Alþýðublaðið - 23.02.1994, Qupperneq 8

ÍS A i T © l)
UM ADSKILNAP HÍKIS OG KIRKJU
upplýsingar og skráning stofnenda
^Björgvin s: 95-22710 (kl. 17-19) J
MÞYDU6U9IÐ
UM ADSKILNAD RÍKIS OG KIRKJU
upplýsingar og skráning stofnenda
^Björgvin s: 95-22710 (kl. 17-191)
Miðvikudagur 23. febrúar 1994
30. TOLUBLAÐ - 75. ARGANGUR
Aðalfundur
Alþýðuflokksfélags
Reykjavíkur
verður í kvöld
í kvöld, miðvikudagskvöld, verður
haldinn aðalfundur Alþýðuflokksfélags
Reykjavíkur. Búist er við talsverðum
mannabreytingum í stjórn félagsins.
Fundurinn hefst klukkan 20.30 og verður
á Kornhlöðuloftinu við Bankastræti. Á
dagskrá eru venjuleg aðalfundarstörf og
lagabreytingar.
Pétur Sigurðsson, formaður
stjórnar Atvinnuleysistrygg-
ingasjóðs:
Engin vissa um
umfang bótasvika
„l»að er alveg Ijóst
að hér á landi eiga sér
stað umtalsverð
tryggingasvik og í allt
of miklum mæli. Það
held ég raunar að
hvert mannsbarn viti.
Hinsvegar er það ekki
rétteftir mér haftíAI-
þýðublaðinu að þau
svik nemi 500 til 700
milljónum, eins og
kemur fram í blaðinu.
Enginn veit í raun
hversu mikil brögð
eru af slíkum svikum
eða misnotkun. Það er
heldur ekki rétt að ég
geti fullyrt að 1/3 til
1/4 hluti bótaþega í
Atvinnuleysistrygg-
ingasjóði falli í hóp
vafasainra skjólstæð-
inga“, sagði Pétur Sig-
urösson, formaður
Atvinnuleysistrygg-
ingasjóðs og Verka-
lýðsfélagsins Baldurs
á ísafirði í gær.
Pétur segir að blaða-
maður hafi greinilega
misskilið þau orð sín,
að 1/3 til 1/4 hlnti at-
vinnuleysisins í landinu
væri óþarfur og til orð-
inn vegna aðgerðaleys-
is stjómvalda. sem láta
líðast að ílytja út óunn-
inn fisk svo tugum þús-
unda tonna skiptir í stað
þess að vinna aflann hér
heima.
Ennfremur sagði Pét-
ur að hvorki hann né
nokkur annar vissi með
neinni vissu um um-
fang bótasvikanna, en
vissulega væru dæmi
um þau og þau allt of
mikil. Misnotkun á
PÉTUR SIG-
URÐSSON, for-
maðnr stjórnar At-
vinnuleysistrygg-
ingasjóðs, segir
misnotkun allt of
mikla, og að hún
bitni á saklausu
fólki, sem búi við
rýrari kost en ella
gœti verið.
Alþýðublaðsmynd/ Einar Ólason
kerfínu ættu sér stað,
eins og fram kom í
greininni í Alþýðublað-
inu í gær.
„Það þarf að sjálf-
sögðu að taka á þessum
málurn með einhverju
móti og það hlýtur að
vera hlutverk okkar í
Atvinnuieysistrygg-
ingasjóði. Misnotkun á
atvinnleysisbótum
verður beinlínis til þess
að saklaust fólk sem
sannanlega á að fá bæt-
ur, býr við rýrari kost
en eila gæti orðið“,
sagði Pétur Sigurðsson.
INGOLFSSTYTTAN
í REYKJAVÍK 70 ÁRA
Fyrir sjotíu árum var stytt-
an af Ingólfl Arnarsyni af-
hjúpuð á Amarhóli. Það var
Iðnaðarmannafélagið í
Reykjavík, sem stóð fyrir því
að gera afsteypu af frummynd
Einars Jónssonar mynd-
höggvara og afhenda hana ís-
lensku þjóðinni til eignar og
varðveislu. Af þessu tilefni er
ekki úr vegi að rifja upp í stór-
um dráttum söguna um Ing-
ólfsstyttuna á Arnarhóli.
Sigurður málari hafði
upphaflega hreyft þessari
hugmynd í „Kveldfélaginu"
svonefnda árið 1863. Hug-
mynd hans var að minnis-
merki Ingólfs yrði fullgert
1874, og því yrði komið fyrir
á Arnarhóli, til minningar um
þúsund ára byggð á íslandi. A
sínum tíma gerði Sigurður
skissur af minnismerki Ing-
ólfs og fyrirkomulagi Amar-
hóls, eins og hann hugsaði sér
þessa framkvæmd.
I sambandi við heimsókn
íslenskra þingmanna til Dan-
merkur árið 1906 hafði komið
fram sú hugmynd að ríkis-
þingið danska gæfi Islending-
um eirsteypu af hinni frægu
Jasonarstyttu Alberts Thor-
valdscn og skildi hún standa
á Austurvelli. Fljótt kom þó
fram önnur tillaga í sumum
dönsku blaðanna, sem sé, að
gefa skyldi standmynd af Ing-
ólfi Amarsyni eftir Einar
Jónsson, en Einar hafði þá
gert fmmdrög að slikri mynd,
og birtist mynd af fmmgerð-
inni í dönskum blöðum. Is-
lensku blöðin fylgdust vel
með þessu og fluttu af því
fréttir.
A fundi í Iðnaðarmannafé-
laginu um miðjan september
árið 1906, kom.fram tillaga
frá Jóni Halldórssyni um að
félagið gengist fyrir því að
koma upp standmynd af
fyrsta landnámsmanninum
Ingólft Arnarsyni. Kostnaður
við myndina var áætlaður 20
þúsund, eða 175 kýrverð. All-
ir sem til máls tóku vom með-
mæltir hugmyndinni og
minntust þess ekki, að nokk-
urt mál í félaginu hefði mætt
þvílíkum einhug sem þetta.
Til að annast allar fram-
kvæmdir fyrir hönd félagsins
var kosin svokölluð Ingólfs-
nefnd, og hlutu sæti í henni:
Jón Haildórsson, Magnús
Bcnjamínsson, Magnús Th.
Blöndahl, Sveinn Jónsson
og Knud Zimsen. Samþykkt
var að félagið veitti tvöþús-
und krónum til gerðar stytt-
unnar. Að lokum var sam-
þykkt að senda Einari svo-
hljóðandi skeyti:
„Iðnaðarmannafélagið
gengstfyrirfjársöfnun til Ing-
ólfsmyndar þinnar. Starfaðu
öntggur".
Skeyti þetta var sent 29.
september, eða sama daginn
og ritsíminn var opnaður, og
var það fyrsta almenna sím-
skeytið, sem sent var. Ekki er
það ætlun mín að rekja hér
sögu Ingólfsnefndar. Um það
má lesa í endurminningum
Knud Zimsen „Við fjörð og
vík“ og ennfremur í Sögu Iðn-
vera þakklátir listamianninum
Einari Jónssyni fyrir það, að
hann hefur gefið oss Ingólfs
þannig, sem véy getum Intgs-
að oss hann mestan og best-
an. Og vér megum líka vera
þakklátir Iðnaðarmannafé-
laginufyrir það, að það hefur
nú, þráttfyrir ótal örðugleika,
komið því verki í framkvæmd
að reisa líkneskið þanui og
afhenda landinu jafn dýr-
mœta gjöf eins og það er. En
eitt verða allir að vera sam-
taka um, ef Ingólfslíkneskið á
að fá að njóta sín, þar sem
það nú er. Og það er að prýða
og varðveita þann reit, sem er
umhverfis líkneskið. Arnar-
hólstúnið á að vera bœjar-
prýði Reykjavíkur...."
Vorið 1924 var Amarhóls-
túnið friðað fyrir öllum
ágangi, svo ekki yrði eyði-
lagður umbúnaður sá, er gerð-
ur hafði verið um styttu Ing-
ólfs. Blöðin höfðu mjög
gagnrýnt umgengni þar í
kring.
A fundi í Iðnaðarmannafé-
laginu 1948 stakk Sigurður
Halldórsson upp á því að
setja upp eitthvert merki á
Ingólfsstyttuna. Engin
ákvörðun var tekin í því efni.
Það var svo árið 1982 á 115
ára afmæli félagsins að stjóm
félagsins setti upp málm-
skjöld á fótstall styttunnar
með áletruninni:
„Myndastyttu þessa gaf
Iðnaðarmannafélagið í
Reykjavík íslensku þjóðinni
árið 1924“
A síðastliðnu ári var Ing-
ólfsstyttan tekin niður að til-
hlutan Reykjavíkurborgar og
sett í viðgerð, fótstallurinn var
brotinn niðurog hóllinn lækk-
aður. Við þær framkvæmdir
komu í ljós jarðvistarleifar,
sem enn á eftir að vinna úr.
Heldur var tómlegt að líta upp
á hólinn eftir að Ingólfur
hvarf þaðan. Nú hefur hóllinn
verið lækkaður til muna, en
fótstallurinn sjálfur er í svip-
aðri hæð og sá gamli. Elitir er
að koma fyrir málmskildinum
frá Iðnaðarmannafélaginu á
fótstall styttunnar.
Að endingu þetta; nú er lík-
neskið af fyrsta landnáms-
manninum Ingólfi Arnarsyni
komið aftur á Amarhól og
hefur verið fært örlítið til. Nú
er það nákvæmlega í mark-
leið, frá aðalinngangi Seðla-
banka Islands, eftir hinni æva-
fomu reglu Pyþagórasar
(3.4.5.). En talið er að eftir
henni hafi landnámsmenn
byggt, er þeir numu hér land í
upphafi, samanber rannsóknir
og kenningar Einars Páls-
sonar, vinar míns. Vonandi
fær Ingólfsstyttan að standa
þama um ókomna tíma,
landsmönnum öllum til
ánægju. Hún er og verður
sameign íslensku þjóðarinnar
um aldur og ævi.
- Gissur Símonarson,
formaður Iðnaðannanna-
félagsins í Reykjavík.
aðarmannafélagsins í Reykja-
vfk.
I henni segir meðal annars:
Sunnudaginn 24. febrúar
1924 var gott veður, hlýtt í
lofti og austan andvari. Laust
fyrir klukkan þijú komu iðn-
aðarmenn í fylkingu upp á
Arnarhól, en þar var þá fjöl-
menni fyrir. Leikið var á horn,
ísland farsældarfrón, en síðan
sungið kvæði eftir Kjartan
Ólafsson með nýju lagi eftir
Örn Sveinbjörnsson.
Þá flutti Rnud Zimsen
borgarstjóri ræðu um Ingólf
og sagði sögu líkneskisins.
Því næst gekk formaður fé-
lagsins, Jón Halldórsson,
upphafsmaður málsins, upp á
fótstall líkneskisins, svipti
hjúpnum af því og afhenti
landinu gjöfina með stuttri
ræðu.
Hann sagði meðal annars:
„Háttvirta ríkissljórn! Eg
ajhendi yður nú þessa mvnd,
frá Iðnaðarmannafélagi
Reykjavíkur þessu landi og
þessari þjóð til eignar og um-
ráða; gerið svo vel og takið á
móti henni, verndið hana frá
árásum eyðileggingarinnar,
að svo miklu leyti sem í ykkar
valdi stendur."
Forsætisráðherra, Sigurð-
ur Eggerz, þakkaði gjöfina
með ræðu og minntist Einars
Jónssonar. Því næst var leikið
á hom lag Páls Isólfssonar
við kvæði Þorsteins Gísla-
sonar, er hann hafði ort í til-
efni dagsins og birtist í Morg-
unblaðinu þann dag. Síðast
var þjóðsöngurinn sunginn af
öllum mannijöldanum.
Klukkan sjö um kvöldið
hófst í Iðnó veisla, er félagið
bauð til, og sátu hana á annað
hundrað manns. Knud Zim-
sen sagði þar nánar sögu Ing-
ólfsmyndarinnar og þakkaði
öllum sem hlut áttu að máli.
Forsætisráðherra mælti fyrir
minni félagsins og sagði ágrip
af sögu þess. Jón A'rnason
prentari mælti fyrir minni
nefndarinnar, og kom meðal
annars fram í ræðu hans, að í
janúar 1923 hefði komið
hingað danskur gipssteypari,
sem gerði mót af styttunni og
vom þau fullgerð og send ut-
an 24. apríl sama ár. Vom þar
gerð sandmót fyrir eirsteyp-
una, og kom hún hingað full-
gerð í lok nóvember. Kostn-
aður við gipsmötið varð 6000
krónur, eða hálfu meira en
áætlað var, og eirsteypan
kostaði 15 þúsund. Alls taldi
hann kostnaðinn nema um 40
þúsundum króna og mest af
því hefði Iðnaðarmannafélag-
ið gefið úr sjóðum sínum.
Helgi H. Eiriksson mælti
fyrir minni kvenna. Kjartan
Ólafsson las kvæði til félags-
ins, sem fyrr er getið. Bjarni
Jónsson IJutti kveðju Einars
bróður síns og Knud Zimsen
las upp kveðjuskeyti frá hon-
um og annað frá Sveini
Björnssyni sendiherra nteð
heillaóskum lil félagsins og
Ingólfsnefndarinnar. Þá töl-
uðu Sveinn Jónsson, Magnús
Benjamínsson og Guðmund-
ur Gamalíelsson. Klemens
Jónsson atvinnumálaráðherra
þakkaði fyrir hönd gesta.
Nokkrar ræður frá þessum
degi birtust í blöðum.
í grein í Morgunblaðinu
(1 lO.tbl. 24) segir:
„Það er bjart yfir svip Ing-
ólfs landnámsmanns, þar sem
hann ber við loft á Amarhóls-
túninu og hvessir sjónir á haf
út. Vér Reyks’íkingar megurn
Alþýðublaðsmynd / Einar Ólason