
orðin tóm.