Alþýðublaðið - 12.01.1995, Side 3

FIMMTUDAGUR 12. JANÚAR 1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
Framtíðarsýn í atvinnumálum
Ætlum við að dunda hér næstu öldina yfir
hverfulum fiski og kenjóttum rollum ...
Á mánudag og þriðjudag í þessari
viku sótti ég tvo opna fyrirlestra sem
Gísli Hjálmtýsson hélt í Háskóla ís-
lands um upplýsingahraðbrautma,
en Gísli hefur verið við doktorsnám í
samskiptafræðum r' háskólanum í
Santa Barbara í Kalifomíu. Fyrir-
lestramir voru vel sóttir; um 100
manns komu á hvom þeirra og áhugi
manna á málefninu kom meðal ann-
ars frarn í líflegum fyrirspumum og
umræðum. Þama sat fólk úr tölvu-
geiranum, Pósti og síma, stærri fyrir-
tækjum og ýmsum deildum Háskól-
ans, til dæmis eðlisfræði, verkfræði,
heimspeki og ljölmiðlun.
Þótt flestir áheyrenda væru tækni-
fólk var inntak fyrirlestranna ekki
fyrst og fremst
tæknilegt. Um-
ræða um upplýs-
ingahraðbrautina
er miklu fremur
um atvinnwnál og
framtíðarsýn á því
sviði en tækni. Ég
fullyrði að iðnað-
ar- og þjónustu-
samfélag framtíð-
arinnar verður ekki byggt án fullrar
þátttöku í hinu alþjóðlega alneti og
skilningi á möguleikum þess.
Alnet - hvað er það?
Hvað er upplýsingahraðbraut og
alnet? Hraðbrautin er þýðing á því
sem A1 Gore varaforseti Bandaríkj-
anna nefnir information superhigh-
way. Hún er nokkurs konar alþjóð-
legt vegakerfi upplýsinga, net ljós-
leiðara og símalína sem tengir tölvu-
kerfi um allan heim í eina heild.
Þetta net hefur á íslensku verið nefnt
alnet eða samnet. Um alnetið má
senda allt það sem hægt er að um-
breyta í runur af núllum og einum,
sem em frumeindir tölvutækninnar.
Þar á meðal em sjónvarpsmyndir,
tónlist, ritað mál, talmál og símtöl,
teikningar, talnagögn og hvers kyns
upplýsingar.
Framfarir í tölvusamskiptum og
ljósleiðaratækni sjá til þess að alnet-
ið verði æ hraðvirkara og fullkomn-
ara. Innan tíðar munu dreifikerfi fyr-
ir síma, kapalsjónvarp og tölvunet
sameinast í hinu alþjóðlega alneti og
það mun verða allsherjar æðakerfi
heimsins. Netið dreifir mnum af
núllurn og einum á ofurhraða frá
sendanda til móttakanda, en tölvu-
búnaður í sjónvarps- og símtækjum
breytir rununum jafnóðurri í myndir
og hljóð eftir þvf sem við á.
Skóli framtíðarinnar
Alnetið mun gjörbylta viðteknum
hefðum og takmörkunum á ýmsum
sviðum. Til dæm-
is munu fjarlægð-
ir í rúmi skipta
miklu minna máli
en áður. Tökum
dæmi um
kennslu. Með
hjálp alnetsins
munu nemendur,
hvar sem þeir eru
staddir í heimin-
um, geta sett á sig hjálm með skjám
fyrir framan augun, heymartólum og
hreyfiskynjurum. Hjálmurinn er
tengdur við tölvu nemandans sem
aftur tengist tölvu skólans um alnet-
ið. Skólinn getur þess vegna verið í
annarri heimsálfú. Þrátt fyrir það sér
némandinn í hjálmi sínum fyrirlesara
sem stendur uppi við töflu, talar og
skrifar á töfluna (sem hvenær sem er
má afrita yfir í tölvu nemandans).
Námsbækur og gögn em einnig send
yfir alnetið til lestrar af skjá eða út-
prentunar eftir vild. Nemandinn get-
ur valið sér fyrirlestra og fyrirlesara
af lyklaborði tölvu sinnar og komið á
framfæri spumingum annað hvort í
töluðu eða rituðu máli. Allur heimur-
inn mun hafa aðgang að bestu fyrir-
lesumm í hveiju fagi fyrir sig og lág-
marksþörf verður fyrir hefðbundna
fyrirlestrasali með stólaröðum.
Meira að segja verður unnt að setja
upp umræðuhópa heimshoma á milli
þar sem þátttakendur sjá hvem ann-
an og heyra í hjálmum sínum eins og
þeir sætu saman á kaffihúsi. Bóka-
söfn færast yfir á tölvunetið og unnt
verður að leita í öllum helstu bóka-
söfnum heims að tilteknum bókum,
höfundum eða flettiorðum.
Louvre skoðað
í hægindastól
Viðskipti sem í dag byggjast á
pappír em smárn saman að færast
inn á tölvunetin þannig að reikning-
ar, pantanir, tollskýrslur, farmbréf og
svo framvegis eiu send beint milfi
tölva. í auknum mæli munu innkaup,
einkum á sérvöm, færast yfir í raf-
eindabúðir („sýndarbúðir") á alnet-
inu, þar sem neytendur geta gengið
um sýndargólf og valið vömr úr
sýndarhillum. Varan er svo send
heim og andvirðið dregið af debet-
kortareikningi.
Helstu listasöfn og fræðasöfn
heimsins verða aðgengileg á netinu.
British Museum og Louvre verður
unnt að skoða án þess að fara úr hæg-
indastólnum heima. Auk þessa verða
allar upplýsingar tiltækar, jafnt fyrir
leiká sem lærða, um það sem fyrir
augu ber.
Hvað ber að gera?
Unnt væri að halda svona áfram
lengi, en spumingin er: hvar ætlum
við Islendingar að standa í þessu öllu
saman? Þessi bylting er að fara af
stað, eins og örtölvubyltingin árið
1976 og iðnbyltingin öld fyrr. Ætl-
um við bara að bíða eftir því að sjá
hvað Japanir, Bandaríkjamenn og
aðrar Evrópuþjóðir finna upp á þessu
sviði og kaupa það svo, eða ætlum
við að taka þátt í þróuninni og njóta
ávaxtanna?
I grein fyrir fjórum vikum í Al-
þýðublaðinu ræddi ég um atvinnu-
mál almennt og taldi það hlutverk
stjómmálamanna að sjá um að um-
hverfi atvinnulífs sé eins hagstætt og
unnt er miðað við ytri aðstæður.
Hvað upplýsingahraðbrautina varðar
tel ég nauðsynlegt að ríki og sveitar-
félög sjái um eftirfarandi: að sam-
skiptaleiðir inn og út úr landinu séu
greiðar (dæmi um þetta er Ijósleið-
arastrengurinn CÁNTAT-3 sem
Póstur og sími á hlutdeild f); að
skattlagning á samskipti sé í hófi
(þar með talið afgjald Pósts og sfma í
ríkissjóð); að ríki og sveitarfélög
bjóði út verk á sviði upplýsingatækni
á almennum markaði en semji ekki
beint við erlenda aðila eða láti vinna
verk í eigin tölvudeildum; að leggjá
áherslu á tölvusamskipti og tölvu-
póst í opinberri stjómsýslu og upp-
lýsingagjöf til almennings; að rýmka
til á samskiptamarkaðnum og leyfa
samkeppni þar sem því verður við
komið; að samstarf verði milli ríkis,
sveitarfélaga, Pósts og síma, háskóla
og atvinnulífs um að flýta ljósleið-
aratengingu innanlands (til dæmis
innan Reykjavíkur) og veita fyrir-
tækjum og háskólanum aðgang að
opnu neti fyrir lágmarksgjald til að
þróa nýja þjónustu og hugbúnað fyr-
ir alnet sem að lokinni prófun á
heimamarkaði yrði útflutningsvara.
Loks tel ég (og hljóma í því eins og
Kató gamli) að Island eigi að sækja
um aðild að Evrópusambandinu og
verða með því fullgildur þátttakandi
í mótun Evrópu framtíðarinnar. Evr-
ópusambandið leggur gríðarlega
áherslu á upplýsingatækni og sam-
skipti enda vita þeir sem er að þetta
svið mun skera úr um samkeppnis-
hæfni þjóða á næstu öld.
Evrópa eða Árbæjarsafn
Við Islendingar þurfúm að velja.
Ætlum við að dunda hér næstu öld-
ina yfir hverfulum fiski og kenjótt-
um rollum og ætlast til að það færi
okkur lífskjör á við aðrar þjóðir, eða
ætlum við að taka þátt í mótun nýrr-
ar aldar upplýsinga og tækni? Ætlum
við að bjóða okkar unga og vel
menntaða fólki umhverfi sem getur
keppt við það sem annars staðar ger-
ist, eða ætlum við að lifa á átaksverk-
efnum einum saman? Ætlum við að
vera fullgildir þátttakendur í Evrópu
framtíðarinnar eða stefna markvisst
að því að verða stærsta Árbæjarsafn
heims? Um þetta verður meðal ann-
ars kosið í vor._________________
Höfundur er kerfisfræðingur
og stjórnarmaður í F.F.J.
Viti menn

Heimatilbúin sprengja
sprengdi rúðu í glugga á
skrifstofu skólastjóra
Þinghólsskóla í Kópavogi að
kvöldlagi degi áður en
skólahald hófst ný eftir
jólafrí á dögunum.
Frétt í DV í gær.
Páll (Sigurðsson) og Guðjón
(Magnússon) segjast ekkert
muna. Minnisleysi er þekktur
sjúkdómur. Væri nú ekki ráð
að setja þá tvo í veikindaleyfi
einsog menntamálaráðherra
gerði við skólastjórann í
Austurbæjarskólann.
Haraldur Blöndal lögmaður.
Morgunblaðið í gær.
Það er ekkert grín að vera
svín. Því muntu kynnast í dag.
Stjörnuspá steingeitarinnar
í Tímanum í gær.
Það er ástæða til að þakka
öllum þeim, sem komu við
gerð þessa sjónvarpsþáttar.
Þetta vekur fólk til umhugsun-
ar, þegar berklarnir eru aftur
í sókn gegn mannky ninu.
Sveinn Indriðason, sjúklingur
á Vífilsstöðum 1947-48. Lesendabréf
í Mogganum í gær.
Pallborðið
Vilhjálmur
Þorsteinsson
skrifar
Kunnir fjölmiðlamenn
eru mjög á faraldsfæti
þessar vikumar. Heimir
Karlsson yfirgaf Stöð 2,
einsog kunnugt er, og gekk
tíl liðs við Sjónvarpið.
Omar Ragnarsson fetar nú
í fótspor hans
og fer á
gamlar
slóðir.
Umdeild-
astí
blaða-
maður
Morgun-
blaðsins, Sús-
anna Svavarsdóttir, er búin
að leggja inn uppsagnarbréf
og mun hætta á næstunni.
Talsvert hefur gustað um
Súsönnu að undanfömu,
einsog reyndar oftast endra-
nær, og er skemmst að
minnast hárbeittrar ádeilu
Einars Kárasonar á hana.
Árásir á Súsönnu em þó
ekki skýring uppsagnar
hennar, enda eru ritstjórar
Morgunblaðsins þekktir fyr-
ir að standa með sínu fólki
gegnum þykkt og þunnt
þegar slfkt kemur upp. Sús-
anna mun hafa gefið þá
skýringu, að hún hyggist
snúa sér í ríkari mæli að
skáldskap. Hún hefur gefið
út eina skáldsögu og átti auk
þess smásögu í
erótíska safninu sem
Forlagið gaf út í haust. Við
heymm að Súsanna ætli að
skrifa meira um erótík, og í
öllu falli er óhugsandi að
hún látí ekki áfram til sín
taka...
Meira um Stöð 2. Þar cm
talsverðar hræringar
bakvið tjöldin. I fyrra hvarf
Ingvi Hrafn Jónsson úr
starfi fréttastjóra þegjandi
og hljóðalaust, þótt aðdrag-
andinn væri stormasamari
en menn fengu að vita. Elín
Hirst hefur síðan stjómað
fréttastofunni en stóllinn
hennar er farinn að volgna
vemlega. Hún á lítínn stuðn-
ing valdamikilla hluthafa á
borð við Sigurjón Sig-
hvatsson og Jón Ólafsson.
I hópi eigenda er rætt um að
skipta henni út, en ennþá
hefur ekki
Hinumegin
fundist eft-
irmaður
semer
öllum að
skapi.
Við vitum
að rætt hef-
ur verið um
bæði Stefán Jón Hafstein
og Ólaf E. Friðriksson...
Framboðsmál Alþýðu-
flokksins á Suðurlandi
em ennþá óráðin, en á allra
næstu dögum mun skýrast
hverjir verða í efstu sætum.
Nafn Lúðvíks Bergvins-
sonar, ungs lögfræðings úr
Eyjum, hefur einna helst
borið á góma og margir
Sunnlendingar orðið tíl að
hvetja hann til framboðs.
Lúðvík þykir líklegur til að
skora verulega meðal kjós-
enda í Eyjum, en þar hefur
fylgi Alþýðuflokksins frá
fomu fari verið mest f kjör-
dæminu. Þá er talið að hann
geti höfðað tíl ungs fólks á
meginlandinu, enda röskur
og kraftmikill maður...
Skrambinn! Búið að stela útvarpinu enn einu sinni.
Tannsi
dagsins
Snilldin leynist víða - jafnvel á
forsíðu Tannlœknablaðsins. Þar
er þessi bragur, kveðinn í anda
séra Jóns á Bægisá; höfundar ekki
getið:
Furdulig efiii ogferlig lól
féckst þú í hvopt mér sett,
naglbíta, hamra, nafra og hiól,
nickel og blý og plett,
forgéfms var að skrída í skjól,
þú skrúfadir jafnt og þétt,
án þess ad sinna um mín gól
(hvör ecki vóru nett).
Þú sargadir mig með svidnum kníf
sár þat gjördist at ben,
í einum þrœdi héck allt mitt líf
þá atgjörd sú var skén,
tauga-slítara og tanna-ríf
tródst þú íjaxla-gren,
hiá þér var eingin hiálp né hlíf,
huggunin ríng og klén.
Fimm á förnum vegi Ferðu oft á myndlistarsýningar?
Stein Þór Als, sölumaður: Nei,
því miður.
Kristján Benediktsson, fyrrver-
andi borgarfulltrúi: Nei, alltof
sjaldan.
Sindri Snæsson, atvinnulaus:
Já, töluvert. Nýlistarsafnið er næsta
verkefni.
Óli Garðar Jónsson, borgar-
starfsmaður: Nei, aldrei.
Gunnar Sigurjónsson, starfs-
maður meðferðarstofnunar:
Nei, en ég ætla að fara bæta úr því.
Vopnahléið í Tsjetsjeníu farið
út um þúfur: Bófaleiðtogarnir
bera alla ábyrgð - segir í
yfirlýsingu rússneskra
stjórnvalda.
Fyrirsagnir úr DV í gær.
Ef það kemur í ljós að einhver
verulegur hluti framsóknar-
manna vill losna við mig af
listanum þá flnnst mér það
hljóta að vera álitamál hvort
skynsamlegt sé að ég verði í
framboði.
Páll Pétursson um prófkjörsslag Fram-
sóknar á Norðurlandi vestra. DV í gær.
Ljósið eykur afköst og örvar
vinnugleði.
Fyrirsögn í Mogganum í gær.
Árni Finnsson, prófstjóri í
Háskóla íslands, segir að
reykingabann hafi gengið í
gildi í skólanum á ný, eftir að
slakað var á reglum þar að
Iútandi á meðan próf
stóðu yfir í desember.
Morgunblaðið i gær.
Hið tvöfalda siðgæði
þjóðarinnar í áfengismálum
kemur fram í því að hin
opinbera umræða snýst oft
um nauðsyn þess að takmarka
neyslu á áfengi og hlutverk
ÁTVR og áfengislöggjafar-
innar í því sambandi.
Vilhjálmur Egilsson
alþingismaður. DV í gær.
Verður hin synduga CamiIIa
drottning?
Fyrirsögn í DV í gær.
Stundum les ég og heyri sögur
um mig og hugsa „oj“ mér
myndi ekki heldur falla við
hana. Þetta er svo ólíkt því
sem ég og vinir mínir telja
mig vera.
Mogginn í gær.