Alþýðublaðið - 16.09.1994, Qupperneq 7

Föstudagur 16. september 1994
VINMENNING
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 7
/ ársskýrslu SÁÁ fyriráríð 1993 erað finna nokkuð athyglisverða greiningu á sjúklingahópnum sem sækir VOG
heim. Þar kemur meðal annars fram að fjöldi einstaklinga sem þangað kom á síðasta ári var 1.639. Meðalaldurinn
var34 árhjá konum og 33 árhjá körium. Konur voru um 28% nýliða í meðferð á síðasta ár og fer hlutur þeinra sífellt
stækkandi. Um 17% líkureru áþvíað karimenn komi tilmeðferðarmeðanþeireru á aldrinum20 til50ára. Eftir50
áraerulíkumar4,5%en26afhverjum 1.000 karimönnum á aldrinum sextán til nítján ára munu koma á Vog.
Líkumar fyrir konur aldrinum 20 til 50 ára eru 6% en ellefu af hverjum þúsund koma á Vog fyrir 20 ára aldur:
Aíslandi er einstakt tæki-
færi til að safna saman
upplýsingum um áfeng-
issjúklinga og aðra vímuefna-
fíkla. Þeir eiga mjög auðvelt
með að komast í meðferð, eink-
um ef þeir eru að leita sér með-
ferðar í fyrsta sinn.
Auk þess eru ríkjandi viðhorf
í þjóðfélaginu þannig að ætla
má að nær allir sem lenda í ein-
hveiju heilsutjóni eða í lang-
vinnum vanda vegna vímu-
efnaneyslu fari í meðferð fyrr
eða síðar. Þannig hefur ástand-
ið verið undanfarin tíu ár.
Á þessum tíu árum hefur
sjúkrahúsið Vogur í Reykjavík
verið í sérstöðu vegna þess að
flestir þeir sem leita sér með-
ferðar og nær allir þeir sem eru
að leita sér inniliggjandi með-
ferðar í fyrst sinn, innritast þar.
Þar gefst því einstakt tækifæri
til að afla viðamikilla upplýs-
inga um þá sem nota vímuefni
reglulega og meta fjölda þeirra.
Frá árinu 1984 hefur farið
fram nákvæm skráning á þeim
einstaklingum sem þangað
koma á hverju ári. Brot af þess-
um upplýsingum úr sjúklinga-
bókhaldinu hefúr birst í árs-
skýrslum SÁÁ undanfarin ár
og er svo einnig að þessu sinni.
Líkur islendings á þvi að
þurfa að ieita sér meðferðar
Heildarllkur og likur eftír aldurshúpum
KARLAR
Aldur Líkur á innlögn
<20 2,6%
20-29 6,8%
30-39 5,3%
40-49 3,9%
50-59 2,6%
60-69 1,5%
>69 0,5%
Heildarlikur á
æviskeiðinu 23,2%
KONUR
Aldur Ukur á innlögn
<20 1,1%
20-29 2,0%
30-39 1,9%
40-49 2,2%
50-59 1,3%
60-69 0,5%
>69 0,1%
Heildarlíkur á
æviskeidinu 9,1%
Fjöldi einstaklinga sem kom
á Vog 1993 var 1.639.
Aldur þeirra sem leita
sér áfengismeðferðar
Meðalaldur þeirra sem leit-
uðu sér meðferðar hjá SÁÁ á
fyrstu árum meðferðarstöðv-
anna 1978 og 1979 var um 39
ár. Árið 1984 var meðalaldur
kominn niður í rúm 36 ár.
Frá 1984 hefur meðalaldur
lækkað hjá konum og körlum
um hálft ár og er nú um 36 ár.
Ef litið er til þeirra sem eru
að innritast í fyrsta sinn á stofn-
un fyrir áfengissjúka hefur
meðalaldur lækkað um nær tvö
ár frá 1984 og er nú um 34 ár
hjá konunum en tæp 33 hjá
körlunum.
Konur í
áfengismeðferð
Eftir stofnun SÁÁ fóru fleiri
konur að leita sér meðferðar
vegna áfengissýki og annarrar
vímuefnamisnotkunar en áður.
Strax fyrstu árin var hlutur
kvenna um 20% í sjúklinga-
hópnum en síðan hefur hlutur
þeirra aukist og var 26% árið
1993. Konur vom 28% nýliða
1993.
Hversu algengt
er að fólk
þurfi að leita sér
meðferðar?
Aðferðir til að meta tíðni
áfengissýki og annarrar vímu-
“*■■ Meðalaldui kvenna m m>«. Meðalaldur nýkomukvenna
mmmm Meðalatdur karla mm* Meðalaldurnýkomukarla
Meðalaldur á
1978-79 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993
efnaneyslu em einkum tvær.
Annars vegar er hægt að kanna
hjá hluta þjóðarinnar eða þjóð-
inni allri hversu margir sýna
einkenni um sjúkdóminn á
ákveðnum tíma.
Það sem gerir slíka athugun
erfiða hjá fólki sem ekki er á
sjúkrahúsi er að fólk reyni alla
jafnan að fegra og gera lítið úr
sinni eigin neyslu.
Hin aðferðin er að reyna að
telja ný tilfelli sem greinast á
hveiju ári og út frá þeim upp-
lýsingum að reikna líkumar á
því að fólk fái sjúkdóminn ein-
hvem tíma á ævinni.
Heilbrigðisstéttir em ekki
sammála um hvemig og hve-
nær á að greina einhvem áfeng-
issjúkan.
Það hefur því verið erfitt að
meta tíðni eða líkumar á því
hér á íslandi sem annars staðar
hversu margir yrðu áfengis-
sjúkir.
Oíf hafa þær tölur sem birst
hafa í hveiju landi miklu frem-
ur sagt til um viðhorf ráða-
manna og heilbrigðisstétta til
vandans fremur en að þær
segðu til um hversu vímuefna-
vandinn væri stór í viðkomandi
landi.
Til að telja ný tilfelli á ári
hveiju er hægt að telja fýrstu
innlagnir á spítala vegna sjúk-
dómsins. Ef sjúkrarými væm
næg og fólk leitar sér lækninga
fyrr eða síðar vegna sjúkdóms-
ins fæst glögg mynd af ástand-
inu.
Nær allir íslendingar sem
innritast á sjúkrastofnun í fyrsta
sinn til áfengismeðferðar innrit-
ast á Vog og þar er auðvelt fyr-
ir þá að komast að.
Hversu mörg eru nýju
tilfellin á hverju ári?
Mikil stökkbreyting varð á
því hversu miklu fleiri leituðu
sér meðferðar í fyrsta sinn
vegna áfengissýki eða annarrar
vímuefnamisnotkunar á Islandi
með tilkomu sjúkrastöðva SÁÁ
1978. Þá hljóp tala þeirra
skyndilega upp fyrir 600.
í fyrstu var ekki óeðlilegt að
álykta sem svo að við aukna
möguleika á að komast í með-
ferð væri þetta tímabundin
sveifla sem mundi draga úr. En
það hefur farið á annan veg, því
tölur um nýgengi hafa verið
stöðugar og því ábyggilegar. Á
tímabilinu ffá 1978 til 1993 er
hægt að áætla að um 10.000
manns hafi leitað sér meðferðar
í fyrsta sinn.
Fjöldi þeirra sem leituðu sér í
fyrsta sinn meðferðar á Vogi á
ámnum 1984 til 1993 liggur nú
endanlega fyrir. Þetta er fólk
sem aldrei hafði innritast svo
mikið sem einn dag á stofnanir
fyrir áfengissjúka hér eða er-
lendis.
Nokkuð færri leituðu sér
meðferðar í fyrsta sinn árin
1990 og 1991 en fjöldinn eykst
aftur 1992 og 1993.
Hversu algengur er
alkóhólismi?
Síðasta áratuginn hefur talan
10% verið á vörum flestra um
það hversu algengur alkóhól-
ismi er. Þessi skoðun er einnig
útbreidd meðal heilbrigðis-
starfsmanna. Hefúr flestum
þótt nóg um og stundum
reyndar að ofáætlað væri.
Könnun á drykkjuvenjum Is-
lendinga (Tómas Helgason og
fleiri) leiddi í ljós að 22% líkur
voru á því að íslenskir karl-
menn greindust misnotendur á
áfengi. Tölur ffá Bandaríkjun-
um hafa verið allt ffá 10% til
16% fyrir áfengissýki eina en
flestir tala um 15% líkur ef
önnur vímuefni eru tekin með
eins og hér er gert.
Ut ffá tölum um mannfjölda
á Islandi og tölum um nýliða í
meðferð og aldur þeirra má
reikna út líkur á því að íslend-
ingar leiti sér meðferðar vegna
áfengissýki eða annarrar vímu-
efnaneyslu.
Ef nýgengistölumar ffá Vogi
síðustu fjögur árin eru lagðar til
grundvallar fæst að líkurnar eru
um 16%. Ekki em allir jafn lík-
legir til að koma til meðferðar
og em líkumar mismunandi
eftir aldri og kyni. Það em 23%
líkur á því að íslenskur karl-
maður, sem nú er fimmtán ára
gamall, muni leita sér meðferð-
ar vegna áfengissýki eða ann-
arrar vímuefnaneyslu einhvem
tíma á ævinni, samkvæmt þess-
um tölum. Þegar konur eiga í
hlut em líkumar 9%.
Þannig fæst að um 17% líkur
em á því að karlmenn komi til
meðferðar meðan þeir em á
aldrinum 20 til 50 ára. Effir 50
ára em líkumar 4,5% en 26 af
hveijum 1.000 karlmönnum á
aldrinum sextán til nítján ára
munu koma á Vog. Líkumar
fyrir konur aldrinum 20 til 50
ára em 6% en ellefu af hveijum
þúsund koma á Vog fyrir 20
ára aldur.
Alþýðublaðsmynd / Einar Ólason