Alþýðublaðið - 23.12.1993, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 23. desember 1993
TIÐINDI & SKILABOÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 3
MERGUR MÁLSINS eftir Jón G. Friðjónsson, dósent
+ • •
HVAÐ ÞYÐA ÞAU OLL
ÞESSI ORÐATILTÆKI?
MERGUR MÁLSINS er
merkileg bók sem blaðinu barst
um síðustu helgi. Það er Jón G.
Friðjónsson, dósent við Háskóla
Islands, sem hefur safnað efni í
þessa bók, sem ljallar um upp-
rana, sögu og notkun íslenskra
orðatiltækja. Fjallað er um liðlega
6 þúsund orðatiltæki, sem mönn-
um er tamt að nota í daglegu tali,
flest hver í það minnsta.
I bókinni er leitast við að varpa
ljósi á aldur orðatiltækja, uppruna
þeirra og feril í íslensku máli.
Bent er á fjölmörg notkunardæmi
í nútímamáli. Þá er að finna í bók-
inni hagnýtar upplýsingar sem
varða málnotkun. Til að nota bók-
ina þurfa menn ekki að hafa neina
sérþekkingu til að hagnýta upp-
lýsingamar, aðeins lifandi áhuga
á móðurmálinu.
Mynd af dæmigerðri síðu í bókinni
Mergur málsins eftir Jón G. Friðjóns-
son, dóscnt.
Oft er það svo þegar menn
flagga með orðatiltæki að þau eru
bögulega sett fram og jafnvel af
algjörum misskilningi og ekki í
viðeigandi sambandi. Þessi bók
gerir mönnum auðvelt að fletta
upp á hveiju einu, og auk þess að
lesa um uppmna, merkingu og
eðlilega notkun orðatiltækisins.
Þetta er virkilega vönduð bók í
útgáfu. Höfundurinn vann að
verki sínu í meira en tíu ár og
safnaði gögnum víða. Má hann
eiga miklar þakkir skyldar fyrir
verk sitt.
Dæmi úr bókinni: Eitthvað fer
á ringulreið. Orðatiltækið er sagt
kunnuglegt frá 16. öld. Segir höf-
undurinn að líkingin sé dregin af
hringdansi, ringulreið sé um-
myndun úr ringulrei, sem er töku-
orð úr þýsku (Ringelreihen).
Jólaguðsþjinusta fyrir bamafólk
Vegna þess hve margir hafa
orðið að hverfa frá aftansöng í
Neskirkju klukkan sex á að-
fangadag verður að þessu sinni
tekin upp sú nýbreytni að hafa
einnig aftansöng klukkan fjögur.
Sá aftansöngur er einkum ætlað-
ur fjölskyldum barna og ung-
linga.
í frétt frá Neskirkju segir að fyrri
aftansöngurinn sé að því leyti ftá-
brugðinn þeim seinni og náttsöngn-
um klukkan hálf tólf að í stað hefð-
bundinnar prédikunar komi jóla-
saga og ætlast er til að kirkjugestir
syngi jólasálmana við undirleik
Reynis Jónassonar. Þá verða hin
fyrstu jól einnig sviðsett fyrir
yngstu kirkjugestina.
Eins og á síðasta ári verður tekið
Neskirkja.
á móti framlögum til Hjálparstofn- þessu sinni stendur í anddyri kirkj-
unar kirkjunnar í Ijárhúsinu sem að unnar.
i----------------;------------1
| BRUNAVARNAATAK1993 |
- ELDVARNAGETRAUN BARNSINS!
1. Hvert er neyðarsímanúmer í þínu
byggðarlagi ef eldsvoða, slys eða
önnur óhöpp ber að höndum?
SÍMI:
2. Telur þú að leikur að eldspýtum
og/eða vindlingjakveikjurum geti
orsakað alvarlegan eldsvoða,
brunasár og jafnvel dauða?
JÁ: NEI:
3. Má yfirgefa eldunartæki og
önnur rafmagnstæki þegar
þau eru í notkun?
JÁ: NEI:
4. Hefur þú gert ráð fyrir
neyðarútgönguleið, komi upp eldur
hjá þér að nóttu?
JÁ: NEI:
5. Er búið að skipta um rafhlöðu
í reykskynjaranum á þínu heimili?
JÁ: NEI:
6. Er notkun flugelda, blysa og
hvellhettna algengasta orsök
augnslysa um áramót?
JÁ: NEI:
20 VERÐLAUN!!!
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I Öryggishjálmur, blikkandi endurskinsmerki á reiðhjól I
| og reykskynjari og sérstakt viðurkenningarskjal Lands- |
| sambands slökkviliðsmanna.
I Svör þurfa að póstleggjast fyrir miðnætti 31. desember I
| 1993.
I Sendist til: Landssamband slökkviliðsmanna, pósthólf I
| 4023,124 Reykjavík. |
I I
I NAFN: I
I HEIMILI: |
, PÓSTNÚMER:
1 SKÓLI:
I I
I_________________________________________________I
Brunavarnaátak 1993
REYKINGAR - LEIKUR AÐ ELDI
I Alþýðublaðinu 16. og 17. desember síðastliðinn birt-
um við spurningar og vísbendingar 1-3 við getraun
Landssambands slökkviliðsmanna. Getrauninni er ætlað
að opna augu fólks fyrir ýmsum frumatriðum sem gætu
orðið til að afstýra eldsvoða á heimilum, ekki síst þessa
daga, þegar kertaljós og annað er í hávegum haft, að ekki
sé talað um áramótafírverkernð. Hér á eftir birtum við
þrjár síðustu vísbendingar getraunarinnar.
Vísbending við spurningu 4:
Þekktu tíl útgönguleiða á heinúli þínu. Því miður eru elds-
voðar á heimilum allt of algengir og raunar algengastir eldsvoða,
og kosta oft mannslíf. Reykingar eiga sinn stóra þátt í þessu, ekki
síst hjá þeim sem reykja í rúminu. Reykingamenn eru sannarlega
að leika sér að eldinum, bókstaflega talað. Þeir sofna út frá sígar-
ettum, eða missa glóð í húsgögn. Eldurinn kviknar ef til vill eftir
að heimilisfólk er sofnað. Reykurinn er í flestum tilvikum hættu-
legri en eldurinn. Kannið vel neyðarútgöngu úr íbúðum, komi til
þess að eldur kvikni í íbúðinni.
Vísbending við spurningu 5:
Reykskynjarar eru örugglega ódýrasta líftryggingin.
Meira en helmingur elda á heimilum kvikna meðan allir era í
fasta svefni. Ef eldur kemur upp lætur reykskynjarinn þig vita.
Hann getur skilið á milli lífs og dauða. Próftð reykskynjarann
einu sinni í mánuði. Virki hann ekki, skiptið um rafhlöðu. Sé
hann bilaður, keyptu nýjan og setjið hann upp strax, hann er ódýr
búnaður.
Vísbending við spurningu 6:
Á undanfömum áram hafa augnáverkar vegna flugelda gerst
alvarlegri en nokkra sinni fyrr. Oft er um að ræða varanlega
skemmd á auga og skerta sjón. Stundum hefur þurft að fjarlægja
augu hinna slösuðu. f rannsókn sem augnlæknamir Haraldur Sig-
urðsson, Guðmundur Viggósson og Friðbert Jónasson, gerðu og
birtu í Læknablaðinu kemur fram að algengasta orsök augn-
áverka um áramót vora flugeldar. Hinir slösuðu vora aðallega
böm og unglingar. Látum lítil börn aldrei bera elda að flug-
eldum og blysum.
T IJ T T F R I'
Verkfræðlnemi fékk styrk
Ungur Kellvfldngur, Ólafur Örn Jónsson, hlaut styrk úr Minningarsjóði Þorvalds Finnbogasonar stúd-
ents, og var honum veittur styrkurínn við athöfn á þriðjudaginn. Óiafur Öm er nemi í rafmagnsverkfræði og
hefur skarað fram úr í námi. Þorvaldur Finnbogason lést aðeins tvftugur að aldri í umferðarslysi árið 1952.
Foreldrar hans stofnuðu minningarsjóðinn um son sinn.
Unglegur prestur
Okkur urðu á mistök í Austfjarðablaðinu í gær. í myndatexta segir
að séra Gunnlaugur Stefánsson, sé á mynd með „bömum sínum“,
Sjöfn og Stefáni Má. Að sjálfsögðu er Sjöfn eiginkona séra Gunn-
laugs. Og hún er líka prestur í nágrannaprcstakallinu. En hún er ungicg
og kannski ekki fúrða þótt blaðamaður teldi að þama væri á ferðinni
dóttir! En við leiðréttum mistök vor og biðjumst velvirðingar á.
Séra Gunnlaugur. EIGINKONAN scra Sjöfn, og sonurinn Stcfán Már,
fjölskylda í rciðlúr með Heydiilakirkjii í baksýn.
Jólastúdentar úr Hamrahlíð
Alls voru útskrifaðir 68 nýstúdentar - eða eigurn við að kalla þá jólastúdenta - frá Menntaskólanum við
Hamrahltð, á sunnudaginn var, 44 úr dagdcild og 24 úr öldungadeild. Sömu tölur koma upp þegar kynskipt
er. 44 konur, 24 karlar. I ræðu Örnólfs Thorlariusar, rektors, kom frain að skólinn hefur alla tíð tekið á móti
fÖUuðum nemendum og húsnæði skólans breytt með ýmsar sérþarfir í huga.
Rektor ásamt nýútskrífuðum stúdentum I Hamrahlíðinni.
Einstakur námsárangur
Meira um stúdenta úr Hamrahlíðinni: Friðrik Guðjón Guðnason, stúdent af eðlisfræði- og tónlistarbraut,
náði bestum árangri á stúdentsprófi, vegið meðaltal yfir9, hann tók 205 námseiningar, en til stúdentsprófs er
krafist 140. Þriðja metið hjá Friðriki Guðjóni var það að hann hefur aldrei á ferli sínum í skólanum sleppl úr
kennslustund, hvað þá að hann hafi komið of seint. Tveir nýstúdentar aðrir hlutu ágætiseinkunnir, Anna Sig-
ríður Ólafsdóttir og Auður Ýrr Þoríáksdóttir, báðar af náttúmfræðibraut.
Mótmæla THORP-óþverranum
Forystumenn 16 samtaka hér á landi hafa harðlega mótmælt ákvörðun Breta að veita endurvinnslustöð
geislavirks úrgangs í Sellaficld starfsleyfi, sem muni stórlega auka hættuna á alvarlegu ntengunarslysi sem
myndt valda þjóðunt við norðanvert Adantshaf óbætanlegum skaða. Hér sé um að ræða mikið skeytingar-
leysi og ógnun við lífsafkomu íslendinga. Er þess krafist að brcsk yfirvöld afturkalli þegar í stað starfsleyfið.
Greenpeacc í Bretlandi hefur þakkað stuðninginn frá íslandi, ekki síst ályktun Alþingis um málið, sem sé
sterkasti stuðningurinn sem borist hafi erlendis frá. Því meira sem íslendingar láti heyra í sér, þeirn mun betra,
scgja þcir.
TILKYNNING FRÁ HEILSUGÆSLUSTÖÐVUNUM í REYKJAVÍK
OG Á SELTJARNARNESI UM BÓLUSETNINGAR FERÐAMANNA
Vakin er athygli á að heilsugæslustöðvarnar í Reykjavík og á Seltjarnarnesi annast bólu-
setningar ferðamanna, að frátalinni bólusetningu gegn gulu, sem héraðslæknirinn í
Reykjavík annast. Hlutaðeigandi er bent á að panta tíma á heilsugæslustöðvunum sem
eru:
Heilsugæsíustöðin Árbæ s. 671500
Heilsugæslustöð Grafarvogs s. 681060
Heilsugæslustöðin Efra-Breiðholti s. 670200
Heilsugæslustöðin í Mjódd s. 670440
Heiisugæslustöðin Fossvogi s. 696780
Heilsugæslustöðin Álftamýri s. 688550
Heilsugæslustöð Hlíðasvæðis s. 622320
Heilsugæslustöð Miðbæjar s. 625070
Heilsuverndarstöð Reykjavíkur s. 22400
Heilsugæslustöðin Seltjarnarnesi s. 612070
JÓLATRÉSSKEMMTUN V.R.
ÁANNANí JÓLUM
Verzlunarmannafélag Reykjavíkur heldur jólatrésskemmtun fyrir börn félagsmanna,
sunnudaginn 26. desember næstkomandi, klukkan 15.00, í Perlunni í Öskjuhlíð.
Miðaverð er krónur 600.- fyrir börn og krónur 200.- fyrir fullorðna.
Miðar eru seldir á skrifstofu V.R. í Húsi verslunarinnar, 8. hæð.
Nánari upplýsingar í síma félagsins 68 71 00.
Verzlunarmannafélag Reykjavíkur.